Л.И.Божович бойынша жеті жастағы дағдарыс баланың әлеуметтік «Менінің» пайда болу кезеңі. Кабылдаған:Сейдаева А
Орындаған:Аманбай А
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Дағдарыс дегеніміз
Л.С.Выготскийдің жас дағдарыстары ұғымы және жас кезеңдері теориялары
Жеті жастағы дағдарыс
«Мен» деген тұлғаның пайда болуы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Дағдарыс дегеніміз Баланы туғаннан мектепке барғанға дейінгі аралықтың өзінде бірнеше дағдарысты кезеңдерден өтеді. Әр даму кезеңдеріне өткен сайын, бір жастан екінші жасқа көшу барысында адам үлкен дағдарыстарға ұшырайды.
Дағдарыс – қалыпты емес, «ауытқушылық» құбылысы, дұрыс емес тәрбиенің нәтижесі. Дағдарыстардың бір қалыпты кезеңдерден ерекшелігі, ұзаққа созылмайды, бірнеше ай болуы мүмкін. Осы қысқа, бірақ буырқанды сатыда баланың дамуында көп қасиеттер тез өзгереді. Осы уақытта даму апаттық сипатқа ие болуы мүмкін.
Л.С.Выготскийдің жас дағдарыстары ұғымы және жас кезеңдері теориялары — жаңа туылу дағдарысы – нәрестелік жас (2 ай-1 жас);
— 1 жас дағдарысы – ерте балалық шақ (1-3жас):
— 3 жас дағдарысы – мектепке дейінгі жас (3-7 жас):
— 7 жас дағдарысы – мектеп жасы (7-13 жас);
— 13 жас дағдарысы– пубертатты жас (13-17 жас)
— 17 жас дағдарысы.
Жеті жастағы дағдарыс Л. И. Божовичтің пікірінше, 7 жылдық дағдарыс-бұл баланың әлеуметтік "мен" туылған кезеңі. Бұл 1 жылдық дағдарысты еске түсіретін өзін-өзі реттеу дағдарысы.
Баланың өзін-өзі тануының өзгеруі құндылықтарды қайта бағалауға әкеледі. Бұрын маңызды болған нәрсе екінші деңгейге айналады. Ескі мүдделер, мотивтер өздерінің ынталандырушы күшін жоғалтады, жаңалары олардың орнына өтеді. Оқу іс — әрекетіне қатысты барлық нәрсе (ең алдымен белгілер) құнды болып шығады, ойынмен байланысты нәрсе онша маңызды емес. Үлкен мектеп жасына дейінгі бала құмарлықпен ойнайды және ұзақ уақыт ойнайды, бірақ ойын оның өмірінің негізгі мазмұны болуды тоқтатады.
«Мен» деген тұлғаның пайда болуы Жеті жас дағдарысы – бұл баланың әлеуметтік «Мен» деген тұлғасының туылу кезеңі. Ол өзі үшін жаңа әлеуметтік орнының – ересектер жоғары бағалайтын оқу жұмысын орындаумен байланысты мектеп оқушысы орнының мәнін ашады.
Құндылықтарды қайта бағалау. Ескі қызығушылықтар, ойын желеуі өзінің түрткі болатын күшінен айырылады, олардың орнына жаңалары – оқу желеуі келеді;
Өз уайымдарын сезіну, есте елеулі із қалдыратын белгілі бір жағдайға байланысты, өткінші эмоциялар мен сезімдерді бала тұлғасының қалыптасуына әсер ететін тұрақты аффективтік кешендерге алмастыру. Уайым-қайғыларды жалпылау, сезімді қисынға келтіру пайда болады;
Өзін-өзі бағалау, өз-өзіне деген сүйіуспеншілік пайда болады. Отбасында асыра мақтау мен мадақтауға бөленген балалар өзін-өзі шамадан тыс жоғары бағалайтын болып өседі. Ата-анасының көңілі толмайтын және жоғары талап қоя беретін отбасында өзін төменшіктете беретін және тым үрейшіл балалар өседі;
Қорытынды Л. И. Божовичтің пікірінше, 7 жылдық дағдарыс-бұл баланың әлеуметтік "мен" туылған кезеңі. Бұл 1 жылдық дағдарысты еске түсіретін өзін-өзі реттеу дағдарысы.
Баланың өзін-өзі тануының өзгеруі құндылықтарды қайта бағалауға әкеледі. Бұрын маңызды болған нәрсе екінші деңгейге айналады. Ескі мүдделер, мотивтер өздерінің ынталандырушы күшін жоғалтады, жаңалары олардың орнына өтеді. Оқу іс — әрекетіне қатысты барлық нәрсе (ең алдымен белгілер) құнды болып шығады, ойынмен байланысты нәрсе онша маңызды емес. Үлкен мектеп жасына дейінгі бала құмарлықпен ойнайды және ұзақ уақыт ойнайды, бірақ ойын оның өмірінің негізгі мазмұны болуды тоқтатады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Даму психологиясы М.Қ.Бапаева Алматы,2014 190-197 бет