Казахского государственного женского педагогического университета
жүктеу/скачать 6,41 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйін сӛздер: құзыреттілік тәсілі, парадигма, функционалдық сауаттылық, даралықты дамыту,
нәтижеге бағытталған іс-әрекет, концептуалды идея Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның ҥшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауы – егемен еліміздің тҧрақты дамуын қамтитын, мемлекетіміздің барлық саласына серпін беретін, қҧжат. Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан ҥшін ең негізгі басымдықтың бірі – білім саласының қҧрылымын жаңарту, білім беруді жетілдірудің жаңа парадигмаларын қалыптастыру жағдайы»,- деп атап кӛрсетті. Сонымен қатар, «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында «Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жҥйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары. Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу ҥшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Барлық жеткіншек ҧрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор кӛңіл бӛлу қажет», - деп атап кӛрсетті [1]. Қазақстан білім беру парадигмасы ҚР Конституциясы, ―Қазақстан – 2030‖ стратегиялық бағдарламасы, білім беру саясаты, заңдар мен ресми қҧжаттарды терең талдау нәтижесінде қалыптасып келеді [2]. Теориялық талдаулар кӛрсетіп отырғандай, тарихи кезеңде бірін-бірі алмастырушы парадигмалар нәтижесінде жаңа идеялар мен принциптер, шығармашылық қатынастар мен мәдениеттің дамуын терең ҧғынуды талап етеді. Сонымен, ғалымдардың пікірлерін тірек ете отырып және талдау нәтижесінде: білім берудің жаңа парадигмасы – жаңа ӛркениеттік бағдар тҧрғысында, мемлекеттік стандарттарға сай, жан-жақты дамыған жеке тҧлғаны қалыптастыруға бағытталған, интеллектуалдық білім орталығы ретіндегі инновациялық мектепте ғылыми - әдіснамалық негізделген білім берудің концептуалдық моделі деген анықтама берілді. Білім беру дағдарысына талдау жасау бҥгінде ең алдымен адамның шығармашылық мәні мен руханилықты дамытуға бағытталған жаңа білім беру парадигмаларын жасау қажеттілігін тҥсінуге алып келді. Бҧл ретте білім беру практикасының негізгі міндеттері табиғат пен қоғамның заңдарын оқыту ғана емес, сонымен бірге, әлемнің шығармашылық тҧрғыдан қайта жасалуының гуманистік әдіснамасын меңгеруге кӛмек беру және «адам - табиғат - қоғам» жҥйесіндегі қарым - қатынастарды ҥйлесімді ету болып отыр. Мҧндай міндеттердің негізгі мақсаты адамның шығармашылық әлеуетін сақтау мен дамыту болып табылатын инновациялық білім беру ғана шеше алады. «Парадигма» - латынның мысал деген сӛзінен шыққан. Бҧл білімнің концептуалды моделі ретінде пайдаланылады. Білім парадигмасының кӛп тараған тҥрлері аз емес. Оларға мыналар жатады: 1. Дәстҥрлі-консервативтік (білім парадигмасы); 2. Феноменологиялық (гуманистік парадигмасы); 3. Рационалдық (тәртіптілік парадигмасы); Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 1 (77), 2019 163 4. Технократтық; 5. Эзотерикалық. Әрбір парадигма «не ҥшін тәрбиелеу керек, оқушыларды қандай мақсатқа дайындау керек, не ҥшін ӛмір сҥреміз?» деген сҧрақтарға жауап береді. Мәселен, дәстҥрлі білімдік парадигмада білім берудің басты мақсаты: «Білім, білім, қандай жағдайда да тек білім!». Мҧнда ӛркениет пен мәдениетті ҧрпақтан-ҧрпаққа жеткізу негізгі мақсат болып саналады. - Феноменологиялық немесе гуманистік парадигмада жеке тҧлғаның ішкі дҥниесін дамыту, оны ерікті, рухани жеке адам ретінде тану және адамдармен тіл табысуында ерекшелену қабілеттерін жетілдіру қарастырылады. Білімнің гуманитарлық парадигмасының діңгегі - оқушы емес, дайын білімді меңгерудегі ақиқатты тҥсінуші адам. Мҧнда оқушы мен мҧғалім арасындағы қарым-қатынас: ынтымақтастық, ӛзара жауапкершілік, ӛз позициясын еркін таңдау жағдайында диалогтік ҧстанымда ӛрбиді. - Рационалдық парадигмаға оқушыға білімнің тҥрлі тәсілдерінің тиімді жақтарын, ортаға бейімделу, оның ойы, сезімі және іс-әрекеттерімен санасу, оларды меңгерту жатады.Мҧндағы басты қағида: «мектеп – бҧл фабрика, ал оқушы – оның шикізаты». Бҧлай оқытудың негізгі әдістері – тренинг, тестік бақылау, жекелеп оқыту және мәтінді тҥзету. Ғылымды тәртіп тіліне аударған Америка педагогы Р.Мейджер «Мҧның бәрі оқушыны да, мҧғалімді де дамытады. Егер мҧғалім бәрін ӛзі атқарса да, оқушы еншісіне ҥйлестіру мен бақылау қалады» дейді. - Технократтық парадигманың негізгі мақсаты – нақты ғылыми білімдер. «Білім - кҥш» адамды бағалау, оның білімі, және мҥмкіндіктерімен анықталады. Адамның қасиет - оның білімімен, тәртібі және тасымалдаушылык рӛлімен ретінде танылады. - Эзотерикалық парадигма – оқушының болмыстық табиғи кҥші. И.Колесниковтың пікірінше, адамның қоршаған әлеммен іс-әрекетінің жоғары деңгейі. Мҧнда адамның ақиқатқа мәңгілік ӛзгермейтін қатынасы кӛрінуі тиіс. Бҧл жерде оқушының дамуындағы мҧғалімнің адамгершілік, психологиялық, физикалық функциялары ерекше ҧғым болып табылады [3]. Сонымен қатар, білім беруді жетілдірудің жаңа парадигмаларын қалыптастыруда, шет тілі мҧғалімінің кәсіби қҧзіреттілігін дамыту басты назарда. Себебі, келер ҧрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде шет тілі мҧғалімінің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми педагогикалық негіздерін меңгеруі – маңызды. Бала жанының бағбаны, жас ҧрпаққа білім мен тәрбие беретін мҧғалім ары таза, әдепті, ой-ӛрісі кең, жан-жақты білімді, ҧстамды, ӛз ойын шәкіртіне анық, дәл жеткізетін болуы тиіс. Шет тілі мҧғалімінің қҧзіреттілігін дамыту - ҥнемі ҥздіксіз ізденісте болу, ӛз білімін жетілдіру, сабақ беру сапасын арттыра тҥсу арқылы кӛрініс табады. Білім берудегі жаңалық пен қоғамдағы жаңалық бір мақсатты кӛздейді, олар даму мен прогрестің қабілетін арттыруы қажет. жүктеу/скачать 6,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|