К. Жаңабеков Г. К. Жаңабекова Жануарлар морфологиясы жəне латын терминологиясы


 — сурет. Кдндауырша ұрығының гаструляциясы (а—е)



бет82/607
Дата30.12.2023
өлшемі3,09 Mb.
#145123
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   607
Байланысты:
Морфология-emirsaba.org

32 — сурет. Кдндауырша ұрығының гаструляциясы (а—е) 
а,б — целобластула: 1 — болашақ энтодерма материалы, 2 — бластоцель, 3 — 
болашақ энтодерма материалы, 4 — болашақ мезодерма материалы; в, г, д, е — гаструла
сатылары: 5 — болашақ хорда, 6 — гастроцель, 7 — бластопор 8 – бластопордың 
дорсальды ернеуі.
33 — сурет. Қандауырша ұрық жапырақшалары мен біліктік мүшелерінің 

дамуы 

экт — эктодерма, энт — энтодерма, бі — біріншілік ішек, жп — жүйке
пластинкасы, жт — жүйке түтігі, х — хорда, мез — мезодерма, ц — целом. 
Кейіннен оның алдыңғы жəне артқы жақтарынан тесіктер пайда болады. 

Бұдан соң, ұрық эмбриогенездің гистогенез, органогенез жəне системогенез


сатыларынан өтіп, дернəсілге айналып, өздігінен тіршілік ете бастайды. 


Балық пен қосмекенділер эмбриогенезі 
Көптеген шеміршекті, сүйекті жəне саусаққанатты балыктар мен 

қосмекенділер өкілі бақаның жұмыртқа жасушалары мезолецитті жəне


телолецитті овоциттерге жатады. Ұрықтану процесі аталған жануарларда да 
сыртқы сулы ортада жүреді. Зигота толық, əркелкі жəне асинхровды түрде
бөлшектенеді. Бөлшектену нəтижесінде амфибластула пайда болады. 
34 — сурет. Қосмекеңді жануарлар гаструляциясы 


87
А, Б — орақша сайдың (а) пайда болуы; В, Г, Д —-орақща сай жиектерінің бір-біріне 


жақындап, бластопордың түзілуі; Е - сарыуыз тығынының түзілу кезеңі.


Гаструляция процесі бұл жануарларда қынаптану (инвагинация) жəне 

қаптай өсу (эпиболия) аркылы жүріп, қандауырша бластопорының дорсальды


ернеуі орнында, балықтарда жиектік ойық, қосмекенділерде орақша сай 
жетіледі.
Аталған құрылымдардың бластомерлері жедел көбейеді де, ұрықтың бас 
жағындағы эктодермаға əсер етуі нəтижесінде жүйке түтігі желліп, оның
алдыңғы жағында ми көпіршігі дамиды. Бүйірлік ернеу бластомерлерінен 
хордо-мезодермалық өскін, вентральды ернеу бластомерлері бластула
түбіндегі ірі енжарлы бластомерлерді сыртынан қаптай өсіп, олардың көбею 
белсеңділігін арттырып, солармен бірге ішек энтодермасын түзеді.
Эмбриогенездің гистогенез, органогенез, системогенез сатыларынан 
өтіп, балықтар мен космекенділер ұрықтары балыктардың дернəсілдеріне,
бақалардың шөмішбалықтарына (личинкалар) айналып, өз бетімен тіршілік 
етеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   607




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет