К14 Л. К. Казангапова


әркашан  да  мүгалімнін  срекше  назарында  болады,  олармен  күнше



Pdf көрінісі
бет9/15
Дата29.12.2016
өлшемі9,27 Mb.
#698
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15

әркашан  да  мүгалімнін  срекше  назарында  болады,  олармен  күнше
жеке  бір-екі  сабак  откізуге  тура  келеді,  ойгкені  окытудың  басында 
олардың ешқандай  дсрбес  жұмысы  болмайды.  М ектептердің жаца  оку
багдарламаларына  коіну  жагдайларында  бүл  кажеттілік  бүрынгыдан
да  гері  елеулі  бола  түсті.  Теориялык  материалдың  колемі  артты,  оку 
тапсырмалары  баскаша,  анагұрлым  сан  апуан  бола  тұсті.  М ұныц  бәрі 
мұғалімнің  оқушылармен  тікелей  жұмыс  істеуге  уакытты  кептеп
жұмсауды  қажет етеді.
Оку  сабақгарын  осылай  етін  ұйымдасгырганда  мұгалім  бір
сыныптың  окушысымен  сабакты  тек  орыс  тілі  мен  математика 
бойынша  гана  өткізеді,  бүіп  пәндср  бойыиша  жұмысы  окушылар  үшін 
ең  киынга  согатындықтан  да  мұгалімнің  басшылыгымен  өтуге  тиіс. 
Әрбір  оку  жылының  алгашкы  жартысында  бірінш і  сыныптын 
окушыларымен  жекс  сабактар  өткізу,  екінш ісінде  -   мұндай  оқу 
сабакгарын  өткізуді  бүкіл  аптасы  бойы нда  алмастырып  отыру  тиімді. 
Сабақтардың  бірінде  мұгалім  еңбек,  ден е  шынықгыру,  музыка, 
бейнелеу  өнерін  біріктірген  сабақгарды  ұйымдастырады.  Біріктірген 
сабақ барлык үш  сыныптың оқушыларымен бір тақырыптық сабақ деп
аталатынды өткізу үш іи пайдаланылады. 
. . .  
,
Оқу  сабактарын  осылай  етіп  ұйымдастыру  бірінш і  ж әне  екінші
жарты  жылдыкка  кестенің  түрлі  нұскаларын  жасауды   талап  етед.. 
Бірінші  жаргы  жылдықгың  кестесі  үш ін  ыңгайлы  жагдаи  біршші 
сынып  окушылармсн  күн  сайын  екіден  жеке  сабақгарды  өткізуге
болады. 
Я 
й.
Оку  ісінде  сабақгарды  жоспарлау  мен  ұйымдастыруда  эрЫр 
мұгалімнің 
оку 
жұмыстарын 
педагогикалық 
максатка 
сәикес 
кұрастырудың 
зор 
маңызы 
бар. 
М ұгалімдер 
оқу 
материалын 
жоспарлай  отырып,  мектеп  окушыларын  окытуда  ж эн е  тәрбиелеуде 
жогары  нэтижелергс  ж етсді.  Багдарламамен,  эдіснамалық  және 
педагогикалык эдебиетпен  мұкият  гаиысады,  фактілерді,  мысалдарды, 
оку 
кұралдарын 
іріктеп 
алады. 
Осының 
бәрі 
мұгшнмді 
оку 
сабақгырыиа 
болашааы  бар
  деп 
аталатын 
маңызды 
жұмыска 
жетелейді. 
Тікелей 
эзірлік 
сабақгардың  өздерін 
жоспарлаудан 
басталады.  Қазіргі  кезде  мұгалімдер  тақырыптық  жоспарлауды 
кеңінен  пайдаланады.  М ұиың  мэн-жайы   мынада:  мүгалім  алдымен 
белгілі  б ір   тақырыпты  оқып  үйрену  жоспарын  жасайды,  ал  содан  сон 
эрбір  сабактын  жоспарына,  жалпыдан  жалкыға  ауысу  жоспарына
өтеді.
Такырыпты  окып  зертгеу  жоспары  такырып  ерекшеліктерін, 
оның  орны  ж эне  оку  нэнінің  мазмұндагы  мэнін,  сондай-ак,  срілген
101

сынып  оқушыларыныц  білімі  мен  даму  дәрежесін  еске  ала  отырып 
жасалады.  Үсгаз  барлык  такырыпты  окыи  зсрггеуде  жалпы  багьпты 
коздейді.  Осылар  эрбір  жеке  сабакта  окылуга  гиісті  мэселелсрі  бір 
бүтіи  етігі  байланыстырады,  сабактардыц  күрылысын,  такырыпты 
окып  үйренудіц  жалпы  жүйесіндегі  осылардыц эркайсысыныц орнын, 
оку жүмысы эдістерініц жүйесіи апықтайды.
Такырыпты  оқудыц  жоспарып  жасаи  алып,  ұстаз  эрбір  жеке 
сабактыц орнын,  мақсатын жэне жосгіарын оцай апықтайды.
Бірнеше сыиыппен  үстаз жұмыс істеген жагдайларда сабақтардыц 
тақырыитық  жоспарлануы  мейлінше  қиын,  бірак  мүмкін  де  кажет 
болып саиалады.  Бұган озат мұгалімдердіц тэжірійоесі кепіл.
Мұгалімнің  сабакка  даярланудың  эрбір  наісгылы  сабақтың 
жоспарын  жасау  кіреді.  Жоспары  жасау  тақырыпты  оқып  үйрепудегі 
сабақ  ориын  аныкгаудан  басталады,  содан  соц  опыц  максаты  мен 
мазмүны аныкталады, окыту эдістері жасалады  [170].
Жоспарда  сабақтың  гақырыбы мен  мақсаты жазылады, пысықтау, 
жаца  матсриалды  баяпдау  қалай  жүргізілстіні,  қандай  эдістер 
пайдаланылатындыгы  көрсетіледі.  Ұстаз  баяндаудың  негізгі  багытын 
көрсетеді,  фактілер,  мысалдар  (ана  тілі  бойынша  сабақтар  үшін 
сөйлем  немесе  сөз,  математика  бойынша  мысалдар  мен  есептер) 
жазылады,  бекііу  қалай  өткізілетіндігі,  кімнен  сұрау  керектігі 
гіркеледі. Жоспардың соңына үйге берілетін тапсырмалар жазылады.
Дарынды  балаларды  саралап  оқыту  мектептерде  сыныппен
ұстаз жұмысының сөзсіз  алмасып тұруына жұмыс уақыты  көп  шыгын
болады.  Коптеген  мұгалімдер  бұгап  кондіккен.  Әзірге  ұстаз  бір
сыныпқа  иұскау  -   кецес  беріп  жатқаида,  екіиші 
сыныптыц 
оқушылары  босқа қарап отырады.
Оқу  уакытыи  қалаи  шыгындамауга  болады?  Бұгаи  бүкіл  оқу 
жұмысын  мұқият  жоспарлау  жолымен  жетуге  болады.  Ұстаз 
жоспарды  жасай  огырып,  уақытты  жұмыс  түріне  қарай  есептеуінің 
маңызы  бар.  Жоспарда  сыныптардыц  бірі  үстазымен,  ал  екіншісі 
дербес  шүі ылданатын  болып,  сабақ  кезеңдері  белгіленген  жагдайда 
уакыггыц  дэл  есебін  жүргізуге  болады.  Сондықтан  да  оқу  жоспарын 
жасаганда эуслі  эрбір сынып  қанша уақыт бойына үстаз немесе дербес 
жүмыс  істейтінін  дэл  аныкггап  алған  дұрыс.  Дербес  сабақтардың 
уақытын  ескере  отырып,  тапсырмалар  іріктеліп  алынады.  Егерде 
мұгалім  өзі  басшылық  еткен  сабақтар  мен  балалардың  дербес 
жүмысындагы уақытгы бірте-бірте тецдестіре алса, тіптен жақсы.
Ұстазбен  жұмысына  жэне  окушылардың  дербес  сабақтарына 
уакытты болгенде, біркатар жагдайдарды еске алган жон болады.
102

Үстаздың басшылыгымен  огетін төменгі  сыныгітарда,  сондай-ак, 
окып  үйренуге  арналган  көлемі  мен  киындыгы  жагынан  үлкен 
материал  белгілеигеи  сабактарга  көбірек  уакыт  бөлуге  тура  келеді. 
Жоспарланганда  эр  сыныптын  дайындык  денгейі  мен  материалды 
игеру  дэрежесі  сскеріледі.  Окушылардың  дербес  гапсырмалары  да 
мүкият  жоспарланады.  Сабакга  уакытты  шыгындамау  үшін  бүл 
тапсырмаларды  күні  бүрын  эзірлеу  үсынылады.  Тапсырмаларды 
накты  түжырымдаудың  («Есепті  екі  тәсілмен  шыгар»,  «Кері  күра»), 
дербес  жүмыстардып  сан  алуан  түрлерін  орындаудагы  окушыларга 
үйретудің,  тез  жүмыс  істейтін  окушылар  үшін  резерв  тапсырмаларды 
әзірлеудің 
зор 
маңызы 
бар. 
Ойластырылмагаи 
тапсырмалар 
балалардың белсенділігін тудырмайды.
Барлық  дербес  тапсырмалар  белгілі  бір  формада  бакылауга 
алынуы  тиіс.  Бақылау  формалары  сан  алуан  бола  алады  жылжымалы 
тақтада  жазылган  үлгі  бойынша  окушылардың  өзін-озі  бакылауы, 
оқушыларды  шолып  шықканда  сабак  үстіндегі  жүмыс  барысын 
тексеру, дэитерлерді тексергендегі мүкият бақылауы  іске асырылады.
Дорынды  балаларды  оцытатын  мектеп  жагдайларындагы 
окушылардың  мүгалім  басшылыгымен  істеген  жүмысын  олардың 
дербес  жүмыстарымен  жақсылап  үштастыру  үшіи  эрбір  сынып 
бойынша  жеке  -   жеке  емес,  кешеиді  түрде  барлык  сыныптармен 
сабақгагы  жүмыстың  кезевдері  бойынша  сабак  жоспарын  жасау 
тиімді деп саналады.
Окушылардың  түрлі  категорияларына  оның  бейімделуін  талап 
етеді.  Жастардың  бэріне  орта  білім  беру  мэселесі  осылай  қойылып, 
жацашылдық  іс  болып  табылады.  Бүл  оқушылар  түгелдей,  өздерінің 
жеке- дара ерекшеліктерінің аркасында белгіленген мерзімде білім ала 
алмайды  дегеи  гасырлар  бойы  калыптаскан  жәие  өмір  сүріп  отыргаи 
нанымды 
жокка 
шыгарады. 
Сондыктан 
да 
мүгалімдер 
мен 
галымдардың  күш  -   жігері  оқушылардын  жогары  үлгеріміне  жетуге 
жэне екінші  жылга калушылыкты жоюга багытталган жэне жеке түлга 
ретінде 
тэрбиелеуде 
саралагі 
—  деңгейлегі 
окыту 
нэтижелі
болатындыгын үсынады  [171].
Тиімдііікті  арттыру  дегеніміз  —  күшті  аз  жүмсай  огырып, 
нэтижелерге  жеі*у  деген  сөз.  Аныктамада  оқыгудыц тиімділігі  үгымы 
дидактикада  қабылдангаи  оқытудың  мэн  -   жайын  түсіне  білуден 
шыгып отыр.
Мектенте  окыту  ісі  оқушыларды  білім,  шеберлік  пен  дагдылар 
жүйесімен  қаруландыруга,  олардың  санасы  мен  мінез  -   күлыктарын 
калыгггастыруга,  окушылардыц  таиым  -   білім  кабілеттеріи  дамытуга
103

ош ыггхи-ан.  Осыыьщ  оарлығьшда  дидактикасы 
оқ\шылардың  вз 
оелсенділіпн арттыруга улкен  маңыз 
береді.
Окытудыд  осы  тусінігіне сүйене  отырып,  нотижелі  оқыт>'  бардық 
ок> шььчарды  белсенді  таным  -   білім  әрекетіне  тартуды  қамтамасыз 
ететін  оку  ұдерісін  ұстаздьщ  ұйымдастыруын  коздейді.  Бұл  іс- 
эрекетгің  барысында  білімдерді  нгсруде  окушыларды  жан-жақты 
дамытып, тэрбаелеуде, ец үлкен нэтижеге жегуге болады.
С<ібіасгын  інімді  болуы  оның  негізіне  бинлшіысіы  болады.  Ол 
эріүрлі 
оолыіі
  курылуы  мүмкіи.  Егер  ұстаз 
жаңа 
сынынты 
злган
бояса,  ол  едәуіп  \акьпъін  ош ііыпяппи
оалаларды
үиымдас 
армиГт;
гшіатарды 
орындауга 
үйретеді, 
оқ>шыларын 
жатгықіырады. 
Сынышіен 
тығыз  байланыс  орнатылып  болганда  ұстаз  сабақгың 
алгашқы 
минутьшан 
бшіаларды 
оқу 
эрекетіне 
жұмылдырады, 
окушылардың  шідыиа  ұзақ  емес  уакыт  аршіыгында  шешілуге 
л е іп  елген  ок>  міндегін  бірден  кояды.  Сабақ  басындагы 
гапсырмалар 
сипагы 
гүр.ліше 
бола 
алады: 
шіган, 
эсіресе, 
онша 
қысқаша 
шыгарма-іар  жазу.  есе.п і  күраи  шыгару,  белгілі  бір  ереже  бойынша 
создерді  тоіггастъіру.  осы  тансырмшіардыц  бэрі  балшіарды  белсевді 
ганым  ~  ° Ш1М  эрекстше  есептелуіс,  олардың  күшгерін  жүмылдыруга
Ші Ы П ЗЛіШІ
Вілі
_   ____ мдерлі  бф-пндеп  игеру  барысында  сабақтың 
белгілі  бір 
уақыт
чмлыіын  шіып,  үздіксіз  жүтеге  асырылуы  мүмкін. 
Бұл 
жагдайда 
мұіалім,  әде-іте,  бүл  маіеришщы  окушылардың  калай  игергенін 
дэл 
б!л«еи  гұрыі»,  материалды  дэйекгі  баяндап  ш ыоды.  Баска 
ж од  да 
іаіиалын  шіынуы  мүмкш,  мұидз  жаңа  материал  логикшіық  жагыиан 
шагын  түтис  б.рл.кгерге  белінеді;  бүлардың  эрқайсысын  игеріліенше 
сабак. а  окушылар  шіы  эбден  ішідайды.  Сабакты осылаЙ 
етіп  күр.анда 
*апа  ллімдерд.  чаоарлау,  олардь.  бск.тіп,  гексеру  бірыңгай 
үдсріскс 
ііт.ілады 
Жана 
маіеришіды 
игерудеі і 
эрбір 
кадам 
әргүрлі 
'Ьлгіы!)ліірмсн  бекі лледі.  Ьүл  жагдайла  үс га,  оку  материшшп
ок\ 
шы.іар.іың  нгеру  барысын  Сакылауі а 
мүмкіндік 
шіады. 
Мүныц
әсірссе, м с п у ы ш  сыныііпфда маны іы ю р. 

Жаца 
білімді 
иі ср^дің 
іідсиу 
жшіы 
окыту 
үдерісінде
оқ> шыііардың  ганымдык  әреке.іш ң  белсенділіпн 
арггыра 
түсудін
жшіын  н. кгспрчдс  недашгика  мен  психологн*  соңгы  кеіде о і  на шрын 
шоіырллндырыіі  отыр.  Маранатіаудын  бір  -   сабақга  мэселслік  уәж 
ЖаСа>  болып  ,8бы;,алы 
Бастауыш  мекіептегі  сабакга  мәссуіелік
сэттерді»,  гууын  камтамасьп  п п . н   кұралдар  -  мектен  бшшларының
лпнішс 
.-к\рі н е . ш  
бақылаулары, 
магериалды 
түсіндіру
104

бастамасында  тәжірибелерін  пайдалану  бола  алады.  Бастауыш
сыныптарда  мәселелік  окыту  элементтері  оку  материалы  мүмкіндік
берген  жерде  паидаланылады.  Мүндай  сэт,  мэселенін  танымдык 
күрделілігі  болған  жагадайда  оны  шешу  үшіи  біркатар  ойлау  іс- 
эрекетін  орындау  қажет  (салыстыру,  жинактау,  жүйеге  келтіру) 
болган жагдайда туады.  Ен акырында үстаздыц мэселені  коюының өзі 
окушыларда  белгілі  бір  эмоциялық  пікірлер  тудырады  (таң  қалу 
сезімі, өзінде бар білім  қорына канагаттанбагандық сезімі).
Төменгі  сынып  окушылары  сабақта  жүмыстың  сан  алуан  және 
үзақ  емес  түрлері  алмасып  отырса,  жаксы  игереді.  Алайда,  бүл 
сабактыц  мақсатпен  шарггаспаса,  оның  корінісі  болып  табылса, 
окушылардың 
іс-эрекеті 
түрлерінің 
сан 
алуандыгы 
олардың 
белсенділігін 
қамтамасыз 
ете 
алмайтындыгын 
ескерген 
жөн. 
Жогарыда 
берілген 
жаца 
технологияларды 
тиімді 
пайдалану 
ұсынылады.
Ойын мектеп жасына дейінгі балалардың іс-эрекетінің иегізгі түрі 
бола отырып, төменгі  сыиып  окушыларының омірінде  маңызды  орын 
алып  келеді.  Төменгі  сынып  окушыларының  негізгі  іс-эрекеті  -  
окудьің  маңызды  компоненті  ретінде  каралады.  Ойын  элементтері 
окушылардыц  оқу 
әрекетін 
жандандыра  іүседі, 
еңбек 
етуге 
дербестікті  жэне  инициативалылыкты,  жолдастык  жэне  өзара  көмек 
корсетуді  дамытуга  жол  ашады.  Ойын  — окушылардың  окуга  деген 
ынтасын арттырудың мацызды қүралы.
Бастауыш мектепте окыту барысында дидактикалық немесе окуга 
жаттыктыратын  ойындар  кең  тараган.  Бұлардың  танымдык  мазмұны 
бар, эрі оқушылардың ақыл  -   ойын дамытуга багытталган [ 172].
Оқу  әрекетінің  сан  алуан  түрлерінде  саи  алуан  ойындардың  мол 
қазынасы  пайдалаиылады.  Ұстаз  сабақтарында  жұмбак  -   ойындар, 
драмалык 
ойындар, 
орфографиялық 
ойындарды 
табыспен 
пайдаланады.  Ойын  1- сынып  оқушысында  геометриялык  фигуралар: 
шеңбер,  квадрат, тік  бүрыштықгар туралы  негұрлым толык түсініктер 
алуына  жагдай  жасайды.  Оку  жэне  габигаггану  сабактарында  саяхат
—  ойыиын,  «ізшілер»  ойындарын  табысты  пайдалана  алады.  Оку 
үдсрісінде  ойындарды  найдалапудыц  кажегтігіи  атап  көрсете отырып, 
дидактика сабаісгы ойынга айналдырыгі жіберуден сактандырады.
Оқытудың  қалыптаскан  эдістерімен  катар  педагогикалық  гылым 
мен 
мектеп 
практикасы 
соңгы 
кезде 
окытудын 
багдарлы 
басқарылуына (баі дарламаланган) зор көніл бөледі.
Скиннер  окушының  мүмкін  боларлық  кателерінін  алдыи  алу 
қажет деп санайды, сондыктан  ксйде тура айтыгі  беруге  көше отырып,
105

оны 
әрбір 
тапсырмаға 
мүкият 
эзірлейді. 
Егер 
тапсырмалар 
жоспарлангаи  материалдарда  берілген  тапсырмаларга  ұқсас  болса, 
Скиииер  жүйесі  бойынша  ферілетін  тапсырмаларды  оқушылардың 
жаксы  аткара  алатындыгын  психологтардың  зерттеулері  арқылы
ДЭЛеЛДеЙДІ. 
'  •
Сызықтыкпен 
катар, 
II. 
Краудер 
үсынган 
тарамдалган 
багдарламалау  жүйесі дейтін де бар,  оиың мэиі  багдарламаның  иегізгі 
материалының 
мейлінше 
ірі 
магынасыи 
бар 
кадрларга 
бөлінетіндігінде.  Кадр  соңыида  материалдың  игерілуін  гексеру 
мақсатындагы  тапсырма  жэне  біреуі  дүрыс,  ал  бірнешеуі  қате  болып 
келетін  бірқатар  жауантарды  бсреді.  Жауаптың  іріктеліп  апынуына 
қарай  оқушылар  негізгі  багдарламаныц  келесі  кадрына  жіберіледі 
немесе  кате  жауаптың  түсінігін  алады.  С
одші
ИЙ
щ
  бірінші  сүрауга 
қайта  орапады.  Сонымен,  оқушы  алдыңгы  сұрақтарды  игермейінше, 
материалды  оқып  үйренуді  эрі  қарай  жалгастырмайды.  Тарамдалган 
багдарламаның  негізгі  багыты  күшті  оқушыларга:  ал  тарамдар  — 
дайындық  дэрежесі  негұрлым  төменгілерге  есептелген.  Жауапты 
таңдау  жүйесі  окушыларды  сүрауға  жауапты  дербес  түжырымдау 
қажеттігінен 
босатады, 
ойлауды 
дамытиайды, 
шыгармашылық 
элементін мүлде шыгарып тасгайды:
Педагогика түсінуді,  үғынуды,  есте  сакгауды  білімдерді  игерудің 
қажетті  сипаттамасы  деп  санайды.  Білімдерді  мықтап  игеру  үшін 
бұларды  оқушылардыц  қандай  жолымен  алатындыгы,  мұнда  қандай 
әрекегтер жасайтындыгы онша еленбейтін  мэселе емес.
Багдарламалудыц 
екі 
жүйесінің 
де 
кемшіліктері 
совет
педаі оі  гары  мсн  гісихолоітарына  багдарламалап  оқытудыц  советтік
жүйесін жасаудың кажеггігі міндетін  қойды.  Багдарламалап оқытудың
теориялык  негіздерін  жасаумен  бізде  ірі  ғалымдар  —  педагогика,
психология,  кибернегика,  механика  сияқты  гылымдардың  өкілдері 
шұгылданады.
Багдарламалап  окыту,  мейлінше  жалгіы  түрде  оқушылардыц 
өздігінше  жүргізетін  жұмысының  басым  да  анықтауыш  рөлін, 
оқытудың  оарлық  эдістерін  ақылмен  ұштастыруды  коздейтін  система 
реіінде  аиықталады.  1 ар  магынада  багдарламаланган  оқу  деп  дербес 
басқарылатын  жүйесін  айтамыз.  Бүлай  окудың  негізгі  міндеті  — 
оқушылардыц білімдерді  игеру  үдерісінің  баскарылымдыгын  арттыру 
болгандыктаи  да,  сірэ  басқару  оқушылар  білімдерді  дербес  алған 
жагдайларда ерекше  кажет болатын  сиякдъі.  Бүл  жоснарлап окыту  оқу 
жұмысыныц  барлық  қалыптаскан  эдістерін  ауыстармайды  да,  жоққа
106

да  шыгармайды,  солармен  бірге,  әдістердің  жалпы  жүйесінде 
пайдаланылуы мүмкін деген соз.
Бастауыш 
мектегітерде 
багдарлап 
окытудың 
элементтерін
паидалану  мүмкіндіктерін  аныктау  жөшнде  жүргізілген  эксперимент 
корытындылары  багдарлап  оқыту  окушылардың  өздігінше  жүргізетін 
жүмысын  баскарылатын  етуге  және  мүгалімиің  басшылыгымен 
жасалатын  жұмыстан  тиімділігін  кем  етпеуге  мүмкіндік  беретіндігін 
көрсетеді.
Бүл  мектен  окушыларыиың  өздігінше  жүргізетін  жүмысын 
үйымдастыру 
үшін 
басылган 
жоспарланган 
тапсырмалар, 
жосиарланған  дыбыс  жазбасы,  жаггыгу,  бакылауга  арналган  баспа 
карточкалар,  сондай-ак,  окушыга  койылган  бірнеше  нүскалардан 
дүрыс 
жауапты 
таңдап 
алуды 
коздеген 
тапсырмалары 
бар 
перфокарточкалар 
және 
жүмыс 
дэптерлеріндегі 
деңгейлік 
тапсырмалар пайдаланылады.
Баспа  тапсырмалармен  жүмыс  істеу  қарапайым  қондыргыларды 
пайдалана  отырып  жүзеге  асарылады,  бүлардың  агқаратын  кызметі 
окушыларга  белгілі  бір  шагын  ақпарат,  таисырма  беру  және  оларды 
бекіту үшін материал үсыну.
Баспалық  жоспарлы  тапсырмалар  көбінесе  қазақ  тілі  мен 
матемагика  сабактарында  иайдалаиылады:  біреулері  —  окуиіыларды 
жаңа  материалды  түсініп  үгуга  дайындау  үшін,  екіншілері  -   мүны 
дербес  оқып  үйрену  үшін,  соидай-ақ,  жатгыгулар,  өткенді  бекітіп 
пысықтау  үиіін  пайдалаиылады.  Таисырма  негізінен  линиялық 
приицип  бойынша  қүрылады.  Тарамдалган  принцип  томенгі  сынып 
оқушылары үшіи қиын болып келеді:
Экспериментіе 
тапсырманыц 
гоменгідей 
қүрылымы 
қабылданган:
1) акпарат жэне оны өңдеу үшін тапсырма;
2)  ақыл  -   өй  амалдары  мен  тэжірибелік  эрекеттердің  сипатына
нүскау;
3) бекітіп  -   орныктыру;
4) 
акпаратты 
©вдеу 
иэтижелерін 
тексеру 
немесе 
баска 
тапсырмаларды орыпдау үшін тэжірибелік тансырма.
Бүл тапсырмалардың тагы да бір ерекшелігін  көрсете кеткен  жон: 
багдарламалагі  модулые  бейімдеп  окытудың  тарамдалган  жүйесінде 
қабылдангандай  бүл  окушылардан  тек  бос  жерлерді  жай  толтыруды 
гана  талап  етпейді,  осыларды  ориату  нэтижесінде  окушыларда 
логикалық  аяқталгаи  жаттыгулардың  жазбасы,  есептердіц  шешімі  т.б 
жиналатындай  етілігі  күрылады.  Осыиыц  аркасыпда  окушылардың
107

дербес орындаган дәптерлеріндеп  жазулар мұі*а«імнің басшылыгымен 
жүргізілген 
тапсырмаларды 
орындагандыгы 
жасагандардан
айырылмайды.
Басылган 
магериалдардан 
баска 
дербес 
жұмыс 
үшін 
жоспарланган  дыбыс  жазбасы  да  пайдаланылуы  мүмкін.  Бұлар 
мұгалімнің  окушылармен  эңгімесіи, 
есеп 
шарггарын  талдауды, 
сойлемді  ажыратуды  жэне  басқаларды  қайталагі  айтып  шыгады. 
Дыбыс  жазбаларымен  жүмыс  істеу  үшін  лингафондық  жабдықтар: 
динамигі  алынын  тастаган  магнитафон,  косымша -  күшейткіш  (бұдан 
дыбыс  сымдардың  комегі  аркылы 
әр 
жұмыс  орнына  беріледі  де, 
наушниктер 
аркылы  кайталанылып айгылады) қолданылады.
Сондай-ак, 
жосиарланган 
окыгу дын 
жалны 
жүйесінде 
жагіыгулар  мен  бакылау  үшін  карточкалар  иемесе  деңгейлік 
тапсырмапар  да  гіайдаланылуы  мүмкіп.  Олйр,  эдетте,  окушылардың 
материалды  окыи  үйренуде  белгілі  алга  басуы  болған  жагдайларда, 
ягни  жоспарланған  жазбалардан  немесе  басылып  жоспарланган 
тапсырмалар ұсынылады.
Багдарланыи,  модульге  бейімделіп  жоспарланған  окытудың 
элементтерін  пайдалануды  одан  эрі  оқып  үйрену  оку  үдерісінің 
нәтижелігін  арттыруға жетуге мүмкіндік береді  [173].
Жогары  нэтижелі  сабақ -  білім  беру  мен тәрбиені  жақын  бірлікте 
ұштасгыру.  Коптеген  тэрбиелік  міндеттер  сабақ  үстінде  шешіле 
алады.
Соңгы 
уақытқа  дейін 
педагогикалык  эдебиетге  тэрбиелік 
мақсаіта  оку  пэнінің  мазмұны  пайдаланудың жолдары  мен  тэсілдерін 
жасауш  басты  назар  аударылын  кслді.  Бұл  жұмыс  өзіиің  ұтымды 
рөлін  аткарды.  Оқыту  үдерісінде  окушыларды  тәрбиелеудің  әдістері 
мен тәсілдері  мекіеп жұмысының тэжірибесіне мықтап еніп отыр. Бұл 
қазіргі кезде жеткіліксіз.
Осы  заманғы  педагогикалық  эдебиет  тэрбиелеп  оқытудың 
сырітай  қараганда  аса  біліне  қоймайтын,  негұрлым  иәзік  жақтарына 
мүгалімдердің назарыи аударып огыр.
Оқушылардың  тәрбиесін  олардың  мұгалімге,  оқу  материалы 
үдерісінің  эдістері  мен  ұйымдастырылуына  ықпал  етеді.  Бұл  қатынас 
мұіалімнің  жеке  басының  қасиетгеріне,  оку  үдерісінің  қойылуына 
карай  эріүрлі:  оң,  теріс  болуы  мүмкін.  Окып  білуге  деген 
окушылардың  қатынас  сипаты  оқытудың  нэтижелігінс  тікелей  ықпал 
етеді.  Нұскалы, 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет