Жоғары сыныптарда математиканы оқытудың мақсаттарының бірі-оқушылардың күнделікті өмірінде және қазіргі қоғамдағы әр адамның еңбек қызметінде қажетті кеңістіктік ойлауды қалыптастыру болып табылады
Кеңістіктік ойлауды дамыту әдістерін жүзеге асырудың психологиялық-педагогикалық шарттары
жүктеу/скачать 432,6 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.3 Математиканы оқытуда кеңістіктік ойлауды дамыту және диагностикалау әдістері
| 1.2 Кеңістіктік ойлауды дамыту әдістерін жүзеге асырудың психологиялық-педагогикалық шарттары
Кеңістіктік ойлау-адамның интеллектуалды дамуын анықтайтын маңызды танымдық психикалық процесс. Оның қалыптасуы бірнеше ұзақ кезеңдерден өтеді, олардың сәтті дамуы мұғалімнің кеңістіктік тәсілмен жұмыс түрінің біртіндеп және дәйекті күрделенуінің дидактикалық ережесін жүзеге асыруына байланысты. Оқу процесінде ойлаудың белгілі бір компоненттерінің дамуына ең сезімтал кезеңдерді ескеру қажет. Бейнелі ойлауды дамыту үшін 12-13 жас қолайлы. Психологтардың зерттеулері геометриялық фигуралар туралы идеялар 15 жасқа дейін прогрессивті даму сатысында екенін көрсетеді, бірақ тек осы жастан бастап студенттер стереометрияны үйрене бастайды. Бастауыш мектепті бітіргеннен кейін оқушылардың көлемді идеялары жазықтыққа қарағанда анағұрлым дамыған, дегенмен дәстүрлі математика бағдарламасы аясында бастауыш сынып оқушылары жазықтық геометрия элементтерімен таныстырылады. 7-9 сыныптарда геометрия курсын оқуда негізінен жалпақ фигуралармен жұмыс жасалатындығына сүйене отырып, кеңістіктік ойлаудың бейнелі компоненті болады деген қате пікір қалыптасады адам логикалық ойлау қабілетіне ие болғаннан кейін "артық". Шындығында, интуицияның кеңістіктік ойлаудағы рөлі логиканың рөлінен кем емес. Сондықтан геометриялық есептерді шешуде, есептерді математикалық модельдеу әдісі, әртүрлі практикалық, кәсіби есептер арқылы есептерді шешуде бейнелі ойлаудың "рудиментінен" құтылу ойлау процесінің өзін кедейлендіреді, оны шешілетін мәселеге шығармашылық көзқарасқа нұқсан келтіретін формальды, стандартталған етеді. Бұл туралы Е. А. Ермак жазады [23]. А.В. Василенконың пікірінше, кеңістіктік ойлаудың мақсатты үздіксіз дамуы үшін: * геометрияны зерттеудің жекелеген кезеңдерінде емес, оқушылардың қабылдау деңгейі мен ерекшеліктерін ескере отырып, жүйелі және дәйекті түрде кеңістіктік ойлауды дамыту; * * оқу процесінде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану; * Математиканы оқыту курсында оқушылардың кеңістіктік ойлауын дамытуға ықпал ететін математика мұғалімінің көп деңгейлі әдістемелік дайындығын нақты жоспарлау және жүзеге асыру; * кеңістіктік ойлауды дамытуды қарқындату мақсатында сабақтарды ұйымдастыруда, міндеттерді таңдауда және құрастыруда, теориялық материалды әзірлеуде, жаңа педагогикалық технологияларды пайдалануда жүйелі тәсілді жүзеге асыру; * іздестіру-зерттеу жұмыстарының оқушылардың басқа да қызмет түрлерінен басым басым болуын қамтамасыз ету; * кеңістіктік ойлаудың даму деңгейінің диагностикасын оның әр кезеңінде жүзеге асыру[11]. Пиралова О.Ф., Ведякин Ф. Ф. көрнекі бейнелі немесе графикалық ақпаратты әр түрлі жағынан мағыналы және дәлелді түрде қабылдау және өңдеу қабілеті кеңістіктік ойлаудың даму деңгейіне байланысты дейді [48]. Егер кеңістіктік ойлауды дамыту туралы айтатын болсақ, онда ең алдымен көрнекілік принципін жүзеге асыру туралы айтылады. Күнделікті өмірде нақты объектілермен жұмыс жасау кескінді құруға және оның одан әрі дамуына әсер етеді. Геометриялық объектілермен операцияны модельдеуге мүмкіндік беретін ақпараттық технологиялар кеңістіктік ойлауды қалыптастырудың үлкен мүмкіндіктеріне ие. Цифрлық ресурстарды қолдану арқылы көрнекілік құралдарының интерпретациялық, иллюстрациялық, когнитивтік қызметі күшейтіледі [8]. Сондай – ақ, геометриялық объектілерді шындыққа "енгізуге" болады (Ar-толықтырылған шындық) немесе виртуалды шындыққа (VR) толығымен енуге болады. Бірақ сонымен бірге белгілі бір көрнекі материал қолданылатын мақсатты есте сақтау маңызды. Көрнекіліктің негізгі мақсаттарының бірі-кескін түрінде ұсынылған маңызды ақпаратты бөлу [8]. Р. Сперридің зерттеулері бойынша, оң жарты шар ақпаратты бейнелі түрде өңдейді, оның қызметі мәселені бір мезгілде және көп қырлы шешумен сипатталады. Сонымен қатар, кескін түріндегі ақпарат жадта ұзақ сақталады. Сондықтан, көрнекілік құралдарын қолдана отырып оқуда оқушыларда қиындықтар аз болады. Сол жақ жарты шар ақпаратты ауызша-логикалық немесе схемалық құрылымдар түрінде біртіндеп өңдейді. Бұл жағдайда тұжырымдамалық және бейнелі аппаратты салыстыруға болмайды. Өнімді ойлау процесінде ауызша ақпаратты бейнелі және керісінше үнемі кодтау керек екенін ескеру маңызды. А.П. Усольцев, Т. Н. Шамало көрнекіліктің екі функциясын ажыратады: 1. Көрнекілік бейнелер түрінде ақыл-ой әрекетінің компоненттерін қалыптастыру, олармен жұмыс істеу дағдыларын дамыту және оларды ойлаудың күрделі құрылымдарына қосу құралы болуы керек. 2. Көрнекілік таным процесінде, атап айтқанда оқыту кезінде ақпаратты қабылдау және өңдеу кезінде оқушылардың ақыл-ой әрекетін белсендіру құралы ретінде қолданылуы керек. Жалпы, кеңістіктік ойлауды дамыту-бұл адамның өзі жүзеге асыратын ішкі процесс, ал Білім оған жағдай жасайды. Екінші жағынан, кеңістіктік ойлау сырттан қалыптасуы мүмкін. Кескінді қалыптастыру-бұл белгілі бір танымдық мәселені шешудің белсенді танымдық процесі. Кеңістіктік ойлаудың дамуы оқу іс-әрекетінің әдістемесі мен ұйымдастырылуына байланысты. Оқушының үнемі рефлексиясы, әртүрлі объектілерді бейнелерге айналдыруда түсіну және шешім қабылдау қажет. Яғни, оқушы осы іс-әрекетте белсенділік танытып, оған деген қарым-қатынасын білдіруі керек. Мұғалім өз кезегінде кеңістіктік ойлаудың дамуының бастапқы деңгейі қандай болғанын, белгілі бір әрекеттерден кейін оның өзгеру дәрежесін түсінуі керек. Бұл нәтижелерді диагностикалау және олардың қойылған мақсаттармен байланысы бойынша тұрақты жұмыс болуы керек дегенді білдіреді. Оқу қызметін ұйымдастыруда ескеру маңызды психологиялық жағдайлар. Ойлау әрекетінің өнімділігі мен тиімділігі эмоционалды жағдайға, оқушының оқуға, өзіне, құрдастарына, мұғалімге қатынасына байланысты. Оқушылардың оқу материалын игеруіне, білімдерін көрсетуге кедергі келтіретін факторлар: жоғары мазасыздық, сенімсіздік, эмоционалды тұрақсыздық [52]. Біз жылдам, жоғары технологиялық әлемде өмір сүріп жатырмыз. Оқыту, жұмыс істеу, әлеммен өзара әрекеттесу тәсілдері, әдістері, шарттары өзгереді. Бұл факторлар айтарлықтай әсер етеді, сондықтан оларды ескеру маңызды. Бүгінгі түбегейлі өзгерген әлемде өмір сүру жағдайлары, адамның өмір сүру кеңістігі мен өзара әрекеттесуі ғана өзгерген жоқ, адамның өзі өзгерді. Егер бұрын адам шағын қоғам жағдайында өмір сүрсе - отбасы, сынып, достар. Ақпараттық технологиялардың дамуы адамға үлкен әлеуметтік кеңістікте болуға мүмкіндік берді. Бұл, соның ішінде, ақпараттың шексіз хаотикалық ағынымен сипатталады. Ресей білім академиясының психологиялық институтының, Мәскеу қалалық психологиялық-педагогикалық университетінің, ММУ факультетінің зерттеу материалдары. М. в. Ломоносова, РҒА психология институты қазіргі баланың сапалы психикалық, психофизиологиялық, жеке өзгерістерін куәландырады [53]. Кеңістіктік ойлауды дамыту әдістемесін тиімді құру үшін біз оқушылардың қазіргі ұрпағының ерекшеліктерін талдаймыз. Әдебиетте қазіргі ұрпақ Z немесе digital native (сандық адам) ұрпағы деп аталады. Бұл мультимедиялық технологияның балалары. Интернет стационарлық компьютермен шектелмейді, бірақ кез-келген уақытта смартфоннан және басқа гаджеттерден қол жетімді[75].Z буынының өкілдері әлеуметтік желілермен (Instagram, Tik-Tok, Vk, Youtube), әртүрлі мессенджерлермен (WhatsApp, Telegram, Skype, Discord)"байланысты". Ақпаратқа шексіз қол жеткізу оларға әрқашан дұрыс емес көзқарастарына сенімділік береді. Сонымен қатар, олар ақпаратпен жұмыс істеуді жақсы біледі. Кітаптарға мақалалар, шағын жаңалықтар,қысқа хабарламалар, мәртебелер ұнайды. Бұл ақпараттың шамадан тыс жүктелуінен туындайды, ми шамадан тыс жүктемелерден аулақ болуға тырысады, аз мөлшерде ақпаратты өңдейді. Жаңа уақыттағы құбылыстардың бірі-клиптік ойлау. Амшихина Т. В. клиптік ойлаудың келесі тұжырымдамасын береді-бұл ақпарат ағынының фрагменттілігімен, қисындылығымен, кіретін ақпараттың толық гетерогенділігімен, бөліктер, ақпарат фрагменттері арасындағы ауысудың жоғары жылдамдығымен, қоршаған әлемді қабылдаудың тұтас көрінісінің болмауымен сипатталатын объектілердің көптеген әртүрлі қасиеттерін көрсету процесі. Э.Ф. Самигулина клиптік ойлаудың келесі сипаттамаларын анықтайды: * ойлаудың нақтылығы, фрагменттілігі (тұтас қабылдаудың болмауы); * қауымдастықтың аз дәрежесі туралы түсініктерге назар аудару. Клиптік ойлаудың кемшіліктері: * ақпаратты жүйелі түрде қабылдай алмау, жүйелі түрде ойлау және сәйкесінше өз ойларын айта алмау. Жасөспірім ұзақ уақыт бойы қайсысына назар аудара алмайды - не Ақпарат, және оның талдау қабілеті төмендеді, оқыту мен білімді игеру тиімділігі төмендеді, қиял, рефлексия қабілеті өте әлсіреді" [51]. Клиптік ойлаудың артықшылықтары: * көп тапсырма-бір уақытта бірнеше тапсырманы орындау; * ақпаратты қабылдаудың жоғары жылдамдығы; * миды шамадан тыс жүктемелерден қорғау (келіп түскен ақпараттың көптігі). Кеңістіктік ойлауды дамыту процесінде клиптік ойлаудың жағымсыз факторларын (бір тапсырмаға ұзақ уақыт назар аудара алмау, талдау қабілетінің төмендігі) және мүмкіндігінше оң факторларды қолдану міндеті тұр. Көп тапсырманы бірнеше тапсырмаларды шешу үшін қолданыңыз, олар бір-біріне біріктіріледі. Түрлендірудің 1-2 қадамы бар кеңістіктік ойлауды дамытуға арналған тапсырмаларды қолдануға болады. Тәжірибеге сүйенсек, оқушылар мұндай тапсырмаларды тез шешеді, егер белгілі бір уақыттан кейін ұқсас немесе бірдей тапсырма берілсе, олар тезірек жеңе алады. Осылайша, 11-16 жас аралығындағы балалардың психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып және Z буынының ерекшеліктерін ескере отырып, оқытуды құру кезінде осы факторларды ескеру қажет [53]. Д. Коатс өзінің "ұрпақтар және оқу стильдері" кітабында келесі ұсыныстарды береді: 1. Оқу процесін құрылымдау. Z буынының өкілдері олардан не және қандай мерзімде талап етілетінін нақты білгісі келеді. 2. "Кері байланысты" қамтамасыз ету. Қазіргі студенттер тапсырмаларды дұрыс орындап жатқанын және материалды дұрыс түсінгенін білгісі келеді. 3. "Жарқын және көрінетін" оқу материалын жасау. Z буыны визуалды ақпаратты жақсы қабылдайды. 4. Пысықталған мәтіндік материалдар. Мәтін қабылдау үшін қарапайым болуы керек, негізгі тармақтарды көзбен бөліп көрсету керек. Студент үшін ағымдағы кезеңнің қорытындысын және келесі тапсырманы көру маңызды. Z буынының өкілі артық емес, "шоғырланған" білім алуды жөн көреді. 5. Сауатты басшылық. Оқушылар үшін мұғалімнің болуы маңызды емес "бәрін білді" немесе оқушыларға білім көрсетуге мүмкіндік бере отырып, оқу процесін шебер құра алды. 6. Ауызша коммуникацияны қолдану. Мұғалім білім алушылар арасында ауызша ақпарат алмасуды қамтитын әдістемелерді қолдануы керек. 7. Позитивті көзқарас. Бұл көзқарас психикалық белсенділікке ықпал етеді және оқу процесін динамикалық етеді. Уақытты тиімді пайдалану. Қазіргі студент бір нәрсеге назар аудара алмайды 15-20 минуттан артық. Сондықтан сабақты оқушылар бір рет әрекет түрін өзгертетін аралықтарға бөлу ұсынылады. 2020 жылы коронавирустық пандемияға және қашықтықтан жұмыс істеуге және оқуға жаппай көшуге байланысты цифрлық платформалар тезірек дами бастады. Оқу процесін қашықтықтан оқыту формаларына бейімдеу қажеттілігі туындады. Осылайша, келесі қорытындылар жасауға болады: - оқушының кеңістіктік ойлау деңгейі оның жеке басының дамуына айтарлықтай әсер етеді; - 6-7 сыныптарда кеңістіктік ойлауды дамыту жас психологиясы тұрғысынан орынды; - материалды игеру психологиялық факторларға байланысты; - оқыту кезінде жүйелілік пен жүйелілік маңызды; - ұрпақтың ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі технологияларды, соның ішінде цифрлық технологияларды қолдану; - кеңістіктік ойлау деңгейін дамытудың әр кезеңінде диагностиканы қамтамасыз ету. 1.3 Математиканы оқытуда кеңістіктік ойлауды дамыту және диагностикалау әдістері Затты ойша елестете білу, оның кеңістіктегі әртүрлі позициялары, көзқарасына байланысты оның формаларын өзгерту, кескінді графикалық түрде ұсына білу – бұл кеңістіктік ойлауды дамыту мүмкін емес дағдылар. Кеңістіктік идеяларды қалыптастыру үшін, кейбір авторлардың пікірінше, көлемді фигуралардың психикалық әр түрлі позициялары мен формаларын ұсыну дағдыларын дамытуға арналған жаттығуларды қолданған жөн. Бұл жағдайда көлемді фигуралар тегіс, шектеулі беттерден тұратын денелер ретінде қарастырылады. Мұндай дағдыларды дамыту көлемді фигураларды сыпырумен практикалық жұмыстың салдары болып табылады. Нүкте, түзу, сегмент және т.б. сияқты негізгі ұғымдардан өту кезінде ойлауды дамытуға арналған жаттығулар енгізілуі керек. Л.Г. Филиппова, Н. А. Юкина, И.В. Ишалина кеңістіктік әдістемелік және дидактикалық әдебиеттерді талдау негізінде кеңістіктік ойлауды дамыту әдістерінің жіктелуін келтіреді [58]: Сурет 7. Кеңістіктік ойлауды дамыту әдістерінің жіктелуі Бір элемент әртүрлі кескіндер түрінде ұсынылуы мүмкін. И.А. Ройтман, я. в. Владимиров, С. В. Жукова, Н. А. Гордеенко сияқты пән мұғалімдері [58] келесі дидактикалық әдістерді қолданды: 1. Жылыту. Әр сабақ, бақылаудан басқа, кеңістіктік "қырағылыққа"тапсырмалар берілді. 2. Демонстрациялық. Әр тақырып бойынша көлемді фигуралар түрінде көрнекі материал бар. 3. Мозаика-иллюстрациялық. Сурет тақтаға магниттік Мозаика көмегімен жиналады. 4. Модельдеу. Оқушылардың көлемді геометриялық денелердің макеттерін, сыпырғыштарын жасау. 5. Шығармашылық. Күрделі, нәтижесінде сирек қолданылады. Оқушыларға күрделілігі жоғары деңгейдегі тапсырмалар беріледі, онда құрылыс элементтері қолданылады. Жеке шығармашылық жобалар құрылады. Мұндай тапсырмалар оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуға жағдай жасайды. 6. Ақпараттық компьютерлік технологияларды қолдану. Оқушылар үш өлшемді компьютерлік фигураларды модельдейді. А. Г. Белоусова 5-7 сынып оқушыларына визуалды-практикалық геометрия курсын ұсынады, сонымен қатар курсқа әдістемелік қолдау жасалды [7]. Автор кеңістіктік ойлауды тиімді дамыту үшін келесі факторларды ескеру қажет екеніне назар аударады: - математиканы оқудағы мотивацияның ерекшеліктері; - ойлаудың жақын даму аймағы; - жалпы зияткерлік даму деңгейі. Курс жаттығуларды, жобалық, зертханалық және графикалық жұмыстарды, сынақтарды, бақылау және ынталандыру материалдарын қамтиды. Бастапқы кезеңде балалар сурет салады және сызады, кеседі және желімдейді, кеседі және бүктейді. Оқушылар тұрақты полиэдрлерді, оригами фигураларын жасайды, аппликациялар жасайды, симметриялы фигураларды кесіп тастайды, өздері жасаған тордан әртүрлі полиэдрлерді жинайды. Пентамино және танграм фигураларын жасаңыз және ойлап табыңыз. Келесі кезеңде нақты өлшемдер мен есептеулерге арналған зертханалық және практикалық жұмыстар түріндегі тапсырмалар енгізіледі. Нақты объектінің масштабын құруға, "Пи" санын табуға арналған міндеттер. Сабақтарда ерекше психологиялық атмосфера құрылды – ынтымақтастық пен сәттілік. М. Б. Виситаева планиметриялық және стереометриялық материалды бірлесіп зерттеудің тиімділігін атап өтті. Кейбір оқушылар ауызша форманы, ал басқалары графикалық форманы жақсы меңгергендіктен, автор келесі тапсырмаларды ұсынады: - қабылдауға сүйенбестен қиялға (сипаттамалық түрде берілген фигуралардың психикалық қозғалысы); - қабылдауға негізделген қиялға (сызбаны түсіну үшін). Төменде М. Б. Виситаева ұсынған тапсырмалардың бірі берілген. 1-міндет. Күрішті мұқият қарастырыңыз. 1. Бұл суретте қанша өзара енетін фигуралар бейнеленген? Тапсырма 1.1. Берілген текшенің екі өлшемді аналогы болып табылатын, төрт кішкене текшенің екі қабатына бүктелген ақыл-ой конфигурациясын елестетіп көріңіз. Бұл конфигурация қандай фигурадан тұрады? Ондағы қанша фигураны санаңыз. Тапсырма 1.2. Берілген текшенің бір өлшемді аналогы болып табылатын, төрт кішкене текшенің екі қабатына бүктелген ақыл-ой конфигурациясын елестетіп көріңіз. Бұл конфигурация қандай фигурадан тұрады? Онда қанша фигура бар екенін санаңыз [15]. Бұл мәселелерді шешу үшін бір фигураның бөлігі немесе бүкіл фигура екіншісіне енген кезде өзара енетін фигураларды анықтау қажет. Осылайша, оқушылар фигураны бөліктерге бөлуді үйренеді, яғни талдауды үйренеді. М.Б. Виситаева сияқты, и. в. Асланян 5-6 сыныптарда кеңістіктік ойлаудың дамуын фузионистік көзқарас тұрғысынан қарастырады. Бұл тәсіл планиметрия мен стереометрияны біріктіріп зерттеуді қамтиды. И. в. Асланян қолданатын әдістердің бірі-бұл тапсырмалар, оны шешу үшін студент өзінің жеке тәжірибесіне, жинақталған кеңістіктік бейнелерге жүгінуі керек [4]. Автор кеңістіктік ойлаудың даму деңгейін бақылауға арналған тапсырмалар жүйесін ұсынды. Бұл жүйе фузионизм идеяларын, біркелкі емес жас дамуын, білімді циклдік игеру теориясын көрсетеді. И.В. Асланян оқушылардың кеңістіктік ойлауының дамуын бақылаудың үш бағытын анықтайды, оларға сәйкес тапсырмалар жіктеледі. 1. Қабылдау. Заттарды көрнекі қабылдауға арналған тапсырмалар, қоршаған әлемнің бейнесі және геометриялық фигуралар. 2. Тең және ұқсас фигуралар туралы идеялардың қалыптасуын тексеру. 3. Оқушылардың фигураларды түрлендіру (симметрия, бұрылу) туралы түсініктерін бақылау. И. с. Якиманская кеңістіктік ойлау тестін жасады. Бірақ автор сонымен қатар кеңістіктік ойлаудың ерекшеліктерін әр түрлі басқатырғыштарды, кеңістіктік комбинаторлық ойындарды және т. б. қолдана отырып, толық анықтау мүмкін нельзястігін атап көрсетеді. нақты тәжірибеде (ойын, оқу кәсіби) кеңістіктік ойлау әрдайым әр түрлі мәселелерді шешуге қосылады, мүмкін емес (және болмауы керек) білім жүйесіне сүйенеді. С.Ш. Васильченко, С. В. Митрохина білім алушылардың кеңістіктік көріністерінің қалыптасу деңгейін бағалау үшін математикадан диагностикалық тапсырмаларды әзірлеу әдістемесінің теориялық негіздемесі мен сипаттамасын береді [13]. Диагностикалық тапсырмаларды құрастыру кезінде авторлар келесі дағдыларға сүйенді: - геометриялық фигураның пішіні мен өлшемімен жұмыс істей білу; - әртүрлі көзқарастардан кеңістіктік бейнені жасай білу; - геометриялық пішіндерді оқшаулау мүмкіндігі; - көлемді фигураларды олардың көрнекі бейнелері бойынша сыпыру қабілеті; - геометриялық фигуралардың бейнелерін ойша құра білу және оларды жазықтықта бейнелеу; - фигураларды немесе фигуралардың элементтерін олардың берілген белгілері немесе қасиеттері бойынша тану қабілеті; - жазықтықта қарапайым кеңістіктік фигураларды бейнелеу мүмкіндігі; - геометриялық фигуралардың өлшемдеріне, олардың жазықтықтағы және кеңістіктегі "көзге" орналасуына дұрыс баға беру мүмкіндігі. Тапсырмалар кеңістіктік көріністердің келесі компоненттерінің даму деңгейін анықтайды: қабылдау, есте сақтау, тану, бейнелеу (визуалды, тактильді, есту), қиял. Дидактикалық бақылау материалдарын дайындау және диагностиканың өзін жүргізу бойынша жұмысты авторлар екі кезеңге бөледі: 1. Дайындық. Диагностикалық. а) Жалпы тексеру компоненттерге негізделген кеңістіктік көріністердің дамуын жалпы тексеру: қабылдау, есте сақтау, тану, ұсыну, қиял. б) кеңістіктік фигураларды қамтитын тапсырмаларды шешуде өмірлік тәжірибені қолдану. Автор ұсынған диагностикалық тапсырмалардың мысалдары 1-қосымшада келтірілген. Қазіргі диагностикалық әдістер тапсырмаларды орындаудың жалпы тиімділігін (өнімділігін) ғана емес, сонымен бірге оны орындаудың процедуралық жағын да жазуы керек, өйткені онсыз адамдар арасындағы жеке айырмашылықтарды анықтау, оларды сандық жағынан ғана емес, сапалық жағынан да бағалау, оқу әсерін түзету қиын. Оқушылардың кеңістіктік ойлауының даму деңгейінің көрсеткіші бойынша жаппай тексерулер жүргізу үшін арнайы мектеп тесттерін әзірлеу қажет, олар портативті бола отырып, белгілі бір талаптарға сай болуы керек. Олардың мазмұнында олар кескінмен жұмыс істеуді қамтамасыз етуі керек (оны құру және оған операция жасау); әр түрлі оқу материалын пайдалану кезінде осы процестің ерекшеліктерін анықтау, яғни оның инвариантты және вариативті компоненттері; өз типі бойынша біртекті және гетерогенді тапсырмаларды орындау кезінде кескінмен жұмыс істеу динамикасын сипаттау; әр субъектіде осы жұмыстың күшті және әлсіз жақтарын, әр түрлі перцептивті белгілерді: пішіндерді, шамаларды, кеңістіктік қатынастарды қолданудағы жеке қалауын анықтаңыз. Сонымен қатар, мектеп сынақтары кейбір формальды талаптарға жауап беруі керек: сенімділік, жарамдылық, формалардың параллелизмі " [70]. Зерттелген ғылыми әдебиеттерге сүйене отырып, келесі тұжырымдар жасауға болады: - әр түрлі авторлар кеңістіктік ойлау визуалды негізде құрылады және кеңістіктік бейнені құру мен түрлендіруден тұрады деп келіседі; - кейбір авторлар планиметриялық және стереометриялық материалды бірлесіп зерттеуді тиімді деп санай отырып, фузионистік көзқарасты ұстанады; - диагностикалық материалдар белгілі бір талаптарға сай болуы керек, мазмұнында кескінмен жұмыс болуы керек, кескінмен жұмыс динамикасын сипаттауы керек. жүктеу/скачать 432,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|