Анаксимен, Эвристраттың ұлы, милеттік, бар болып отырғандардың бастауы ауа деп тұжырымдады, себебі одан бәрі дүниеге келеді және оған қайтадан ыдырайды. «Ауамен толтырылған біздің жанымыз, дейді ол, бізді тұтас етіп қалай бекітсе, дем мен ауа бүкіл космосты солай қамтиды» («ауа» мен «дем» мұнда синонимикалық қолданылады). Ол жануарлар қарапайым және біртекті ауадан және пневмадан тұрады деп ойлап, Анаксимандр секілді қателеседі, себебі барлық заттардың бір бастауы материяның өмір сүруі мүмкін емес, бірақ жасаушы себепті де қабылдау қажет.
(Фрагменты ранних греческих философов. М., 1989.)
2. ГЕРАКЛИТ
Бұл логос мәңгілік өмір сүріп келе жатса да, адамдар оны түсінбейді ол туралы естігенге дейін де, алғаш рет естігенде де. Бәрі осы логос бойынша жасалады ғой, ал адамдар мен олардың әрбіреуін табиғаты бойынша бөліп және мәнін түсіндіре отырып баяндайтын осындай сөздерге және осындай істерге кіріскенде надандарға ұқсайды.
Сондықтан да жалпыға ортақты ұстану қажет. Бірақ, логос жалпыға ортақ болса да, адамдардың көпшілігі өзіндік түсінігі бар секілді болып өмір сүреді.
Өмір сүріп отырған барлық нәрселер үшін бір бұл космосты ешқандай құдай және ешқандай адам жаратқан жоқ, бірақ ол арасында жанып, арасында өшіп отыратын мәңгілік тірі отретінде әрқашан болды, бар және бола береді.
Бір өзенге біз енеміз және енбейміз, өмір сүреміз және өмір сүрмейміз.
Құдай: күн түн, қыс жаз, соғыс бейбітшілік, тоқшылық аштық бәрі қарама-қарсылықтар. Бұл ақыл хош иістермен араласып, олардың әр біреуінен алатын рахаттың әртүрлі екені секілді әртүрлі аталатын от сияқты өзгереді. Ауру денсаулықты, зұлымдық ізгілікті, аштық тоқтықты, шаршағандық демалысты жағымды етеді.
