Казахского государственного женского педагогического университета
жүктеу/скачать 6,41 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019
95 сыныптықтардың бiлiмiн халықаралық бағалау бағдарламасы (PISA) бойынша оқу дағдылары, математика және жаратылыстану саласы бойынша сауаттылық бағаланады. Бҧл зерттеуде «Математикалық сауаттылық адамның ӛзi ӛмiр сҥретiн әлемiндегi математиканың рӛлiн анықтау және тҥсiну, жақсы негiзделген математикалық пiкiр айта алу және бҥгiнгi және ертеңгi қажеттiлiктердi қанағаттандыру ҥшiн математиканы пайдалана алатын жасампаз, ынталы және ойлай бiлетiн азаматқа тән қабiлеттiлiк» ретінде анықталады [8; 56]. Оқушылардың ӛз бетімен жҧмыс істеуін, ӛз бетімен есеп шығаруын ҧйымдастырудың бірсыпыра артықшылықтары бар. Атап айтқанда, есепті ӛздігінен шығару арқылы оқушылар шығармашылық белсенділіктерін жандандырып, ынталанады, ойлау қызметін дамытады. Есеп шығару арқылы теориялық материалдарды қолдануға ҥйренеді. Оқушылардың ӛздігінен есеп шығаруын ӛрістетіп, олардың дербестігін одан әрі дамыту әр мҧғалімнің міндеті. Оқушыларға қажетті нҧсқаулар беріп, оқулықтағы тиісті тақырыптарды, анықтама материалдарды кӛрсетіп берілген есепті барлық оқушылар ӛздігінен шығарады. Мысал: ) 5 ( 3 3 2 a b a кӛбейтіндісін табыңдар. Мҧғалім берілген мысалды тақтаға жазады да, қандай амал орындалатынын оқушылардың бірінен сҧрайды. Содан соң барлық оқушылар есеп шығаруға кіріседі. Тҥсіндіруші оқушы орнынан: «3-ті – 5-ке кӛбейтсек 15, 2 a -ты а-ға кӛбейтсек а куб, ал b-ны 3 b -қа кӛбейтсек, шығады. Сонда берілген кӛбейтінді 4 3 15 b a болады» деп жауап береді [9; 96]. Оқудың жоғары деңгейі ӛте кҥрделі қҧрылыммен берілген тапсырма орындау барысында шамалы қиналатын оқушыларда кездеседі, бірақ олар басқа жағдайларда маңызды және маңызды емес белгілерді айқындайды. Кӛбінесе, бҧл білім алушылар ӛздігінен ойлауға, жоспарлау дағдыларын қалыптастыруға, ӛзін-ӛзі реттеуге бейім және әртҥрлі тренингтік іс- әрекеттерді еркін атқарады. Оқудың орташа деңгейі материалды талдауда, маңызды ерекшеліктерді табуда қиындық танытатын, бірақ мҧғалімнің кӛмегімен тапсырма орындай алатын оқушылар арасында байқалады; мҧндай балалар кӛбінесе ойлауда тәуелсіз емес, олардың оқу дағдылары тӛмендеу, олар тиімді жоспарлауды білмейді, ӛзін-ӛзі реттеуде қиналады. Оқудың тӛмен деңгейі оқу материалын талдауға, тҧжырымдамалардың маңызды еркшеліктерін айқындауға, жинақтауға, абстракциялауға, ойлау дағдылары тӛмен дәрежеде дамыған немесе мҥлде дамымаған оқушыларға тән. Оқудан басқа, мҧғалім оқушы деңгейін анықтауы керек. Оқу деңгейін диагностикалаудың ең тиімді және ыңғайлы әдістерінің бірі пәндік тесттер болып табылады. Математиканы оқытуға жалпы кӛзқарас мҧғалімдерге орта мектепте болған кезде белгілі бір дәрежеде математикалық сауаттылықты дамытуға мҥмкіндік береді. Оқушылардың математикалық сауаттылыққа қатысты проблемалары бойынша сандық деректеріне ҥлкен назар аударылды. Мҧғалімдер не істеу керектігі туралы белгісіз, математика арқылы тек математикалық сауаттылықпен тікелей жҧмыс істеу әрекеттері сәтті болмады. Сонымен қатар, математикалық сауаттылыққа оқыту дәстҥрлі математиканы оқытудан басқа нәрсені талап етеді. Бҧл қиындықтарға ғылыми негізделген жауаптар мҧғалімдерге және зерттеу қоғамдастығына математикалық сауаттылықты дамытуды жақсартатын басымдықтарды оқытуға кӛмектеседі. Осындай жауаптар ҥшін мектептердегі математикалық сауаттылықты зерттеу оның болашағын ӛзгертуі керек. Бҧдан басқа, мҧғалімдердің және зерттеушілердің ынтымақтасуына арналған математикалық сауаттылыққа және ҥздік практикаға немесе зерттеулерге негізделген араласуларға қатысты мҧғалімдердің басымдықтарына кӛңіл бӛлетін сыныптық зерттеулер сияқты сапалы жобалар қажет. PISA сынақ нәтижелері бойынша зерттеулер одан әрі тҥсіндіруге бағытталған немесе қазірдің ӛзінде қалыптасқан нәтижелердің әлеуметтік салдары. Бҧл маңызды білім оқушылардың математикалық сауаттылығын дамыту туралы, бірақ ол мҧғалімге кӛмектеспейді. Біз оны кӛп деп таптық бҧл шолудағы математикалық сауаттылыққа арналған ғылыми мақалалардың басым кӛпшілігі тҥсінбеді математикалық сауаттылықты жетілдіретін сыныпта ӛткізілетін сапалы тәсілдерді ерекше атап ӛтеді. Бҧл мәселе бойынша. Біріншіден, мҧғалімдер неге басымдықты білетінін білмейді және олар алынады оқу жоспарынан немесе оқулықтардан кӛп кӛмек. Екіншіден, тікелей жҧмыс істеу ҥшін нақты әрекет Математика арқылы математикалық сауаттылықты тек оқушылардың математикалық сауаттылығын ықпалдауға аз дәрежеде болады. Ҥшіншіден, математикалық сауаттылыққа оқыту Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 96 басқа нәрсені талап етеді жеке міндеттерді шешу және анықталған математика бойынша дәстҥрлі оқыту сынып қҧрылымы басым. Бҧл математиканы іске қосу ҥшін ӛзгерістер енгізу керек дегенді білдіреді мҧғалімдер осы ҥш қиындықты шешуге кӛмектеседі. Математиканы оқытуға неғҧрлым тҧтас тәсіл оқушыларға математикалық сауаттылықты дамытуға мҥмкіндік береді [10; 293] Оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға жеке саралау тапсырмаларын берген тиімді. Жеке тапсырмаларды орындау барысындағы оқушыларда кездесетін қиындықтар, әрине, болады. Мынадай мысал алайық: мына теңдеулердің екі жағын тең ететін кейбір нӛмірлерді теңдестіру қажет. 898 + тең? = 900 +? 95 -? =? – 10. Әрқайсысына бірқатар жауаптар беріңіз. Осы жайлы кӛптеген мҧғалімдер зерттеу нәтижесін жҥргізу барысындағы балалардың эквиваленттік тҧжырымдамасымен тәжірибесі туралы айтып берді. Олар оқушылардың не айтқанын тҥсінбейтіндігін айтты. Сондай-ақ, қиындықтар туралы баяндаған оқытушылар да болды. Мысалға: оқушыларға қарағанда болжауы қиын болды. Олар қайтадан әдетте ҧқыпты қолданған, бірақ әрдайым оның дәл екендігін тексере алмады. Олар тҧжырымдамамен бастан кешірген қиындықтары - олар жазуға бейім. Әр тараптың тепе-теңдікті қажет ететінін тҥсіндіру қиынға соқты. Біраз уақыттан кейін идеяны алды және одан кейін ҥлгіні қолдана алды. Әрине, оқушылар тапсырманы қиын деп таппайды және шын мәнінде бҧл - ниеті, бірақ мҧғалімдер оқушылардың қиындықтарын білетіні және оларды шешу ҥшін әрекет жасауы ӛте маңызды. Мҧғалімдер әртҥрлі сабақ элементтерін жҥзеге асыратын жолдарды зерттеу ҥшін постреквизиттік пропорция мҧғалімдердің әрқайсысында ӛткізген минуттарының санын кӛрсетуге тырысатындықтарын айтты [11]. Сабақ ҧйымдастырудың ҥшінші тҥрі - жеке тҧлғалық әр білім алушының ӛз бетімен жҧмыс істейтін бастамасы бар білім беру ҥдерісі. Жҧмыстың қарқыны оқу мҥмкіндігіне және білім алушының дайындығына байланысты. Мҧнда оқытуды саралау әр оқушыға жеке жҧмыс ҧйымдастыру арқылы жҥзеге асырылуы мҥмкін. Саралаудың бҧл тәсілі білім алушыларға бірдей тапсырмалар берілмегендіктен, оқушылардың ерекшеліктеріне байланысты әртҥрлі тапсырмалар әзірленуде болып табылады. Саралаудың кең мҥмкіндіктері жаңа білімді қолдану және бекіту кезеңдерінде қамтамасыз етіледі. Сабақтың осы кезеңінде, топтық жҧмыстың маңыздылығы: жҧмыс барысында оқушылар мҥмкіндіктеріне сәйкес келетін нақты тапсырмалар орындайтындығында. Топтардағы жҧмыс мынадай ретпен орындалады: білім алушылар тапсырмамен танысады, бәрі оны орындауға кіріседі. Егер нәтиже барлығында бірдей болса, онда келесі тапсырманы орындауға тиісті. Егер кейбір оқушылар басқаларға қарағанда ӛзге нәтижеге келсе, олар оны қалай тапқанын тҥсіндіріп, мҥмкіндігінше қатені табады. Қажет болса, оған қолдау кӛрсетіледі. Егер бірнеше ӛзге жауаптар орын алса, онда топтың барлық мҥшелері тапсырманың шешуін қайта талдайды, одан кейін жалпы тҧжырым жасалады. Егер топ қиындыққа тап болса, мҧғалім осы жҧмысқа қосылып, талқылауды бастайды. Осылайша, жалпы сыныптық сабақ тҥріне қарағанда топтық жҧмыста білім алушыларға кӛп кӛңіл бӛлу мҥмкіндігі қарастырылады. Ӛзіндік жҧмыстар оқушылардан білімдері мен дағдыларын қолдануды талап етеді. Ӛзіндік жҧмыс белгілі шешім алгоритмдері бойынша орындалатын жаттығулармен қатар шығармашылықты қажет ететін тапсырмалармен қамтылуы керек. Осы жҧмыстарды тексеру нәтижелері бойынша алдағы кҥндерге жоспар қҧрылып, білім алушылардың оқуымен оқыту деңгейі бойынша қайтадан топтар қҧрастырылады. Қорытындылай отырып, саралап оқыту – оқытудың «жҧмыстың кӛп қажет ететін тҥрі» деп айтуға болады. Саралап оқыту тәсілдерін қолдану мҧғалімнен ойластырылған, тынымсыз жҧмысты, сабақтарға шығармашылық дайындықты талап етеді. Бҧл оқыту әдістері жҥйелілік пен жҥйелендірудіге негізделген. Осы факторлардың негізінде бағдарламалық материалды меңгеруде жоғары нәтижелерге, жҧмыстың тиімділігіне қол жеткізуге болады. жүктеу/скачать 6,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|