Дəнекерлі-хорионды (десмо-хорнонды) ұрықжолдас

оның
өзіндік

тақташасына
(пластинкасына) еніп, дəнекер ұлпасымен тікелей байланысады. Туғаннан 
кейін, бүрлер кірмелерден ажыраған кездегі зақымдалған жатырдың кілегейлі
қабығы сүйелшелеріндегі эпителий қабаты жедел қалпына келеді. 
Плацентаның бұл түрі күйісті жануарларға тəн. Инфекциялық ауруларға,
мысалы, бруцеллезге шалдыққан малдарда төлді туғаннан соң, шудың түспей 
қалуы жиі кездеседі. Хорион бүрлері микроорганизмдердің əсерінен өрбіген
қабыну процесі нəтижесінде дəнекер ұлпасына жабысып қалады. Сондықтан, 
күйіс қайтаратын жануарлардың шуы түспеген жағдайда, ауырған малдан
ауруды мал маманына жұқтырып алмау үшін, мал дəрігерлік көмекті аса 
сақтықпен көрсеткен жөн.
3. Эндотелий-хорионды ұрықжолдас жыртқыш жануарларда болады,
Алланто-хорион бүрлері жатырдың кілегейлі қабығы эпителий қабаты мен 
дəнекерұлпалық өзіндік тақташаны бұзып, оның терең қабаттарындағы қан
тамырлары (капиллярлары) эндотелий кабатына тікелей жанасып жатады. 
Болса да плацентаның бұл турінде, іштөлі енесінің канымен тығызырақ
жанасады да, іштөлі организмі коректік заттар жəне оттегімен молырақ 
камтамасыз етіледі

4. Қан-хорионды (гемохорионды) ұрықжолдас адамға, маймылдарға,
кейбір насеком жегіштерге, қолқанаттыларға, кеміргіштерге тəн. Алланто-
хорион бүрлері жатырдың кілегейлі қабығы эпителийін, өзіндік тақташаны,
қан тамырлары қабырғаларын ұүзып өтіп, қан капиллярларының ішіндегі 
қанмен тікелей жуылып жатады. Плацентаның бұл түрі ұрық пен ене
организмінің тығыз байланысын қамтамасыз етеді. Туғаннан кейін, хорион 
бүрлерінің жатыр эндометрийі кірмелерінен ажырауы кезінде, қан
капиллярларының қабырғалары бүұлпадігінің бұзылуына байланысты 
ұрғашы жануарлар жыныс жолдарынан қаннын ағуы қалыпты жағдай. Бірақ,
қан тез арада тоқтайды да, жатыр эндометрийінің бұзылған қабаттары 
регенерация процесі арқылы жедел қалпына келеді.
Төлдеуден кейін іштөлінің ұрықжолдасы қызмеұлпа тоқтатыш, алланто-
хорионның бүрлері (ұрықтық бөлік) енелік бөліктен, яғни жатырдың
кілегейлі қабығы кірмелерінен шығып ажырап, олардың арасындағы 
байланыс бұзылады. Жұмырткалықтағы сары дене мен ұрықжолдастың
гормондар (прогестерон) белу қызметтері тоқтайды. Гипофиз гормоны 
окситоциннін əсерінен жатырдың етті кабығы жиырылып, төл туғаннан соң,
біраздан кейін ұрық кабықтары (амнион, аллантоис, хорион) түседі. Олардың 
біріккен түсіндісін шу — деп атайды.
Хордалы жануарлар ұрықтарының эмбриондық дамуынын алғашқы 
кезеңінде барлық жануарлар ұрықтарында хордалылар типіне тəн ортақ белгі

85
— ұрық жапырақшалары мен біліктік мүшелер пайда болады, кейіннен 

сыныптарға (кластарға), отрядтарға, туыстарға тəн белгілер жетіліп, олар

дене құрылысы мен бітімі бойынша бір-бірінен ажырай бастайды. 
Эмбриогенездің екінші жартысынан бастап, жануарлар түрлеріне, тұқымдары
мен жеке дарақтарға тəн белгілер жетіліп, ересек жануарлар кейпіне келеді. 
Сондықтан,
хордалылар 
типі
əр

түрлі
сыныптары 

өкілдерінің
эмбриогенездеріне қысқаша тоқталайық 

жүктеу/скачать 3,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: