сары денесі — деп атайды. Ал ұрықтану процесі жүрмей, ұрык байланбаған
жағдайда сары дене кері ыдырап кетеді де, ақ денеге айналады. Ақ денені
жыныстық айналымның сары денесі дейді. Ал кейбір жануарларда əр
түрлі қабыну процесінің нəтижесіңде сары дене кері ыдырамай сақталып
қалады. Ол тұрақты түрде прогестерон гормонын организмнің ішкі сұйық
ортасына бөліп отырады. Нəтижесінде ұрғашы жануардың организмінде
прогестеронның əсерінен жұмыртқалықтағы овогенез процесі тоқтайды да,
жұмыртқа жасушасы пісіп жетілмейді. Жануар бедеулік ауруына ұшырайды.
Бұндай сары денені дертгік (патологиялық) сары дене — деп атайды.
Бұндай жагдайда ауруга ұшыраған жануарға мал дəрігерлік көмегін көрсету
керек.
Жұмыртқалықтағы фолликулдардың көбі толық жетілмей ыдырау
процесіне үшырап, ыдырама (атретгік) денеге айналады.
Жұмыртқалыктың тамырлы аймағында ірі қан жəне лимфа тамырлары
мен жүйкелер борпылдақ дəнекер ұлпалык стромасы аркылы өтеді. Бозғылт
заттың дəнекер ұлпасында эпителий жасушаларына ұқсас интерстициальды
жасушалар (интерстициоциттер) топтасып жатады. Интерстициоциттер эндокринді жасушалар. Олар эстроген гормонын бөліп, екінші жыныстық
белгілердің дамуына əсерін тигізеді.
Жатыр түтігі (жүмыртқа жолы) яйцевод — tuba uterina, s. oveductus, s.
salpinx — жұмыртқалық пен жатырдың аралығында орналасып, жатырға
ашылатын жіңішке иректелген жұп түтікше мүше. Оның жоғарғы
жұмырткалыкка жақын бөлігі қуысында ұрықтану процесі жүреді. Оның
кеңейіп басталатын бөлігін жатыр түтігінің құйғышы (infundibulum tubae
uterinae), ал шашақталған жиегін түтік салпыншағы (fimbria tubae) — деп
атайды. Жатыр түтігінің сыртқы сірлі қабығы жұмыртқа жолының
шажыркайын түзеді. Аталған шажырқай жатырдың жалпақ байламының
медиальды катпары, ал жұмыртқалықтың шажырқайы жатырдың жалпақ
байламының латеральды қатпары болып табылады. Бұлардың аралығында
