Жүсіп баласағҰНИ

12

13

І. Психологиялық ахуалын жақсарту. 

«Қызықты  майлықтар»  деп  аталатын  ойын  арқылы  әр 

мұғалім қалауы бойынша майлық таңдап, өзі туралы мәлімет 

айтады.

ІІ. Мұғалімнің баяндамасы:

Сыни  тұрғыдан  ойлау  –  «ойлау  туралы  ойлану»  деп 

сипатталған. Ол маңызды мәселелерді талдау және тәжірибені 

ой елегінен өткізуді қамтиды. 

Сыни тұрғыдан ойлау – Қазақстандағы білім беруді дамыту 

үшін  маңызды  болып  табылатын    қазіргі  ең  басты  педаго-

гикалық түсінік. 

Сыни  тұрғыдан  ойлау-бақылаудың,  тәжірибенің,  ойлау 

мен  талқылаудың  нәтижесінде  алынған  ақпаратты  ойлауға, 

бағалауға,  талдауға  және  синтездеуге  бағытталған  пәндік 

шешім.  Ол  болашақта  әрекет  жасауға  негіз  бола  алады. 

Сыни  тұрғыдан  ойлау  көбінесе  қарсы  пікір  айтуға,  баламалы 

шешімдер  қабылдауға,ойлау  және  іс-әрекетімізге  жаңа 

немесе  түрлендірілген  тәсілдерді  енгізуге  дайын  болуға, 

ұйымдастырылған  қоғамдық  әрекеттерге  және  басқаларды 

сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді.

Негізгі деңгейде сыни тұрғыдан ойлау үдерісі:

* релеванттық ақпараттар жинауды;

* дәлелдерді сыни тұрғыдан талдау мен бағалауды;

* 

кепілдендірілген 

шешімдер 

мен 

жинақталған 

қорытындылар;

*  ауқымды  тәжірибе  негізінде  болжамдар  мен  ұсыныс- 

тарды қайта қарауды қамтиды.

Оқыту  мен  оқуды  сыни  тұрғыдан  ойлау  сияқты  күрделі 

міндеттермен  қатар,  қарастырылмаған  болжамдар  мен 

құндылықтарды,  мәселелерді  мойындау  және  оларды 

шешудің тиімді құралдарын табуды,басымдықтарды бекітудің 

маңыздылығы  мен  міндеттерді  шешудегі  артықшылығын 

түсінуді қарастырады.

Сыни  тұрғыдан  ойлауды,  әдетте,  білім  берудің  кейінгі 

кезеңдерімен – орта мектептің жоғары сыныптары мен жоғары 

оқу  орындарындағы  оқушылармен  байланыстырады.  Алайда 

сыни  тұрғыдан  ойлаудың  негіздерін  кішкентай  балалармен 

жұмыс  барысында,  қажетті  дағдыларды  дамыту  мақсатында 

білім  берудің  ерте  кезеңінен  дамытуға  болады.  Бұл  жолдағы 

ең оңтайлы тәсіл – балалардың жеке басының тәжірибесіндегі 

дәлелдерге мән беруге ынталандыру.

Сыни  тұрғыдан  ойлаудың  бұл  дағдылары  төмендегідей 

сипатталады:

- бақылау;

- талдау;

- қорытынды;

- интерпретация.

Сын тұрғысынан оқытуға керекті әдіс-тәсілдер:

1. «Автобус аялдамасы» тәсілі.

Сабақтың  рефлексия  кезеңінде  оқушылар  жеке  параққа 

сабақ  бойынша  қарастырылмаған  сұрақтар  топтамасын 

жазады. Ол парақтарын тақтаға іледі. Бұл тәсіл келесі сабақпен 

байланыстырылады. Сұрақтарды құрау мақсатында оқушылар 

сын тұрғысынан ойланады,ол үшін мұғалім «қалай?», «неге?», 

«не  себептен?»  «қалай  ойлайсыңдар?»  деген  сұрақтарды  

пайдаланады.

2. «Кластер құрау» тәсілі.

Кез келген ауқымды тақырыпты өткеннен кейін, оқушылар 

тірек-сызба  құрастыру  арқылы  тақырыптың  мәнін  ашады. 

Тірек-сызбаларын  «кластер»  деп  атайды.  Кластер  арқылы 

негізгі ұғымдар мен түсініктерге мән береді. Мысалы:

 

 

 

14

15

3. «БББ» тәсілі (білеміз-білгіміз келеді-білдік).

Бұл тәсілді Донна Огл ойлап тапқан. Бұл тәсіл оқушылар өз 

бетінше жұмыс жасауда тиімді. Бұл жұмысты кесте үлгісінде 

пайдалануға болады.

Мысалы:

Білеміз 

(біз не білеміз?)

Білгіміз келеді (біз не 

білгіміз келеді?)

Білдік (біз не білдік және 

білуге не қалды?)

4.  «ИНСЕРТ»  кестесі.  Бұл  тәсіл  мәтінмен  танысқанда  өте 

тиімді. Мәтіннің мазмұнын ашуда, мұқият оқып шығып,керекті 

белгілерді қойып шығу керек. Мысалы: «V» - біліп тұрмын. «+» 

- жаңа. «-» - басқаша ойладым. «?» - түсініксіз.

Бұл  тәсілмен  жұмыс  жасауда,  қарындашпен  мәтіннің  әр 

бөлігінде  немесе  әр  сөйлемнің  жанында  белгілерді  қойып, 

басқа оқушылармен талқылайды. Бұл тәсіл арқылы оқушылар 

мәтінді оқып шығып, анализ жасайды.

5. «Фишбон» тәсілі.

«Фишбон»  сөзі  ағылшын  тілінен  аударғанда    «балықтың 

қаңқасы»  деген мағынаны береді. Бұл тәсілді пайдалану үшін 

оқушыларға мәселе тұғызу керек. Оқушылар балықтың басына 

сол  мәселені,  қабырғаларына  сұрақтар  мен    жауаптарын,  ал 

құйрығына қорытынды идеяны жазып,  пысықтайды. Мысалы:

ІІ. Практикалық бөлім:

1.  Әрбір  мұғалімге  жеке  параққа  жазылған  мәліметтерді 

таратады, әр мұғалім оқып шығып, сын тұрғысынан ойланып, 

жоғарыда берілген тәсілдерін пайдаланып, жұмыс жасайды.

ІІІ. Бекіту: 1. Таныстырылыммен танысу; 2. Бейнефильмді 

көру.

 Рефлексия. «ПИМ» кестесі бойынша жұмыс

+

-

?

 

Есенбике КАКИМОВА,

Халықаралық үздіксіз білім беру 

колледжінің қазақ тілі мен 

әдебиеті пәнінің мұғалімі.

Алматы қаласы.

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА 

ДИффЕРЕНцИАЛДЫ ОҚЫТУ 

ӘДІСТЕРІНІң ҮЛГІЛЕРІ

Дифференциалды оқыту – мұғалімнің сабақ үстінде  топтық, 

жалпылау,  жеке  жұмыстарын  үйлестіруі.  Әрбір  мұғалім  өз 

жұмысында  дифференциалды  оқытудың  әр  түрлі  әдістерін 

қолданады. Мысалы, сабақ үстінде нашар оқитын оқушының 

қасына  барып    оған  көмек  көрсетеді  немесе  мықты  оқитын 

оқушыларға  күрделі  тапсырма,  ал  әлсіз  оқушыларға  жеке 

перфокарталарды  береді.

Мен  өзімнің  жұмысымда  дифференциалды  оқытудың  әр 

түрлі  әдістерін  пайдалануға  тырысамын.  Мысалы,  сегізінші 

сыныпта «Табиғат – екінші үйің» атты шығарма жазар алдында 

оқушылармен  тақырып бойынша негізгі мәселелерді анықтап, 

кластер  құрамыз.  Бұл  жұмыс  барысында  негізгі  тезистер 

анықталады: 1) адам табиғатпен өмір бойы тығыз байланыста; 

2) табиғатта көптеген мәселелер болады; 3) табиғатты қорғау 

керек, т.б. Бұдан соң оқушыларға тапсырма беріледі: шығарма 

жазу үшін сөздік құру. Әрбір топқа сөздіктегі сөздердің саны 

анықталады, мысалы: 1-топқа – 10-15 сөз, 2-топқа – 20-25 сөз, 

3-топқа – 30-35 сөз. Оқушылар сөздерді оқығанда олармен сөз 

тіркестерін,  сөйлемдерін  құрастыруға  міндетті.  Бұл  туралы 

оларға  алдын  ала  айтылады.  Осындай  жұмыс  оқушылардың 

тапсырмаға  қызығушылықтарын  арттырады,  олар  алдағы 

шығармашылық жұмысты айқын елестетеді.

16

17

Әрине,  оқушыларға  әсер  ету  үшін  оқу  материалы  

айтарлықтай күрделі, таным үдерістерін жандандыратын болу 

керек, мұғалімнің сабақта қолданылатын көрнекілігі қызықты 

болу керек.

Үй  тапсырмасын  да  саралап  бергенде  оқушыларға 

тапсырмалар қызықты болып көрінеді, олар бар ынтасын салып 

дайындалып  келеді.  Мысалы,  5-сыныпта  «Ұлттық  тағамдар» 

тақырыбын  өткенде  оқушыларға  презентация  дайындауға 

болады  деп  айтылады,  ал  «Мен  шыршаны  безендіремін» 

тақырыбын  өткенде,  оларға  бейнематериал(видеоролик) 

дайындап  келуге  болады  деп  айтылды.  «Біздің  белгілі 

спортшылар»  тақырыбы  бойынша  әрбір  оқушы  өзінің  

деңгейіне  сәйкес  презентацияны,  шағын  шығарма  немесе  екі 

оқушы бірлесіп диалог дайындап келді.

Саралап оқыту тәсілі оқушылардың білім қорын молайтуға, 

белсенділігін  арттыруға,  шығармашылық  қабілеттерін 

жетілдіруге көмек жасайды. 

Тақырыбы: Кім болғым келеді?

Мақсаты:  білімділік  –  мамандықтар  туралы  алған 

білімдерін тереңдетіп, олар туралы айтуға дағдыландыру, қалау 

райдың  жасалуын  түсіндіру,  практикалық  жолмен  меңгерту; 

дамытушылық  –  оқушылардың  сөздік  қорларын  молайту,  ой-

өрісін  кеңейту,  ауызекі  сөйлеу,  мәнерлеп  оқу    дағдыларын 

дамыту; тәрбиелік – әр мамандықтардың өзіндік ерекшеліктерін 

көрсетіп,  мамандықтардың  басты  мақсаты  –  елге  қызмет 

көрсету  екенін  түсіндіру,  еңбексүйгіштікке  тәрбиелеу.  Топпен 

жұмыс істеу арқылы ұйымшылдыққа, мейірімділікке тәрбиелеу. 

Тілді құрметтеуге, сүюге тәрбиелеу. Түрі: аралас сабақ. Әдіс-

тәсілдер:  сұрақ-жауап,  рөлдік  ойын,  өлеңді    мәнерлеп  оқу, 

ойландыру, іздену, әңгімелеу. Пәнаралық байланыс: орыс тілі, 

бейнелеу өнері, технология. Көрнекіліктер: интерактивті тақта, 

суреттер, слайдтар; дәрігердің, тігіншінің жұмыс құралдары.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

Міндеттері: сабақта жұмыс жүргізу үшін қалыпты сыртқы 

жағдайды  қамтамасыз  ету;  оқушыларды  қарым-қатынасқа 

психологиялық  дайындау;  оқушылардың  сабаққа  дайын-    

дығын  тексеру;  оқушылардың  көңілін  сабаққа  аударуды 

ұйымдастыру.

Үй  тапсырмасын  тексеру  кезеңі.  Міндеттері:  а)  үй 

тапсырмасының  орындалу  деңгейі  мен  сапасын  тексеру;                        

ә) кемшіліктер мен қателерді анықтау; б) қатемен жұмыс.

Үйге берілген тапсырма: А.Сопыбековтың өлеңін мәнерлеп 

оқу, өз ата -  аналарының мамандығы туралы айту.

Рөлдік  ойын.  Ал,  енді,  ойын  түрінде  көрейік:  дәрігерлер, 

аспазшылар,  мұғалімдер,  тігіншілер  не  істейді?  Кім  қай 

мамандықты  қалайды,  сол  топқа  барады.  Тапсырмаларың 

үстелдің үстінде жатыр, дайындалуға 3-5 минут беріледі. 

Дәрігерлер: диалог құрастырады. /керекті сөздер үстелде/.

Тігіншілер:    мәтіндегі  көп  нүктелердің  орнына    керекті 

сөздер жазады.

Аспазшылар:  қазақ халқының бір ұлттық тағамын даярлау 

тәсілін айтады.

Мұғалімдер: сабақтың үзіндісін көрсетеді.

Бүгінгі  сабақтың  тақырыбы:  Кім  болғым  келеді?  Сабақта 

өзімізге ұнайтын мамандық туралы айтуға үйренеміз.

Жаңа  сабақ.  Жаңа  сабақты  түсіну  үшін  грамматиканы 

қайталауымыз керек. 

- Етістік нені білдіреді?

- Етістік қандай сұрақтарға жауап береді?

- Сөйлемде қандай мүше болады?

- Оның неше шағы бар? 

Етістіктің  райы  да  бар  /наклонение/.  Орыс  тілінде  қандай 

райлар бар?

Орыс тілінде желательное наклонение деген  жоқ, ал қазақ 

тілінде бар.Ол қалау рай деп аталады. 

Топтық  жұмыс:қазір  сендер  тірек  сызбаны  түсініп,  қалау 

рай не арқылы    жасалатынын айтасыңдар.Топтық жұмыс.

/ Бір оқушы тақтаға шығып түсіндіреді: Қалау рай -ғы, -гі, 

-қы, -кі жұрнақтары, тәуелдік жалғауы, одан кейін кел етістігі 

тіркесу арқылы жасалады./

18

19

Оқушы «тілші болғым келеді» сөз тіркесін  жіктейді.

Менің ... болғым келеді                  

Сенің ... болғың келеді                      

Сіздің ... болғыңыз келеді                      

Оның ... болғысы келеді

«Кім біледі?» ойыны: слайдтарға қарап кім қай маманның 

иесі екенін анықтау. 

Өздік жұмыс. Тапсырма: жазылған сөйлемдерді аяқтау.                         

Өмірде мамандықтың ...  / … / көп.

Менің ... ... келеді.

Жақсы маман болу үшін ... / …/ керек.

Мен болашақта жақсы ...      /…/ боламын.

Сұхбат  құру.  Балалар,  бізге  «Ұстаз»  газетінен  тілші  келіп 

тұр  (жоғары  сынып  оқушысы),  ол  сендермен  мамандықтар 

туралы  сұхбаттасады.  (Сенің  атың  кім?  Сенің  кім  болғың 

келеді? Жақсы маман болу үшін не істеу керек? Жақсы маман 

болу үшін қазақ тілін үйрену керек пе?)

Сергіту сәті. 

Тіл дамыту. Ақын Әдібай Табылдиевтің «Атамның батасы»  

деген өлеңін  тыңдаймыз. /Электрондық кітап/.

Өлеңмен  жұмыс:  1)  жаңа  сөздерді  оқып  жазу;  2)  әрбір 

оқушы  жаңа  сөздерді  өз  қатарласына  оқып  аударады;  3)  бір 

оқушы  өлеңді  оқып  аударады;  4)  оқушылар  жаңа  сөздермен 

сөз тіркестерін, сөйлемдерді құрастырады; 5) 3-4 оқушы өлеңді 

мәнерлеп оқиды.

Үйге тапсырма: осы өлеңді, жаңа сөздерді жаттайсыңдар, 

болашақта кім болғыларың келетінін айтасыңдар.

Қорытындылау кезеңі, бағалау.

Рефлексия  кезеңі.  -  Балалар,  аспаннан  жұлдыз  аққанда, 

адамдар ішінен өздерінің құпия тілегін айтады, ол орындалады 

деп сенеді. Сендердің парталарыңда жұлдыздар жатыр. Қазір 

сендер бір жағына кім болғыларың келетінін жазыңдар, екінші 

жағына фамилияларыңды жазыңдар. Келешекте жақсы маман 

боласыңдар деген ниетпен осы суреттерді тақтаға іліп қоямыз.

В мире педагогики

Бибинур КИСИКОВА,

доцент КазНПУ им.Абая.

г.Алматы.

АНТРОПОцЕНТРИчЕСКИЙ 

ПОДХОД В ИЗУчЕНИИ 

ИМЕН    СОБСТВЕННЫХ  ВО 

фРАЗЕОЛОГИИ

(на материале английского и русского языков)

В  начале  ХХІ  века  в  лингвистической  науке  произошли 

значительные  изменения,  связанные  с  ее  переходом  к 

антропоцентрической  парадигме.  Язык  начал  изучаться  в 

тесной  связи  с  человеком,  его  сознанием,  мышлением  и 

духовно-практической деятельностью, что привело к быстрому 

развитию тех областей гуманитарных исследований, в основе 

которых  лежит  триединство  «человек  –  язык  –  культура»,  - 

этнолингвистики и социолингвистики, лингвострановедения и 

лингвокультурологии [6].

Антропоцентричность, присущая языку, определяется тем, 

что «человек запечатлел в языке свой физический облик, свои 

внутренние  состояния,  свои  эмоции,  свой  интеллект,  свое 

отношение к предметному миру, природе…, свои отношения к 

коллективу людей и другому человеку» [1, с.3].

Антропоцентрическая  парадигма  –  это  переключение 

интересов  исследования  с  объектов  познания  на  субъект,  т.е. 

анализируется человек в языке и язык в человеке [2, с.6].

Посредством языка происходит усвоение культурных норм 

и освоение социальных ролей, без которых жизнь человека в 

20

21

обществе становится невозможной. Благодаря языку в обществе 

достигается гармония и стабильность. С его помощью от одного 

человека  к    другому  передаются  верования,  идеи,  чувства, 

ценностные установки. Язык – факт культуры, составная часть 

культуры  –  форма  сознания,  отображающие  мировоззрение 

человека.

В словарном составе языка имеются фразеологизмы с именем 

собственным,  которые,  благодаря  присущей  им  экспрессии, 

эмоциональной  окрашенности  и  особенностям  строения, 

обладают  возможностью  конкретизировать  и  уточнить  общее 

понятие, зафиксированное в слове “a man”.

Так,  например,  если  рассматривать  существительное  “a 

man” с точки зрения выражаемого им понятия, то необходимо 

будет  отметить,  что  понятие,  выражаемое  данным  словом, 

отличается очень широким объемом: оно включает в себя все 

разновидности  человека    с  различными  типами  характера, 

внешними  характеристиками,  общественным  положением, 

вкусами, привычками, особенностями.

Рассмотрим далее имена собственные в составе английских 

и  русских  фразеологизмов  в  рамках  антропоцентрического 

подхода.

І. В первой группе выделены английские фразеологизмы с 

компонентом - именем собственным.

A  Beau  Brummel  –    щеголь,  денди,  по  имени  Р.Бруммеля, 

лондонского  модельера  первой  половины    ХІХв.,  носившего 

прозвище «Красавчик Брумель».

Billy  Bunter  –  прожорливый,  толстый,  неуклюжий 

подросток,  по  имени  школьника  из  рассказов  Фр.Ричардса, 

который славился прожорливостью, тучностью и неловкостью.

Jack  Horner  –  Джек  Хорнер,  персонаж  детского 

четырехстишия,  известного  с  XVIIIв.,  пай-мальчик,  любящий 

полакомиться и прихвастнуть.

Peck’s  bad  boy  –  вредный  мальчишка  Пека,  маленький 

шалун и негодник, который изводит своих родителей, знакомых 

и вообще всех окружающих; плод фантазии юмориста начала  

XX  в.  Дж.У.Пека.  Употребляется  в  значении  «возмутитель 

спокойствия,  человек,  нарушающий  все  приличия,  человек 

ставящий  других  в  неловкое  положение  своей  простодушной 

бестактностью» ( по названию книги Peck’s Bad Boy and His Pa” 

Дж.У.Пека (G.W.Peck, 1840-1916)).

The  vicar  of  Bray  –  священник  из  Брея,  ренегат, 

приспособленец.  По  имени  приходского  священника  городка 

Брей, графство Брекшир, который в 17 лет четыре раза менял 

веру: два раза переходил из католиков в протестанты и обратно. 

A  son  of  Belial  –  нечестивец,  негодяй  (Велиал  –  дьявол, 

сатана; дух зла, падший ангел). 

Например:  Flown  with  insolence  and  gin,  this  very  recently 

adopted son of  Belial  pulled George almost roughly towards him 

and began kissing her and fumbling with her person.

Rip  Van  Winkle    -  Рип  Ван  Винкль,  отсталый,  косный 

человек,  ретроград.  По  имени  проспавшего  двадцать  лет                                      

героя одноименного рассказа В.Ирвинга.

The Arab of the gutter – уличный мальчишка, дитя улицы, 

беспризорник.

Teddy boy – стиляга, пижон (в 50-е). Teddy – уменьшительное 

от    Edward,  часть  молодежи  подражала  моде  эпохи  короля 

Эдуарда VII, который правил 1901 по 1910гг.

Cheap  Jack  –  бродячий  торговец,  разносчик  (торгующий 

дешевыми товарами), коробейник.

Artful  Dodger  –  прохвост,  ловкач,  пройдоха.    Прозвище 

карманника  Джона  Докинса  в  романе  Ч.Диккенса  «Оливер 

Твист».

Lady  Bountiful  –  дама-благотворительница,  дама-

патронесса.  По  имени  действующего  лица  из  пьесы  Фаркера 

(G.Farquhart,1678-1707)  « Beaux Stratagem»

22

23

Например: I recalled her as an energetic, autocratic personality… 

with a fondness for opening bazaars and playing the Lady Bountiful.

She  felt  that  these  independent  citizens,  who  had  been  taught 

that they be longed to a democracy, would resent her  trying to play 

Lady Bountiful .

Johnny  on  the  spot  –  человек,  который  всегда  готов 

действовать,  всегда  на  месте;  человек,  на  которого  можно 

рассчитывать, палочка-выручалочка.

Например: He looked through the hall door and saw the empty 

hall. Johnny on the spot all right. Two hours early he guessed.

I was Johnny-on-the-spot – the man of experience and integrity, 

the urbane negotiator who never let his temper got the better of  his 

judgment.

Tom o’Bedlam – Том из Бедлама, сумасшедший, безумный, 

прозвище  сумасшедших,  которых  отпускали  из  Бедлама, 

лондонского дома умалишенных, просить милостыню.

Например: Edmund: ...Pat!  −he comes like the catastrophe of 

the old comedy: my cue is villainous melancholy, with a sigh like 

Tom o’Bedlam.

Bull of Bashan – васанский бык, здоровый, сильный человек 

с громовым голосом; ≈ труба иерихонская.

Например: He assured me that I had burst upon those gentry 

roaring …like the Bull of Bashan.

How came it that all of a sudden Mrs. Bingley began to raise her 

voice and bellow like a Bull of  Bashan?

Для  фразеологизмов  данного  типа  характерно  выражение 

понятий  узкого  объема.  Это  можно  объяснить  тем,  что 

большинство эквивалентов имени существительного выражает 

определенные  значения  в  экспрессивной,  эмоциональной, 

зачастую образной форме, что дает  им возможность отображать 

мельчайшие  разновидности  отдельных  явлений  и  предметов 

реальной действительности.

II.  Во  второй  группе  выделены  русские  фразеологизмы  с 

компонентом – именем собственным.

Труба иерихонская – здоровый сильный человек с громовым 

голосом (из Библии; в Ветхом Завете рассказывается об осаде 

евреями, возвращавшимися из египетского плена в Палестину, 

города Иерихона, который стоял у них на пути. Они осаждали 

его  шесть  дней.На  седьмой  день  священники  евреев  стали 

обходить стены города, трубя в трубы, от звука которых стены 

неожиданно рухнули).

Фома  неверный  (неверующий)  –  человек,  которого 

трудно  заставить    поверить  чему-либо,  скептик  (восходит  к 

евангельскому тексту о том, как апостол Фома не сразу поверил 

в воскресение Христа).

Например: Одобрительный ропот  … мужчин мог бы убедить 

самого Фому неверного, что твоя кузина −очень недурна.

Акакий  Акакиевич  (Башмачкин)  –  кроткий,  безобидный 

человек (выражение связано с повестью Н.В. Гоголя « Шинель»).

Например:  Событие  сие  не  остается  незамеченным,  все 

хвалят  шинель  и  требуют  от  Акакия  Акакиевича  по  такому 

случаю задать вечер, и только вмешательство некоего чиновника 

(как  нарочно  именинника),  позвавшего  всех  на  чай,  спасает 

смущенного Акакия Акакиевича.

Алеха  сельский  –  глупый,  невежественный  человек, 

безнадежный дурак.

Алеша  бесконвойный  –  о  неуравновешенном  человеке  с 

причудами, странностями.

Например: Его звали-то не Алеша, он был Костя Валиков, 

но все в деревне не звали его Алешей Бесконвойным. А звали 

его так вот за  что: за редкую в наши дни безответственность, 

неуправляемость[7].

24

25

Аника-воин  − человек, который лишь хвастается своей 

храбростью,  но  при  реальной  опасности  всегда  трусит. 

По  имени  героя  русской  народной  сказки,  в  которой  он 

утверждает,  что  не  испытывает  никакого  страха  перед 

смертью. Но когда горбатая предстает перед ним, умоляет 

ее пощадить и простить за свою самоуверенность.

Например: Дедушка видел мои синяки, но никогда не 

ругался, только крякал и мычал: «Опять с медалями? Ты 

у меня, Аника-воин, не смей на улицу бегать, слышишь!» 

[2].

Арина бесполденная  − бестолковая, глупая, странная 

женщина.

Иван-дурак − скромный человек (Мифологизированный 

персонаж  русских  волшебных  сказок,  который  в  своих 

действиях ищет решения, в конечном счете приносящие 

успех;  сказочный  герой,  выразитель  народного 

христианского идеала скромности).

Илья Муромец  − воплощение народного идеала героя-

воина  (по  имени  богатыря,  одного  из  главных  героев 

русских былин, возникших в ХII-XIIIвв).

Иудушка Головлев  − лицемер и ханжа, прикрывающий 

жестокие  и  подлые  поступки  маской  добродетели  (по 

имени главного героя романа М.Е. Салтыкова – Щедрина 

«Господа Головлевы»).

Каждая  из  вышеперечисленных  фразеологических 

единиц фиксирует определенное понятие, которое также 

является  общим  понятием,  в  свою  очередь  способным 

конкретизироваться и уточняться, однако оно гораздо уже 

общего понятия, выраженного в слове «человек».

В результате проведенного анализа было выявлено, что в 

английском и русском языках преобладают фразеологизмы 

с компонентом – именем собственным, характеризующие 

человека  с  отрицательной  стороны.  Они  указывают 

на  негативные  и  странные  черты  характера,  такие 

как:  глупость,  хвастливость,  высокомерие,  лицемерие, 

любопытство.  Это  обьясняется  тем,  что  отклонения  от 

ценностей  и  норм  поведения,  принятых  в  английской  и 

русской национально  -  культурной среде, порицаются.

жүктеу/скачать 1,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: