Әбылқас Сағынұлы атындағы Қарағанды техникалық университеті
Кафедра «Энергетикалық жүйелер»
№2 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС Электротехника және электроника негіздері
(пәннің атауы) Тақырып: Электр тізбегін есептеу барысында Кирхгов заңдарын тікелей қолдану Қабылдады: Акумова Сауле (баға) (оқытушының аты-жөні) (қолы) (дата) Орындаған: Шорман Айнұр (студенттің аты-жөні)
Жұмысты орындауға нұсқау:Берілген схеманы жинау керек (сур. 2.3). Кедергі және кернеу көздерінің мәндерін белгілеу қажет. Ұсынылатын интервал: кернеу – 100…1000 В, реостаттың кедергісі – 50…500 Ом.
Шығару жолы :
2.3-суретке сүйене отырып,Еlectronics Workbench (EWB) программасында
Схема құрылды.(сурет 1)
Сурет 1 - Еlectronics Workbench-тегі схема
Амперметр арқылы тоқты, ал вольтметр арқылы потенциал нүктелерін анықтауға болады.
Корытынды: 2ші зертханалықты орындау барысында Кирхгоф 1ші,2ші заңдарын қолдануды electronic Workbench программасын қалай пайдалануды тереңірек үйрендік.Сонымен қатар, потенциалдық диаграмманы қалай сызуды және не үшін қажеттілігін түсіндік.
Бақылау сұрақтары:
1.Кирхгофтың бірінші заңын тұжырымда?Кирхгофтың бірінші заңының тұжырымдалуы: түйіндегі тоқтардың алгебралық қосындысы нөлге тең.
Түйінге бағытталған тоқтар «+» таңбасымен, ал түйіннен кері бағытталған тоқтар «-» таңбасымен алынады.
2.Кирхгофтың екінші заңын тұжырымда:Кирхгофтың екінші заңының тұжырымдалуы: тұйықталған контурдағы пассивті элементтеріндегі түсу кернеулерінің алгебралық қосындысы сол контурдағы э.қ.к. алгебралық қосындысына тең болады.
Мұндағы m – пассивті элементтердің саны
N – э.қ.к. саны.
Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеу құру үшін контурға бағыт береді,сондағы берілген бағытпен бағыттас ЭҚК пен тоқтар «+» таңбасымен, ал қарама-қарсы бағытталғандар «- » таңбасымен алынады.
3. Қуат балансы деп нені айтады? Қуат балансы энергияның сақталу заңының салдары болып табылады – электр энергиясының көздерімен өндірілетін (өндірілетін) жалпы қуат тізбекте тұтынылатын қуаттың қосындысына тең.
4.Потенциалдық диаграмма не үшін қажет?Потенциалды диаграмманы құру және есептеу. Потенциалды диаграмма деп, тұйықталған контур немесе тізбектің белгілі бір бөлігі бойынша потенциалдарды бөліп тарату графигі болып табылады. Потенциалды диаграмманы есептеу үшін (тоқтардың бағыты мен шамасы белгілі болу керек) таңдап алынған контурдың бір нүктесін жерлестіреді. Графикте абсцисса бойында контур бойымен кедергілерді салады, ал ордината бойында сәйкес контурдың потенциалды нүктелерін жатқызады. Тізбек контурының әрбір нүктесінің сәйкесінше потенциалдық диаграммада өз нүктесі болады. Потенциалдарды есептегенде екі факторды есепке алу керек:
1)Тоқ үлкен потенциалдық нүктеден кіші потенциалдық нүктеге жылжиды;
2)Қоректендіру көзінің ұшында потенциалдың секіруі байқалады, сонымен қатар ұшында жасық жағына қарағанда потенциал жоғары болады.
5.Резистордағы тоққа қосылған кернеуді екі есе арттырса тоқ қалай өзгереді?
Екі еселенеді Ом заңына сәйкес токтың кернеуге тәуелділігі тікелей пропорционалды.
6.Үш резистор параллель жалғанған тізбектегі жалпы тоқ саны егер резистордағы тоқты екі есе төмендетсе қалай өзгереді?Ол 1,2 есеге азаяды, өйткені резисторларды параллель жалғаған кездегі жалпы ток әр резистордағы токтардың қосындысына тең.
7.Қоректендіру көзінің теріс қуаты нені білдіреді?
Бір резистордағы жалпы кернеудегі кернеуді алып тастау керек, себебі кейіннен резисторларды қосқанда, жалпы кернеу әр резистордағы кернеулердің қосындысына қолданылады.
8.Қуат балансын құрғанда резистивті элементте теріс қуат бола алады ма?
Қуат көзінің қуатын оң деп санау керек және қуаттың тепе-теңдік теңдеуіне қосу белгісімен жазу керек, егер ағымдағы ағымның оң бағыты ЭҚК әрекет ету бағытымен сәйкес келсе. Әйтпесе, бұл қуат теріс деп есептеліп, минус белгісімен жазылуы керек (мысалы, қайта зарядталатын батарея үшін). Бұл дегеніміз, көз қозғалтқыш режимінде жұмыс істейді.
9.Потенциал нүктелерінің бір э.қ.к. көзінен екіншіге ауысқандағы өзгеріп отыруы немен түсіндіріледі?
Жоқ, өйткені әрдайым көбірек энергия болуы керек, ал резистор тұтынушы болып табылады және ол қанша энергия қажет болса, сонша жұмсайды және энергияны қайтадан қайтармайды.