Казахского государственного женского педагогического университета
жүктеу/скачать 6,41 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйін сӛздер: білім, әдістер, математикалық білім, математикалық білім сапасы, білім
мақсаты, функционалдық сауаттылық Бҥгінде Қазақстан Республикасының білім беру жҥйесінде білім берудің бәсекеге қабілеттілігін арттыру міндеті тҧр. Заманауи қоғамның азаматтары әртҥрлі ӛмірлік жағдайларда дҧрыс шешімдер қабылдау ҥшін жоғары кәсіпқойлықты және айтарлықтай зияткерлікті талап ететін ситуацияда ӛмір сҥреді. Қазақстанда орта білім беру жҥйесін жаңғырту ҥшін кӛптеген іс- шаралар атқарылуда. Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік стандартында тҧжырымдалған білімнің негізгі қҧндылықтары мен мақсаттары халықаралық тәжірибені есепке ала отырып, инновацияларды енгізу және ҧлттық сәйкестікті дамыту ҥшін қажетті дағдыларды дамытуға бағытталған. Жаңартылған білім беру бағдарламасын жҥзеге асыру білім беру мазмҧнын жетілдірудің алғышарты болып табылады. Жаңа білім стандарттарын енгізу біліктілікті арттырудың жаңартылған білім беру бағдарламасының бӛлігі ретінде оқытуға инновациялық тәсілдерді қолдануды талап етеді. Қазіргі заманның мҧғаліміне жаңа талаптар қойылып, енді ол тек білім беруші бола алмайды. Білім беру мазмҧнын жаңарту жағдайында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту білім берудің басым міндеттерінің бірі болып табылады. Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру пәнді оқып-ҥйрену барысында, дәлірек айтқанда, оқушылар жоғары деңгейдегі тапсырмаларды, ғылыми-зерттеу жҧмыстарын орындағанда жҥзеге асады. «TIMSS және PISA зерттеулерінен алынған мәліметтер Қазақстандағы жалпы орта білім беру жҥйесі теориялық білімді тарату және оқушылардың есте сақтау, тану және табу дағдыларын дамыту контекстінде екенін кӛрсетеді. Дегенмен, бҧл жҥйе математикалық білімді практикалық қолдану және математикалық ойлауды дамыту немесе мәтінді талдау және оқу ҥдерісінде бағалау сияқты оқушылар арасында жоғары деңгейдегі ойлау дағдыларын дамыту және практикалық қолдану тҧрғысынан салыстырмалы тҥрде әлсіз» [1; 54]. Халықаралық зерттеулердің нәтижелері Қазақстандық оқушылар арасында математикалық оқытуда бірқатар кемшіліктерді кӛрсетті. «Зерттеудің 4 кезеңінде (1995, 1999, 2003, 2007 жылдар) қатысушы елдердің Сингапур, Гонконг, Жапония, Оңтҥстік Корея, Тайванның оқушылары алда екендігін дәлелдеді. Олардың ӛзара салыстырмалы нәтижелері ӛзгеріп тҧрғанымен, олар басқа елдермен салыстырғанда едәуір жоғары орындарды иеленеді» деп жазылған [2; 15]. Мысалы, сандардың қатынасы, пропорциялы мәндер, мәтіндік есептерді шешу, уақыт бірліктерін анықтауға, бағалауға және жуықтап есептеулерді қолдануға, нақты тәуелділіктердің графиктерін оқуға арналған тапсырмаларды орындауға байланысты практикалық қолданудың кейбір мәселелерін меңгеру жетіспейді. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2017 жылы 31 қаңтардағы «Қазақстанды ҥшінші жаңғырту: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауында: «Оқу бағдарламалары сыни тҧрғысынан ойлау қабілетін дамытуға және ақпарат іздеудің тәуелсіз дағдыларын дамытуға бағытталуы керек Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 93 ... Сонымен қатар, АТ-ның дамуына ҥлкен назар аудару керек «Білім, қаржылық сауаттылық және жастар патриотизмін тәрбиелеу» [3]. Осылайша, мемлекет басшысы біздің еліміздегі оқу бағдарламаларын және білім берудің мазмҧнын жаңарту қажеттілігін атап ӛтті. Білім беру мазмҧнын сапалы жаңарту ҥшін оның ҥш қҧрамын ӛзгерту қажет: 1. Білім беру бағдарламасы 2. Оқу пәнін оқытудың тәсілдері 3. Бағалау жҥйесі. Жаңартылған және дәстҥрлі оқу бағдарламалары арасындағы елеулі айырмашылық келесі ерекшеліктерде кӛрініс табады: 1) Жаңартылған оқу жоспарында пәннің мазмҧнын қҧрастырудағы спиральділік қағидаты, яғни білім алушылардың білімін және дағдыларын тіке және кӛлденең (тақырыптар мен сыныптар бойынша дағдылардың кҥрделілігі) біртіндеп арттыру; 2) білім заңдарына негізделген Блумның таксономиясындағы мақсаттар жҥйесінің болуы 3) пәннің мазмҧны оқу бӛлімдеріне бӛлінеді. Бӛлімдер оқыту мақсаттары бар бӛлімдерге бӛлінеді. Оқу мақсаттары кодтаумен сипатталады. Мысалы, 7.2.1.3, бҧл кодтау мынаны білдіреді: «7» - сынып, «2» - бӛлім, «1» - бӛлімше, «3» - мақсатты нӛмірі [4; 4]. 4) ҧзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлауды пайдалана отырып, оқу ҥдерісін ҧйымдастыру 5) жеке қасиеттерді қалыптастыру ҧлттық және жалпыға ортақ қҧндылықтарды тәрбиелеу жолымен жҥзеге асырылады. «Мәңгілік Ел» идеясы тәрбиелік жҧмыс арқылы жҥзеге асырылады 6) білім беру деңгейінің педагогикалық мақсатын белгілеу ішкі пәнаралық қатынастарды ескеруге мҥмкіндік береді 7) бӛлімдердің мазмҧнын және уақыт сҧрауларын сақтау 8) жаңартылған бағдарламада білім беру ҥдерісіне белсенді қатысуға бағытталған педагогикалық тәсілдер айқындалады 9) оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау критериалды бағалау жҥйесі бойынша жҥзеге асырылады [5,9]. Жаңартылған оқу бағдарламасы оқушылардың 21-ғасырда қажетті дағдылар қалыптастыруына бағытталған. Аталмыш бағдарлама білім алушылар бойында мәселені шешу, қарым-қатынас жасау, ақпаратты ӛңдеу, сын тҧрғысынан ойлау, АКТ-ні қолдану дағдыларын қалыптастыруға негізделген. Білім беру мазмҧнын жаңартуға сәйкес критериалды бағалау жҥйесін еңгізу туралы Қазақстан Республикасы Ҥкіметінің 2012 жылғы 25 маусымдағы № 832 «Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытудың 2012-2016 жылдарға арналған Ҧлттық іс-қимыл жоспарын бекіту туралы» қаулысында кӛрсетілген. «Критериялық бағалау жҥйесі енгізілетін болады: білім алушының оқу жетістіктерінің МЖБС-да белгіленген мәлімделген нәтижелерге (ӛлшемдерге) сәйкестігін бағалау. Бағалауға МЖБС-да және оқу бағдарламаларында мәлімделген барлық білім беру нәтижелері, сондай-ақ негізгі және пәндік қҧзыреттіліктер жатады» [6; 1]. Сабақ жоспарын қҧрастыру барысында мҧғалім білім алушыларды шағын топтарда және суреттермен, сызбалармен, графиктермен немесе алгоритмдермен, зерттеу тақырыбымен, проблемасы бар жағдаят жасап оқу ҥдерісіне белсенді қатысуын жоспарлайды. Оқу ҥдерісінде, топтық жҧмыс аяқталу кезеңінде, әрбір топ ӛз жҧмыстарын басқа топтардың пікірлерімен салыстыруға тиіс. Әр топ ӛз ойларын аргументация жасай отырып, бҥкіл сыныпқа талқылау ҥшін ҧсынады. Орта буын және жоғары сынып оқушыларымен жҧмыс жасағанда мҧғалімдер нақты мысалдар мен абстракциялық ҧғымдарды қолдануы керек. Математика қолданбалы мәселе есептерді шешуге мҥмкіндік береді, мысалы: отбасылық бюджетті оңтайландыру және уақытты дҧрыс бӛлу, статистикалық, экономикалық және логикалық ақпаратқа сыни бағдар беру, әлеуетті іскер серіктестердің және ҧсыныстардың табыстылығын дҧрыс бағалау, практикалық тапсырмалар ҥшін инженерлік-техникалық есептерді орындау. «Математика» пәнінің интеллектуалды әлеуеті зор: сыни ойлауды, негізделген және негізсіз пікірлерді ажырата білу қабілетін арттырады және терең ойлау әрекеттеріне ҥйретеді. Математиканы тиімді қолдану басқа да академиялық пәндерді зерттеуді жеңілдетеді және жетілдіреді. «Арнайы курстар», шеберлік сыныптары, математика сабағында қолданатын ойын тәсілдері білім алушылардың логикалық және интеллектуалды қабілеттерін дамытуда ҥлкен рӛл атқарады. Әртҥрлі деңгейдегі кҥрделі тапсырмаларда балалар назарын аударады, ойды |