Морфологияның ғылым реұлпадегі қалыптасуы. Биология ілімінің
үлкен де ең көне саласы морфология ғылымының даму тарихы адамзат
қоғамдарының,
олардағы
ғылымдардың,
өсіресе,
жаратылыстану
ғылымдарының даму тарихымен тікелей байланысты. Адам мен жануарлар
организмі мүшелерінің, олардың құрылымдық бөліктерінің морфологиялық
құрылысын зерттеу тарихын ғылыми тұрғыдан үш кезеңге бөледі:
1. Макроморфологиялық кезең. Тірі табиғатты, оның ішінде адам мен
жануарлар организмдерінің құрылысын зерттеу нəтижесінде биология
ғылымдарының ең ірі саласы — морфологияның ғылым реұлпаде
қалыптасып дамыған кезеңінен қазіргі уақытка дейін 2500 жылдай мерзім
өткен екен. Осы ұзақ мерзімнің шамамен 2200 жылдай уақыты ішінде
морфологиялық зерттеулермен шұғылданған ғалымдар ешқандай үлкейткіш
аспаптарды
пайдаланбай,
тек
макроморфологиялық
зерттеулермен
шектелген. Олар өздерінің ғылыми зерттеу жұмыстарында, адам мен
жануарлар организмінің жай көзге көрінеұлпа дене мүшелері мен олардың
бөліктерін бір-бірінен ажырату үшін, тек кескіш өткір құралдарды (пышақ,
қандауыр т.б.) ғана пайдалана отырып, ғылыми деректер жинақтаған.
Аталған мерзім ішінде ғылыми жұмыстармен шұғылданған ғалымдар, өздері
жинаған ғылыми мəліметтерді өңдеп жəне жүйелеп, өз заманының ұлы
ғылыми тұлғалары реұлпаде, сол заманға сай адам мен жануарлар
организмдерінің құрылысы туралы макроморфологиялық зандылықтар
ашып, кейінгі кезеңдерде дами бастаған морфологияның жаңа салалары —
цитология,
эмбриология,
гистология
ілімдерінің
іргетасын
қалады.
24
Қаруланбаған, көзге көрінеұлпа (макроскопиялық) дене мүшелерінің
құрылысын зерттеумен жəне одан алынған ғылыми мəліметтер негізінде
ғылыми тұжырымдар жасаумен шектелген морфология ғылымының ұзақ
даму кезеңін макроморфологиялық немесе макроскопиялық кезең — деп
атайды.
