|
2013
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
барлығы
|
100 983
|
98 954
|
97 688
|
98 652
|
90 430
|
89 291
|
86 613
|
оның ішінде: ЖК
|
58 022
|
57 815
|
56 909
|
57 325
|
51 085
|
…
|
46 633
|
юр. тҧлғалар
|
42 961
|
41 139
|
40 779
|
41 327
|
39 345
|
|
39 980
|
ЖК %
|
57,5%
|
58,4%
|
58,3%
|
58,1%
|
56,5%
|
|
53,8%
|
2019 жылы Қазақстандағы автобустар саны 86 613 бірлікті қҧрады.. Кесте 1. 2013-2019 жылдары Қазақстандағы автобустар саны
Дереккӛз: ҚР ИИДМ Кӛлік комитетінің деректері [2]
1-кестеден кӛріп отырғанымыздай, 2013 жылдан бастап автобустардың саны жеке меншік иелерінде де, заңды тҧлғаларда да азаяды.
Қазақстанда жолаушылар тасымалы халықаралық, облысаралық, облысішілік, қалалық және қала маңындағы қатынастарда жҥзеге асырылады. Хабарлама тҥрлері бойынша кәсіпорындардың бӛлінуі мен саны 2-кестеде келтірілген. Осы мәліметтер бойынша, қалалық және ауданаралық (облысішілік) қатынастарда тасымалдауды жҥзеге асыратын кәсіпорындар саны жағынан басым болып отыр. Айта кету керек, бірқатар кәсіпорындар әртҥрлі қатынастар (аралас кӛлік түрлері) бойынша қызметті біріктіреді. Сонымен қатар, қалалық маршрутта немесе қалааралық қатынаста жҧмыс істейтін жылжымалы қҧрамға қойылатын техникалық талаптар тҥбегейлі ерекшеленеді, бҧл оларды пайдалануды біріздендіруге мҥмкіндік бермейді.
Кесте 2. Қатынас тҥрлері бойынша тасымалдаушылар саны
№
|
Аймақтар
|
Қатынас тҥрлері бойынша тасымалдаушылар саны
|
қалалы қ
|
қала маңы
|
ауданішілі к
|
ауданара лық
|
облысара лық
|
1
|
Нҧрсҧлтан қ.
|
6
|
3
|
-
|
-
|
1
|
2
|
Алматы қ.
|
18
|
49
|
-
|
-
|
47
|
3
|
Шымкент қ.
|
24
|
-
|
-
|
-
|
11
|
4
|
Ақмола обл.
|
12
|
6
|
25
|
25
|
20
|
5
|
Алматы обл.
|
14
|
3
|
7
|
15
|
6
|
6
|
Атырау обл.
|
15
|
12
|
7
|
3
|
2
|
7
|
Ақтӛбе обл.
|
2
|
-
|
6
|
13
|
2
|
8
|
Қарағанды обл.
|
24
|
21
|
9
|
14
|
7
|
9
|
Қостанай обл.
|
9
|
11
|
8
|
19
|
2
|
10
|
Қызылорда обл.
|
1
|
1
|
12
|
23
|
10
|
11
|
БҚО
|
6
|
2
|
19
|
11
|
1
|
12
|
ШҚО
|
24
|
-
|
22
|
77
|
27
|
13
|
СҚО
|
37
|
9
|
20
|
72
|
31
|
14
|
Тҥркістан обл.
|
6
|
-
|
23
|
12
|
31
|
15
|
Павлодар обл.
|
11
|
1
|
33
|
34
|
6
|
16
|
Жамбыл обл.
|
10
|
-
|
15
|
12
|
12
|
17
|
Маңғыстау обл.
|
6
|
3
|
13
|
7
|
1
|
Барлығы
|
343
|
121
|
219
|
337
|
217
|
Дереккӛз: ҚР ИИДМ Кӛлік комитетінің деректері [2]
Қазақстандағы маршруттар саны 2684 бірлікті құрайды, оның ішінде қалалық маршруттар маңызды бөлігін құрайды (38,5%). Қатынас түрлері бойынша маршруттар саны, сондай-ақ таксомоторлық және тұрақты емес тасымалдарды жүзеге асыратын кәсіпкерлер саны 3-кестеде келтірілген.
Кесте 3. Тұрақты, тұрақты емес және таксомоторлық тасымалдардағы маршруттардың жай-күйі
Р/б
№
|
Аймақтар
|
Тҧрақты маршруттар
|
Таксомоторлық (хабарлама берген тасымалдаушылар)
|
Тҧрақты емес (лицензия алған тасымалдаушылар)
|
қалалық
|
қала маңы
|
ауданіш ілік
|
ауданарал ық
|
облыса ралық
|
тасымалдау
шылар
|
такси
|
тасымалдау
шылар
|
такси
|
1
|
Нҧр-Сҧлтан қ.
|
64
|
23
|
-
|
-
|
-
|
24
|
1300
|
-
|
-
|
2
|
Алматы қ.
|
18
|
49
|
-
|
-
|
-
|
4
|
274
|
41
|
46
|
3
|
Шымкент қ.
|
76
|
-
|
-
|
-
|
-
|
11
|
905
|
2
|
4
|
4
|
Ақмола обл.
|
64
|
31
|
33
|
59
|
19
|
132
|
256
|
27
|
54
|
5
|
Алматы обл.
|
54
|
11
|
54
|
14
|
8
|
19
|
-
|
37
|
123
|
6
|
Атырау обл.
|
15
|
12
|
3
|
2
|
2
|
50
|
600
|
20
|
20
|
7
|
Ақтӛбе обл.
|
52
|
-
|
18
|
6
|
4
|
50
|
810
|
45
|
56
|
8
|
Қарағанды обл.
|
103
|
30
|
58
|
11
|
24
|
30
|
950
|
60
|
112
|
9
|
Қостанай обл.
|
53
|
17
|
58
|
10
|
5
|
-
|
-
|
32
|
43
|
10
|
Қызылорда обл.
|
27
|
6
|
71
|
101
|
12
|
13
|
484
|
21
|
46
|
11
|
БҚО
|
28
|
6
|
23
|
45
|
2
|
4
|
500
|
19
|
31
|
12
|
ШҚО
|
145
|
10
|
51
|
83
|
21
|
1620
|
|
76
|
120
|
13
|
СҚО
|
37
|
9
|
72
|
20
|
31
|
1
|
1196
|
22
|
22
|
14
|
Тҥркістан обл.
|
59
|
-
|
41
|
105
|
126
|
32
|
2450
|
84
|
110
|
15
|
Павлодар обл.
|
62
|
1
|
53
|
38
|
8
|
22
|
-
|
51
|
51
|
16
|
Жамбыл обл.
|
42
|
-
|
22
|
75
|
21
|
3
|
115
|
19
|
43
|
17
|
Маңғыстау обл.
|
18
|
4
|
13
|
17
|
1
|
10
|
354
|
73
|
218
|
Барлығы
|
1 035
|
209
|
570
|
586
|
284
|
2 025
|
10 194
|
629
|
1 099
|
Дереккӛз: ҚР ИИДМ Кӛлік комитетінің деректері [2]
11
Қазақстанда тҧрақты маршруттарда жолаушылар автокӛлігі жҧмысының залалдылығы салдарынан шағын бизнес шеңберінде, яғни дара кәсіпкерлік нысанында тасымалдауды жҥзеге асыру жолымен салық салудан жалтару тәжірибесі жаппай таралды. Қызметтің бҧл тҥрі салық шығындарын азайтып қана қоймай, ӛндірістік-техникалық базаны ҧстауға, диспетчерлер мен жӛндеу жҧмысшыларын ҧстауға кететін шығындарды болдырмауға мҥмкіндік береді. Осы қызмет шеңберінде қауіпсіздіктің профилактикасы бойынша жҧмыстар жҥргізілмейді, яғни қауіпсіздік жӛніндегі инспекторларды ҧстау, профилактикалық техникалық қызмет кӛрсету бойынша жҧмыстар жҥргізілмейді (ТҚ-1, ТҚ-2), Бақылау-тексеру қызметтері жоқ.
Кӛбінесе ЖК нысанындағы кәсіпорындардың жеке гараж қызметі және ӛндірістік-техникалық базасы жоқ, аз мӛлшерде болады немесе жеке жылжымалы қҧрамы жоқ. Тасымалдауды жҥзеге асыру ҥшін олар отын мен қосалқы бӛлшектерді сатып алуға барлық шығындарды жҥктей отырып, автобустардың жеке меншік иелерін тартады. Бҧл ретте олар автобустың рейс алдындағы/рейстен кейінгі медициналық және техникалық байқауларынан ӛтпейді, бҧл тасымалдау қауіпсіздігіне әсер етеді.
Мҧндай автобустардың меншік иелерін тасымалдауға тарту кезінде маршруттар бойынша тасымалдауды ҧйымдастыратын ЖК тарапынан және ЖАО тарапынан тасымалдаушыларға қойылатын нормативтік талаптардың орындалуын бақылау қамтамасыз етілмейді. Тасымалдау процесінің озық технологияларын енгізу жеке меншік иелерінің қарсылығына жауап береді. Сырттан тартылатын парк қатынас тҥрлері бойынша тасымалдаудың нақты талаптарына әрдайым сәйкес келе бермейді (ҥлкен едені тӛмен автобустар – қалалық және қайырмалы жҧмсақ орындары бар автобустар – қалааралық тасымалдар ҥшін).
Осылайша, бҧл қҧбылыс-автобустардың жеке меншік иелерін тасымалдауға тарта отырып, ЖК нысанындағы шағын кәсіпорындардың болуы тҧрақты жолаушылар тасымалының дамуына теріс әсер етеді. Бҧл қҧбылыстың таралуы 4-кестеде келтірілген, онда жеке меншік иелеріндегі автобустар саны заңды тҧлғалардағы автобустар санынан асып тҥсетіні кӛрсетілген.
Кесте 4. АТС тиесілілігі бойынша бөлу – заңды және жеке тұлғалар, 2017 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |