Жоба «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар» кәсіби стандарты

Біліктері мен дағдылары: 

1.  Мәдениет    және  тарих  бойынша  экскурсиялық 

лекциялар оқу; 

2. Өңір салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын айту; 

4. 

Экскурсанттарды  (туристерді)  ЕҚТА  көрікті 

жерлерімен таныстыру; 

5.  Экскурсиялық  түсіндірмелер  мен  әңгімелер  айту 

арқылы экскурия жүргізу; 

6. ЕҚТА экспозицияларын тексеру және көрсету.

 

Білімі: 

50 

 

1. Тұлғааралық қарым-қатынас теориясы;  

2. Жұрт алдында сөз сөйлеу техникасы;  

3. Психология негіздері; 

4.  Маршруттарда  (жаяу,  көлікпен  жүретін  және  аралас, 

қалалық 

және 

қаладан 

тыс) 

экскурсанттармен 

(туристермен) жұмыс істеу ережелері;  

5.  Экскурсанттардың  (туристердің)  көлікте  және  жаяу 

серуендеу кезіндегі қозғалу ережелері; 

6. Қауіпсіздік техникасы ережелері. 

 «ЭКСКУРСИЯ ЖҮРГІЗУШІ» КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

2359 «Лектор (Экскурсия жүргізуші)» 

Кәсіптің атауы 

Экскурсия жүргізуші (Біліктілігі жоғары деңгейдегі                    

санаты жоқ маман) 

СБШ бойынша біліктілік 

деңгейі 

6 

Жоғары білім. Бакалавриат, резидентура, практикалық 

тәжірибе. 

БА бойынша біліктілік 

деңгейі 

Жұмыс өтіліне талап қоймай жоғары (немесе жоғары 

оқу орнынан кейінгі) білім (экология және табиғат 

пайдалану, орман шаруашылығы, биологиялық, 

географиялық) (Қазақстан Республикасы Ауыл 

шаруашылығы министрінің міндетін атқарушының  

2011 жылғы 05 тамыздағы  №25-02-01/45 бұйрығымен 

бекітілген Қазақстан Республикасының табиғат қорғау 

ұйымдары қызметкерлері лауазымдарының үлгілік 

біліктілік анықтамалығының 10-тармағы. Қазақстан 

Республикасы Әділет министрлігінің Нормативтік 

құқықтық актілер тізілімінде 2011 жылғы 22 қыркүйекте 

№ 7196 тіркелген)  

Еңбек функциялары 

1. ЕҚТА және күзет аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру. 

2. Экология тақырыбында ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, баяндамалар жасау 

1 еңбек функциясы  

 

ЕҚТА және күзет 

аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Экскурсия жүргізу кезінде сақтық шараларын сақтау 

жөнінде нұсқама өткізу; 

2. Экскурсанттардың (туристердің) маршруттағы 

қоршаған ортаның санитарлық-экологиялық жай-күйіне 

ұқыпты қарауын ұйымдастыру; 

3. Экскурсанттардың (туристердің) экскурсия тақырыбы 

бойынша жалпы және кәсіби сұрақтарына жауап беру. 

Білімі: 

1. Экскурсиялық жолдаманы және өзге экскурсиялық 

құжаттаманы толтыру; 

2. Алғашқы медициналық көмек көрсету; 

3. Экскурсиялық (туристік) топтың төтенше жағдай 

орын алған кездегі қозғалысын үйлестіру. 

2  еңбек функциясы  

Біліктері мен дағдылары: 

51 

 

 

Экология тақырыбында 

ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, 

баяндамалар жасау 

1. Экскурсия жүргізу әдістемесіне, бақылау мәтіндеріне 

және ұлттық стандарттарда көзделген өзге құжаттарға  

сәйкес экскурсиялық бюро басшысы бкіткен 

маршруттар, технологиялық карталар шеңберінде 

экскурсиялық қызметтер көрсету; 

2. ЕҚТА тарихы бойынша экскурсиялық лекциялар оқу; 

3. Маңызды фактілер, табиғат ескерткіштері туралы 

аңыздар туралы әңгімелеу;  

4. ЕҚТА фаунасымен флорасы туралы әңгімелеу. 

Білімі: 

1. Дендрология негіздері; 

2. Ботаника негіздері;  

3. Зоология негіздері;  

4. Тұлғааралық қарым-қатынас теориясы;  

5. Жұрт алдында сөз сөйлеу техникасы;  

6. Психология негіздері

.

  

 «ЭКСКУРСИЯ ЖҮРГІЗУШІ» КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

2359 «Лектор (Экскурсия жүргізуші)» 

Кәсіптің атауы 

Экскурсия жүргізуші (Біліктілігі жоғары деңгейдегі                    

2-санатты маман) 

СБШ бойынша біліктілік 

деңгейі 

6.1 

Жоғары білім. Бакалавриат, резидентура, практикалық 

тәжірибе. 

БА бойынша біліктілік 

деңгейі 

Жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім 

(экология және табиғат пайдалану, орман 

шаруашылығы, биологиялық, географиялық) біліктілігі 

жоғары деңгейдегі  санаты жоқ инженер 

лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде бір жыл немесе 

мамандығы бойынша жұмыс өтілі кемінде үш жыл  

(Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы 

министрінің міндетін атқарушының  2011 жылғы 05 

тамыздағы  №25-02-01/45 бұйрығымен бекітілген 

Қазақстан Республикасының табиғат қорғау ұйымдары 

қызметкерлері лауазымдарының үлгілік біліктілік 

анықтамалығының 1-тармағы. Қазақстан Республикасы 

Әділет министрлігінің Нормативтік құқықтық актілер 

тізілімінде 2011 жылғы 22 қыркүйекте № 7196 

тіркелген)  

Еңбек функциялары 

1. ЕҚТА және күзет аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру. 

2. Экология тақырыбында ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, баяндамалар жасау. 

1 еңбек функциясы  

 

ЕҚТА және күзет 

аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру 

 

Біліктері мен дағдылары: 

1.  Көрсетілетін  экскурсиялық  қызметтер  сапасына 

қатысты  экскурсанттардың  (туристердің)  ескертулері 

мен ұсыныстарына талдау жүргізу; 

2. Оларды жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу; 

3. Белгіленген есептілік жүргізу. 

Білімі: 

52 

 

1. Еңбек және көші-қон заңнамасы негіздері;                                                                    

2. Еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздігі ережелері. 

2  еңбек функциясы  

 

Экология тақырыбында 

ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, 

баяндамалар жасау 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Экскурсия жүргізушілердің әдістемелік секциялар 

мен шығармашылық топтар жұмысына, конференциялар 

мен семинарлар жұмысына қатысу;  

2. Экскурсиялық әңгімелеу, жұрт алдында сөз сөйлеу, 

сұрақтарға жауап беру техникасын әзірлеу.

 

Білімі: 

1. Коммерциялық құжаттама ресімдеу ережелері;  

2. Ісқағаздарын жүргізу стандарттары;  

3. Коммуникация мен байланыстың қазіргі заманғы 

техникалық құралдары мен компьютерлерін қолдану 

арқылы ақпарат өңдеу әдістері;  

4. Туризм саласындағы заманауи ақпараттық 

технологиялар. 

 «ЭКСКУРСИЯ ЖҮРГІЗУШІ» КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

2359 «Лектор (Экскурсия жүргізуші)» 

Кәсіптің атауы 

Экскурсия жүргізуші (Біліктілігі жоғары деңгейдегі                    

1-санатты маман) 

СБШ бойынша біліктілік 

деңгейі 

6.2 

Жоғары білім. Бакалавриат, резидентура, практикалық 

тәжірибе. 

БА бойынша біліктілік 

деңгейі 

Жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім 

(экология және табиғат пайдалану, орман 

шаруашылығы, биологиялық, географиялық) біліктілігі 

жоғары деңгейдегі  екінші санатты инженер 

лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде екі жыл немесе 

мамандығы бойынша жұмыс өтілі кемінде төрт жыл  

(Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы 

министрінің міндетін атқарушының  2011 жылғы 05 

тамыздағы  №25-02-01/45 бұйрығымен бекітілген 

Қазақстан Республикасының табиғат қорғау ұйымдары 

қызметкерлері лауазымдарының үлгілік біліктілік 

анықтамалығының 10-тармағы. Қазақстан Республикасы 

Әділет министрлігінің Нормативтік құқықтық актілер 

тізілімінде 2011 жылғы 22 қыркүйекте № 7196 

тіркелген)  

Еңбек функциялары 

1. ЕҚТА және күзет аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру. 

2. Экология тақырыбында ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, баяндамалар жасау. 

1 еңбек функциясы  

 

ЕҚТА және күзет 

аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру 

Біліктері мен дағдылары: 

1. 

Экскурсанттардың 

(туристердің) 

қауіпсіздігін 

қамтамасыз ету;  

2.  Қауіпсіздік  және  сақтық  шараларын  сақтау  бойынша 

нұсқама өткізу;  

3.  Экскурсия  жүргізу  кезінде  қауіпсіздікті  қамтамасыз 

ету шараларын қолдану;  

53 

 

4.  Қауіпсіздік  қызметімен,  жергілікті  құқық  қорғау 

органдарымен қарым-қатынас орнату; 

5. 

Экскурсанттардың  (туристердің)  экскурсиядан 

қайтуын ұйымдастыру;  

6.  жеке  заттарын  қайтаруды,  экскурсия  аяқталғаннан 

кейін хаттама іс-шараларын жүргізуді ұйымдастыру. 

Білімі: 

1.

 

Қонақүйлерді  және  бас  қа  туристік  қызметтерді 

броньдау жүйесі; 

5. 

Жергілікті, 

ғаламдық 

телекоммуникациялық 

жүйелермен,  электрондық  поштамен  жұмыс  істеу 

тәртібі;  

6. Әлем елдерінің географиясы

.  

2  еңбек функциясы  

 

Экология тақырыбында 

ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, 

баяндамалар жасау 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Туристік агенттіктің әкімшілік-шаруашылық және 

өқаржылық-экономикалық қызметіне басшылық ету; 

2. Туристік агенттіктің құрылымдық бөлімшелерінің 

қызметіне басшылық ету.

 

Білімі: 

1. Статистика теориясы негіздері мен статистикалық 

деректерге талдау жүргізу;  

2. Өндірістік менеджмент негіздері;  

3. Қаржылық менеджмент;  

4. Персонал менеджменті. 

КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ «ЭКСКУРСИЯ ЖҮРГІЗУШІ» 

Кәсіп коды 

2359 «Лектор (Экскурсия жүргізуші)» 

Кәсіптің атауы 

Экскурсия жүргізуші (Біліктілігі жоғары деңгейдегі                    

жоғары санатты маман) 

СБШ бойынша біліктілік 

деңгейі 

7 

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім. Магистратура 

(игерілген бакалавриат бағдарламасы негізінде), 

практикалық тәжірибе. Бакалавриат және қосымша 

кәсіби білім, практикалық тәжірибе. 

БА бойынша біліктілік 

деңгейі 

Жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім 

(экология және табиғат пайдалану, орман 

шаруашылығы, биологиялық, географиялық) біліктілігі 

жоғары деңгейдегі  бірінші санатты инженер 

лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде үш жыл немесе 

мамандығы бойынша жұмыс өтілі кемінде бес жыл  

(Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы 

министрінің міндетін атқарушының  2011 жылғы 05 

тамыздағы  №25-02-01/45 бұйрығымен бекітілген 

Қазақстан Республикасының табиғат қорғау ұйымдары 

қызметкерлері лауазымдарының үлгілік біліктілік 

анықтамалығының 10-тармағы. Қазақстан Республикасы 

Әділет министрлігінің Нормативтік құқықтық актілер 

тізілімінде 2011 жылғы 22 қыркүйекте № 7196 

тіркелген)  

54 

 

Еңбек функциялары 

1. ЕҚТА және күзет аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру. 

2. Экология тақырыбында ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, баяндамалар жасау. 

1 еңбек функциясы  

 

ЕҚТА және күзет 

аймағында экскурсиялар 

ұйымдастыру 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Қызмет көрсетілетін бағыттар мен көрсетілетін 

қызметтер көлемін зерттеп, туристік өнімдерді өткізудің 

ағымдағы және келешектегі жоспарларын әзірлеуге 

басшылық ету;

 

2. Маркетингтік зерттеулер жоспарлау және 

ұйымдастыру; 

3. Тур тобының экскурсия орнынан кетуін ұйымдастыру 

(қажетті құжаттарының барын, топ құрамын тексеру); 

4. Құжаттар ресімдеу және есептер жасау. 

Білімі: 

1. Экскурсия ұйымдастыру принциптері; 

2. Экскурсия жүргізу әдістемесі; 

3. ЕҚТА-дағы мұражайлар мен табиғат ескерткіштерінің  

экспозициялық материалы; 

4. Хаттама  және этикет; 

5. Алғашқы медициналық көмек көрсету; 

5.

 

Экскурсияны шет тілінде жүргізу аясында шет тілі. 

2  еңбек функциясы  

 

Экология тақырыбында 

ұйымдарда лекциялар, 

әңгімелесулер өткізу, 

баяндамалар жасау 

Біліктері мен дағдылары: 

1.

 

1.  Жиналған  және  зерделенген  тарихи  материал 

жазылған  ақпараттық  бюллетень  мен  мұрағаттардан 

алынған  құжаттар,  сондай-ақ  ЕҚТА  аумағындағы 

экскурсия  объектілері  туралы  мәліметтер  жазылған 

статистикалық деректер шығару;

 

2.

 

2. Экскуриялық әңгімелер айту, жұрты алдында сөйлеу,  

сұрақтарға 

жауап 

беру 

техникасын 

әзірлеу;                          

3. 

Тәжірибемен  алмасу  үшін  басқа  экскурсия 

жүргізушілермен бірге жұмыс істеу. 

Білімі: 

1. Мұрағат материалдары; 

2.  Статистикалық  деректер,  экскурсия  объектілері 

туралы  мәліметтер  жазылған  өзге  құжаттар  мен 

материалдар;  

3.  Экскурсиялық  әңгімелеу,  жұрт  алдында  сөз  сөйлеу 

техникасы;  

4.  Қонақүйлерді  және  бас  қа  туристік  қызметтерді 

броньдау жүйесі; 

5. 

Жергілікті, 

ғаламдық 

телекоммуникациялық 

жүйелермен,  электрондық  поштамен  жұмыс  істеу 

тәртібі;  

6. Әлем елдерінің географиясы. 

Жеке құзыреттеріне 

қойылатын талаптар 

Тұлғааралық  құзыреттілік,  нәтижеге  және  тиімділікке 

бағдарлау, өзін өзі реттеу 

55 

 

СБШ шеңберінде басқа 

кәсіптермен байланысы 

- 

Кәсіби стандарттың техникалық деректері 

Әзірлеген 

 «Personnel Recruitment Center «Career-Holdings» 

жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 

Нұсқаның нөмірі мен 

шыққан жылы 

 

1-нұсқа, 2015 жыл 

Нұсқаның нөмірі мен 

шыққан жылы 

 

2019 жыл 

 

 

 

 

56 

 

«Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар»  

кәсіби стандартына 2-қосымша  

 

Кәсіби біліктілік картасы 

 

№ 

р/р 

Қызметкердің кәсібі Ұлттық біліктілік шеңберіне 

(салалық біліктілік шеңберіне) сәйкес біліктілік 

деңгейлері 

Қызметкердің кәсібі 

Ұлттық біліктілік 

шеңберіне (салалық 

біліктілік шеңберіне) 

сәйкес біліктілік 

деңгейлері 

 

- 

8 

7 

Экскурсия жүргізуші 

7 

7 

Экологиялық ағарту жөніндегі нұсқаушы (экологиялық 

ағарту жөніндегі маман)  

7 

Туризм жөніндегі нұсқаушы (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

7 

Эколог 

7 

Табиғат пайдалану жөніндегі инженер 

7 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

6.2 

Экскурсия жүргізуші 

6 

6.1 

Экскурсия жүргізуші 

6 

Экскурсия жүргізуші 

6.1 

Экологиялық ағарту жөніндегі нұсқаушы (экологиялық 

ағарту жөніндегі маман) 

6 

Экологиялық ағарту жөніндегі нұсқаушы (экологиялық 

ағарту жөніндегі маман) 

6.1 

Туризм жөніндегі нұсқаушы (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

6 

Туризм жөніндегі нұсқаушы (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

6.1 

Эколог 

6 

Эколог 

6.1 

Табиғат пайдалану жөніндегі инженер 

6 

Табиғат пайдалану жөніндегі инженер 

6.1 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

6 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

5 

Табиғат пайдалану жөніндегі техник 

5 

5 

Экскурсия жүргізуші 

5 

Экологиялық ағарту жөніндегі нұсқаушы (экологиялық 

ағарту жөніндегі маман) 

5 

Экологиялық ағарту жөніндегі техник 

5 

Туризм жөніндегі нұсқаушы (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

5 

Туризм жөніндегі инспектор (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

5 

Эколог 

57 

 

* 2015 жылғы қолданыстағы ҰБШ сәйкес кәсіптер 

 

5 

Экология жөніндегі техник 

5 

Табиғат пайдалану жөніндегі инженер 

5.2 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

5.1 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

5 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жөніндегі инспектор 

5 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жөніндегі техник 

4.2 

Экскурсия жүргізуші 

4 

4.1 

Экскурсия жүргізуші 

4 

Экскурсия жүргізуші 

4.2 

Экологиялық ағарту жөніндегі техник 

4.1 

Экологиялық ағарту жөніндегі техник 

4 

Экологиялық ағарту жөніндегі техник 

4.2 

Туризм жөніндегі инспектор (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

4.1 

Туризм жөніндегі инспектор (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

4 

Туризм жөніндегі инспектор (Рекреация және туризм 

жөніндегі маман) 

4.2 

Эколог 

4.1 

Эколог 

4 

Эколог 

4.2 

Экология жөніндегі техник 

4.1 

Экология жөніндегі техник 

4 

Экология жөніндегі техник 

4.2 

Табиғат пайдалану жөніндегі техник 

4.1 

Табиғат пайдалану жөніндегі техник 

4 

Табиғат пайдалану жөніндегі техник 

4.2 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жөніндегі техник 

4.1 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жөніндегі техник 

4 

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жөніндегі техник 

3 

Эколог 

3 

 

- 

2 

 

- 

1