Казахский язык и л и т е р а т у р а в русской школе
|
| [1 \
С абақта қосы м ш а оқу қүралы ретінде заманауи газет м а к а л а л а р ы и п а й д а л а н у о к у т а п с ы р м а л а р ы н ы ң б ір аз мәселелерін ш еш е алацы. Бірінш іден, газет материалдары заманауи жагдайларды, сол үйреніп отырган тіл өкілдерінің қогам ы п , сүрактары н , м одеіш етін түсіндіреді. Е кінш іден, мақалатарда тіл ^ліренушітердің талкылау тудыруға, өз ойын ж сткізіп, делслдсуге м үм кіндік тудыратын дискухси ялы қ сүрақтар бар. Ү ш інш іден, газет басылы.мдарыңда берілетін тақы ры п бойынш а тек мол лексикалы қбірліктер гана емес, с о н ы м е н бірге белгілі к ли ш елер , тү р а қ ты л е к с и к а л ы қ тіркестер қам ты лады . С о н д ай -ақ, онда ф разео л о ги ял ы қ тіркестер мен ш п ю м аіар коптеп кездеседі. Тіл үйрещ тлі үшіп ез ой ы н бейнелеп, өзіндік түж ы ры м жасауга, өсіресе, сез сейлсудің қ и ы н қ үры лы м ы н қаж ст стстін п роблем алы қ м әселелерді талқы лауда клиш е мен түрақты тіркестерді 140 үйрсніп алудың маңызы лор. Осылайш а, газет матсриалдары м әдениетпен, м ін ез-қүлы қ, жүріс-түрьтс стереотиптерімен, қ о ғам д а больтп ж атқан үдерістермен таны сты ра оты ры п, сон ы м ен қатар. тілдік ком п етен ц и ян ы ң ком м уникативтік күр ы л ы м материалы ретінде пайдаланылады. О сы ған коса, л ек си к ал ы қ материал белгілі Gip социум өмірі / м енталитет срскш елігі көрінісінде талкы ланы п, менгеріледі. Ал бүл тіл үй р сн уш ін ің қызығуш ьтлығын тудырмауы м үм кін емес. Қ о ғ а м н ы ң ағы м д агы , зам ан ау и м ә с е л е л е р ін та л қ ы л а у мүмкіндігі, оларды шешу жолдары, социум тенденцияларыньщ дамуын өз ортасындағы үқсас тенденцш ш арм ен салыстыру мүмкіндігі шет тілін үйренуде жоне толы к мецгеруде жогары стимул береді. Газет материалы копш ілік окы рм ан га арналы п, о н ы ң сө й л еу д агд ы с ы н к ал ы п тасты р у ға бағы тталады . Газет м атсриалы м ен ж үмы с істеу - езге тілді оқы ту бары сы нда м а ң ы зд ы к ү б ы л ы с , себ еб і га зе т м а т е р и а л ы за м а н ау и лекси кан ы игеруге, бүгінгі таңдағы тілдің ж ағдайы на тан жаңа қүбы лы стармен таныстыруға зор мүмкіндік береді. Бүл л ек си к ал ы қ та, грам м ати калы қ та асп ектілерге қаты сты . Бүдан болек, баспасозді окыган студент үйреніп жүрген тілінін елі, бүгінгі тандагы түрмыстық жағдайы мен мәдениегі жайлы біле алады. Бір жағьшан, оның қарым-катынасты к тожірибссі б ай ы п , к ең ей ед і. Т ак ы р ы б ы б о й ы н ш а сәтті таң д ал ған м а қ а л а л а р о к у а у д и т о р и я с ы н ы ң қ ы з ы ғ у ш ы л ы ғ ы н (мотивациясьш ) артгырады. Газет материалымен жүмыс істеу барысьшда студент кез келген типтегі мотін түріне комплексті (кешепді) түрде жакьпщау дағдысына ие болады. Лексикалык бірлік м агы н асы н дүры с тандау үш ін контекст м агы насы н түсіну, ф разеологиялы к бірліктерді таны п-түсіну, мөтцімеи ж үмы с істсудін әр түрлі түрлсрін (қарап ш ығу, тан ы м д ы к , ізденімдік оқу) игеру осыдан келіп ип>гғады. О сы лайш а, алда кездесетін коптеген тілдік қиы нды ктарды ттісшуге мүмкіндік 141 туады. Аз у а қ ы т іш ін д е с о ң г ы ж а д а л ы қ т а р д ы х а б а р л а у ком м уникативтік тапсы рмаларда да, он ы ң ауызекі сойлеу бары сы пда іске асырылуы кезінде де көрініс береді. Газет op текті, сан түрлі оқы рм ан қауы м га арналған, сон д ы қтан өзіне назар аудартуы тиіс. Оқырман арнайы смсс газстгі оқуга кон уақы ты н ш ы гы ндагы сы келмейді, сонды ктан газстгегі акп аратты , хабарламаны ж инақы , оқы р м ан га белгілі бір э м о ц и о н а л д ы қ ә с с р қ а л д ы р а р л ы қ т а й с т іп ж а з у үйымдастырылады. “ Газет тілі” немесе “газет стилі” - нақты лингвистикалы қ аны қтам асы ж оқ термин. Газет тілі керкем ш ығарма немесе ғы лы м и тілден, сөйлесу тілінен айы ры п түраты н белгілі бір е р ек ш ел ік к е ие е к е н і даусы з. Б үл б ү к а р а л ы қ а қ п а р а т қ ү р ал д ар ы н ы ц негізгісі ретінде атқаратьш газеггіц ү зақ сүрыптаудан туындағаи олеуметгік тапсы рмасы на сай тілдік мөнді қүралдар салдары болы п табылады. Газетгің түрлі категориясы түрлі аудитор ияга арналган. Коздеген м ақсатқа жету үш ін студентгсрдің газеткс дсгсн қы зы ғуш ы лы ғы н ар п ы р ы п , ынталандыру қажет. Газет - мәдениетгің бір бөлігі, о куш ы лар о н ы ң көм егім ен тілді тек т о л ы қ игеріп қ ан а қ о й м а й , со л е л д ің ө м ір е р ек ш ел ік те р ін тү с ін е алады . М әд ен и еттан ы м д ы к бағыттағы газет м атери ал ы н оқы ту арқылы сіудетптің озге тілге деген сүйіспеншілігін молайтьш, тәрбиелеуге, сойлеу дағды сы н дам ьпуга м үм кін дік аламыз. Студент озге елдің газетін о қ ы п қ ан а қ о й м ай , одан озін кы зы қты раты н ақпараггы алып, оны ң мазмүны н түсіндіріп, сон ы м ен бірге, оқы ган ы н а оз багасын беріп, п ікірін білдіре алуы керек. Газет мөтінін н ети ж елі түрде пайдалану үш ін окы туш ы материалды м ү қ и ят тандауы керек, себебі газет м ақалалары н а белгілі бір ерекш елік тө н ж эн е газет м өтінін үгынуда қиы нды қтар болады. Сондықтан осы ерекшеліктерді ан ы қтау үш ін д ай ы н д ы к кезеңін үйы м дасты ру керек, тек 142 осы дан кейіп гана газет мотінімен нотижелі ж ум ы с істеуге жол ашылады. Пайдаланылган эдебиеттер: 1. Қ азақстан Республикасында білім беруді дамытудьщ 2005-2010 жылдарга арналган мемелекеттік багдарламасы. Қ азақстан Республикасы П рсзидентінің 2004 ж ы лғы 11 қ азан ы н д а № 1459 ж арлы ғы м ен бекітілген / / Егем ен К азакстан, 2004, 16 казан. 2. Б.Қ үлм аганбетова. Қ а за қ тілін окы ту методикасы. Алматы, “ М ектеп” , 1988. 3. Қ .Қ адаш ева. Қ азақ тілін оқы ту әдістемесі. — Алматы, 2005. 4. Бабанский Ю .К .“Педагогика’’. “ Просвещение” , Москва, 1983 г. 5. В олодина М .Н .А спекты изучени и язы к а С М И на филологическом факультете МГУ им. Ломоносова / / Вестник М осковского университета. Серия филологическая. 2002№ 6. С. 149-151 6. К остом аров В.Г. Русский язы к на газетной полосе. М осква, 1971. - 9стр. 7. С о лган и к Г.Я .и др. С ти листи ка газетны х ж анров. М осква, 1981. 143 Бас редакторы - Зернебек Ш ІЛ Д ЕБА Й Ү Л Ы “Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде — Казахский язык и литература в русской школе ' - ай сайын шыгатын республикалық ғылыми-педагогикалық журнал. Қурылтайшы жэне інығаруіпы: “Білім жэне Ғьілым” жауапкершілігі шектеулі серіктесіііі. Ж ауапты редакторы - Айнур ХАБИДУЛЛАҚЬІЗЬІ. Қолжазба қайтарылмайды. Автордың мақалаларындагьт ой-пікірлер рсдакиияның козқарасын білдірмейді. Журнал Қазақстан Республикасынын Мидениет, акпарат жопе қогамдық келісім министрлігінде нөмірі № 1 4 0 2 -Ж куәлікпен тіркелген. Басута 23.08. 2010 ж. берілді. Пінгімі — 84x108 1/32. Офсеттік басьтлым. Әріп түрі — өр түрлі. Шаіртты басылым табағы - 8.0. Есептік баспа табағы - 7,68. Таралымы - 1 619. Багасы келісімді. И Н Д Е К С І — 75697. Мекен-жайымыз: 050009, Алматы қаласы, Гайдар көшесі, 123-үй. Бас редактордың қабылдау болмесі жопе бөлімдер: 256-06-46, факс: 256-13-41. Электрондық пошта: KazUlagat@inail.ru Басылатын жері - Текнолодж и” Ж Ш С -н ің палиграфіш лы қ кешені. О ТВ ЕТС ТВ ЕН Н О С ТЬЮ D u iiin л ү ш і е жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|