Карбонильды қосылыстар. Альдегидтер мен кетондардың гомологтік қатары. Карбонил тобының электрондық құрылысы. Алыну жолдары. Химиялық қасиеттері
Альдегидтер мен кетондардың алыну жолдары
жүктеу/скачать 202,69 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Альдегидтер мен кетондардың химиялық қасиеттері
- Альдолды және протонды конденсациялану
- Альдегидтер мен кетондардың тотығуы: Альдегидтердің күміс тотығының аммиактағы ерітіндісімен реакциясын күміс айнасының реакциясы
- Бақылау сұрақтары
- Ә д е б и е т т е р
| Альдегидтер мен кетондардың алыну жолдары:
Спирттерді тотықтыру және дегидрлеу: [O] O а) H3C – CH2 – CH2 – OH H3C – CH2 – C H пропанол пропаналь [O]
б) H3C – CH (OH) – CH3 H3C – C – CH3 | |
O изо - пропанол ацетон Карбон қышқылдарының тұздарынан алынуы: а) (CH3 – COO)2 Ca + (HCOO)2 Ca → 2CH3 – CHO + 2CaCO3 калций ацетаты кальций этаналь формиаты
CH3 – COO ацетон кальций ацетаты
Ацетиленді немесе оның гомологтарын гидратациялануы: HC ≡ CH + H2O → CH3 – CHO R – C ≡ CH + H2O → R – C – CH3 | | O
Олефиндерге CO – ны және H2 тікелей қосу (оксосинтез): O R – CH2 – CH2 – C H
O
R – CH – C | H
CH3 Альдегидтер мен кетондардың химиялық қасиеттері: Көгерткіш қышқылының қосылуы: OH δ+ δ- δ+δ- | CH3 – C = O + HCN → CH3 – C – CN | |
H H этаналь α – оксипропион қышқылының нитрипі OH δ+ δ- δ+δ- | CH3 – C = O + HCN → CH3 – C – CN | |
CH3 CH3 α – оксиизомай қышқылының нитрипі Бұл реакция көміртек атомын CN ионымен нуклеофильдік ысыруымен басталады. Кетондардың гидроаксиламинмен әрекеттесуі: CH3 – C = O + H2 – NOH → CH3 – C = N – OH | |
CH3 CH3 ацетон ацетоноксим Бекмандық қайта топтасу: Н2С – СН2 Н2С – СН2 / \ H2N –OH / \ H2SO4 Н2С С =О Н2С С =N-OH \ | \ /
Н2С -CH2 Н2С -CH2 Н2С – СН2 OH Н2С – СН2 / \ / CO Н2С С =N | | Н2С NH CH2 -CH2 / CH2 -CH2 капролактам
а) галогенденуі: O O H3C – CH2 – CH2 – C + Br2 → H3C – CH2 – CHBr – C + HBr H H май альдегиді α – бром май альдегиді H3C – CH2 – CO – CH2 – CH3 + Cl2 → H3C – CH2 – CO – CHCl – CH3 + HCl пентанон – 3 2 – хлорпентанон – 3 Альдолды және протонды конденсациялану OH
| CH3 – CH = O + HCH2 – CH = O → CH3 – CH – CH2 – CH = O Этаналь этаналь альдоль ( β – оксимай альдегиді, 3 – оксибутаналь) Негіздермен катализатор қатыстырып, жүргізілетін альдолдік конденсацияның реакция механизмі мынадай: α – көміртек атомынан гидроксил ион (катализатор ) протонды үзіп алады: _ .. .. _ H – O : + H – CH2 – CHO H – O – H + : CH2 – CHO (1) .. ..
Осылайша пайда болған анион (1) күшті нуклеофильді болады да, альдегидтің екінші молекуласындағы электрофильді көміртекке қосылады: δ-
О Н О + - δ+ // - | // НОН СН3 - С +:СН2 –СНО СН3 –С – СН2 – С \ | \
Н :О: - Н Н О
| // - СН3 – С -СН2 – С +ОН | :ОН Н
Қыздырылса альдоль су бөліп шығарады және қанықпаған протон альдегиді түзіледі: CH3 – CH – CH – CHO → CH3 – CH = CH - CHO | | 2 – бутеналь
OH H
-------------- альдоль, 3 - оксибутаналь Тотығу – тотықсыздану реакциясы (Канницарро реакциясы) OH- O 2H2C = O + H2O CH3 OH + H – C OH
Альдегидтер мен кетондардың тотығуы: Альдегидтердің күміс тотығының аммиактағы ерітіндісімен реакциясын күміс айнасының реакциясы деп атайды, осы реакция альдегидтердің сапалығын анықтау үшін қолданылады. O CH3 – CHO + 2 [Ag(NH3)2 ] OH → CH3 – C + 3NH3 + H2O + Ag ONH4 Кетондардың тотығуы (Попов ережесі) : О ОН О О О || О | || О || || CH3 – CH2- C – CH2 – CH3 → CH3 – CH – C – CH2 – CH3 → CH3 – C – C–CH2–CH3 -H2O [H2O+O] диэтилкетон спирт кетон α –дикетон (α- оксикетон, 2 – окси –3 – пентанон) O O
|| || CH3 – C – OH + HO – C – CH2 – CH3 сірке қышқылы пропион қышқылы
H3C || CH3 H3C O H3C CH – C – CH + 2O → CH – C + C = O H3C CH3 H3C OH H3C диизопропилкетон изомай қышқылы ацетон Альдегидтердің мыс (II) гидроксидімен әрекеттесуі: COONa COONa | |
CHOH CHOH | + 2Cu (OH)2 + R – CHO → R – COOH + Cu2O + | + 2H2O CHOH CHOH | |
COOK COOK Альдегидтердің полимерленуі: Триоксанның түзілуі: O O H // H H+ H2C CH2 C + C H O \\ || H O O C O
CH2 H H
Паральдегидтің түзілуі: CH3 |
CH | | O O 3CH3 – CH = O → 3(CH3 – CH – O) → сірке альдегиді CH3 - HC CH – CH3 O Паральдегид Полиформальдегидтің түзілуі: | | H2C=O | | H2C=O | H2CO → H2C – O H2C – O – CH2 – O H2C – O – CH2 – O – CH2 - O ( H2C – O – CH2 – O )n Егер n = 8─ 100 аралықта болса полимер параформальдегид (параформ) деп аталады. Бақылау сұрақтары: Альдегидтер мен кетондардың карбонил тобының құрылысының схемасын бейнелеңіз. Альдегидтер мен кетондарды спирттерден, карбон қышқылдарының тұздарынан және ацетилен немесе оның гомологтарынан, олефиндерден алыну реакция теңдеулерін жазыңыз. Альдегидтер мен кетондардың көгерткіш қышқылымен және кетондардың гидроаксиламинмен реакция теңдеулерін жазыңыз. Бекмандық қайта топтасу реакция схемасын жазыңыз. α – Жағдайдағы сутек атомының қатысуында жүретін реакцияларға мысал келтіріңіз. Альдолді конденсациялану механизмі және протонды конденсациялану реакция теңдеулерін жазыңыз. Канницарро реакциясын жазыңыз. Альдегидтер мен кетондардың тотығу реакцияларына мысал келтіріңіз. Триоксиметилен, паральдегид және полиформальдегидтердің түзілу реакция теңдеулерін жазыңыз. Ә д е б и е т т е р жүктеу/скачать 202,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|