Кафедрасы
Дайындық кезеңінде дыбыстармен жұмыстың кезектілігі
жүктеу/скачать 1,72 Mb.
|
| Дайындық кезеңінде дыбыстармен жұмыстың кезектілігі.
Дауысты дыбыстар: дауыссыз дыбыстардың артикулемалары мынадый кезектілікте қалыптастырылады: а, ә, э, о, ы, і, ү, ұ, у, и, я, е, е, ю. (бұл кезектілікті аяқтайтын жартылай дауысты: й дыбысы). Я, е, е, ю дыбыстары и және сәйкес дауысты дыбыстар (а, э, о, у) қосындысынан қалыптастырылады. И дыбысы тыныс шығарудың бағытын дифтонгтың 1-ші және 2-ші бөлімінде байқауға мүмкіндік туғызады. Дыбыстардың артикуляцияларын жазу үшін артикулемалардын ерекшеліктерін белгілейтін дыбыстардың суреттерін ұсынамыз: (а, э ,о, у, и ) дыбыстары. Бұл суреттер еріндердің созылу бағытын көрсетіп, ерін бұлшық еттеріндегі қатаюды көбінесе жоғарғы ерінге түсетінін көрсетеді. Ы дыбысын айтқанда – қатаю мұрын қанаттарында; И дыбысында –ауыз ұрттары симметриялық түрде көлденен созылады. Ауыз арқылы тыныс шығару ұзақтығы сызбада – ұзақ сызықпен көрсетіледі, ал қысқалығы – нүктемен (й- дыбысында). Дауыссыз J-тың дауыстылармен кезектелуін беріп отырмыз. Дауыссыз дыбыстар. Дауысты дыбыстардың артикулемаларымен танысқан соң дауыссыз қатаң дыбыстардың артикулемалары арқылы ауыз арқылы тыныс шығаруды дамытуға арналған жаттығулар басталады. Дауысты дыбыстар артикулемаларымен жұмыс оларды сыбырлап айтқызу бойынша жалғастырылады. Мұндай кезектілікте ауыз арқылы тынысты еркін шығару дағдысы бекітіледі және дыбыс айту мүшелерін белсенділеу кезінде, есту арқылы қадағалау жасамай-ақ машықтандырылады. Баланың бар назары үнемі артикулеманың сапасы мен ауыз арқылы тыныс шығарудың бағыттылығына аударылады. Дыбысталуға назар аударылмайды. Қатаң дауыссыз дыбыстардың артикуляциялық қалпын баланы логопедтің артикуляциясына көру арқылы, ауызша сипаттауына еліктетіп (еріндердің қалпы, тілдің қалпы, ауыздың ашылу деңгейі сипатталады) жасауға болады. Бала дыбыстың айтылуын естімеуі керек. Қалыптастырылған қатаң дауыссыз дыбыстардың артикулемалары №2 кестеде белгіленеді. №2 кесте
Жұмыстың дайындық кезеңінде фрикативті қатаң дауыссыз дыбыстар мынадай кезектілікпен қалыптастырылады: ф,с,ш,щ,х. Дауыссыз дыбыстарды қалыптастыру: ф-дыбысынан басталады. Себебі, артикуляциясы өте қолжетерлік. Бұл артикуляциялық қалыпты бала көре алады, логопед тексере алады.Бұл дыбыстың ұзақ айтылуы, әдейілеп созу мүмкіндігі баланың назарын ауыз арқылы тыныс шығаруға аударып, қадағалауға мүмкіндік береді. Үзілмелі дыбыстар тобы бұл жағынан күрделі болып келеді (бұл дыбыстар қысқа); сондықтан олармен жұмыс кейінірек жүргізіледі. жүктеу/скачать 1,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|