Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»



Pdf көрінісі
бет469/493
Дата06.01.2022
өлшемі9,77 Mb.
#13132
1   ...   465   466   467   468   469   470   471   472   ...   493
Байланысты:
2018 №3 Абай аты ҰПУ хабарщыс

ВЕСТНИК КазНПУ имени Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №3(58), 2018 г. 

384 


Петербург келісімі бойынша екі жақтың саудагерлері сауда жасауда белгілі жеңілдіктер алды. Екі ел 

арасында сауда байланысының кеңейуінен шекаралық аймақтарда кеден бақылау орталықтары құрылды.  

Ресейге Монғолиядан тері әкелінеді. XIX ғ екінші жартысы мен – XX ғ. басында Зайсаннан ғана 9000 

пұтқа жуық тері тасмалданған.  

1881 Орыс – Қытай келісімшартына сәйкес қару-жарақ, оқ-дәрі сырттан әкелуге және оны белгілі бір 

рұқсатсыз тасмалдауға тыйым салынған. 

1881  жылғы  Санк-Петербург  келісімі  бойынша  Қытай  аймағының  басыбайлылары  шәй  саудасын 

шекаралық аймақтағы 50 шақырым жерде салықсыз сауда жүргізуге құқық алды. Ал орыс саудагерлері 

осы  шәйді  сатып  алғаны  үшін  бұларға  салық  төлеген  біздің  аймағымызда  сауда-  саттық  барысында 

бұларға бақылау жасалмады [10].  

1886  жылы  Шәуешек  елшілігінің  есебінде  орыс  саудагерлерінің  Шәуешектегі  сауда  айналымы 

1132614  сомды  құрады,  оның  ішінде  50500  сом  қаржы  кредиттік  билетпенен,  ал  117010  сомы  малмен 

жасалған  сауданы  құрайды.  Қалған  тауарларға  және  шетке  шығарылатын  тауарлар  676475  сом,  оның 

ішінде  30600  сомы  кредиттік  билетпен  жасалған  сауда  ал  579296  сомы  күміс  сатып  алуға  және  61579 

сомы  басқа  тауарларда  тұтынушыларға  жеткізуге  арналған.  Бұдан  көретініміз  біздің  аймаққа  шеттен 

әкелінетін тауар көлемінен қытайға шығарылатын тауар көлемі 461139 сомға артық. Әр бір елшіліктерде 

жергілікті  немесе  сырттан  келген  орыс  саудагерлері  отаршылдар  мен  ақсақалдарға  бағынған.  Қытай 

жеріндегі елшіліктен ақсақалдар, полициялық, судиялық, сауда саласындағы жұмыстарды атқарды. 

Зайсан  аймағында  кеден  учаскесінде  күзет  органдарын  дамыту  алға  қойыла  бастады.  1888  жылы 

жоғарыда аталған Зайсан шекаралық кеден қызметі тегін жүргізіле бастады.  

1895  жылы  Зайсан  кеден  аймағы  бұрынғы  Катонқарағай  учаскесімен  біріктіріледі  де  мұндағы 

шекаралық аймақ Бахтыға қатысты Хабар-Асу жолынан Улан-Доба учаскесіне дейінгі аралыққа жеткен.  

1895  жылы  Зайсандағы  Кендірлік  поселкісіндегі  Борғұсутай  Шағаноба  бекiнiстерiнен  керуеннің  көп 

бөлігі осы аймақ арқылы өтіп жатты.  

1896  ж.  Зайсандағы  ауылшаруашылық  мектебінің  мұғалімі  Николаевті  Зайсандағы  кеденнің 

канцеляры чиновнигі етіп тағайындалады. Николаевтің 1896ж. 5 жылдық мерзімге арналған мұғалімдік 

қызметі аяқталған едi.  

Зайсан  кеденнің  Қытайға  шыққан  Жайлаубай  Айғадаевтың  керуеніне  және  күзетші  Бердешевке 

Қаратал  тау баурайында да Май Қапшағай жолында қарсылық көрсеткен [209]. Жалпы Зайсан арқылы 

Ресейден Монғолияға тасылатын тауар көлемі XIX ғ. 2 жартысына қарай біршама азайған. Монғолиядан 

тасмалданатын тауар көлемі біршама көбейген бұны төмендегі көрсеткіш дәлелдейді  

 

Кесте 3 



Зайсан кеденінің тауар көлемінің көрсеткіші. 

Жылдар 


Монғолияға әкелінген тауар көлемі 

Монғолиядан 

Ресейге 

шығарылған тауар көлемі 

1865 

 

 



1873 

 

 



1881 

496. 823 

119. 629 

1892 


184. 691 

174. 149 

1893 

238. 243 



201. 076 

1894 


345. 530 

305. 723 

1895 

560. 196 



344. 212 

1896 


469. 067 

170. 648 

1897 

301. 669 



206. 546 

1898 


334. 935 

273. 166 

1899 

420. 470 



312. 056 

1900 


407. 212 

263. 472 

1901 

326. 654 



68. 337 

1902 


434. 075 

248. 831 

1903 

458. 869 



373. 254 

1904 


441. 963 

454. 136 

1905 

362. 352 



488. 226 

1906 


409. 412 

619. 867 






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   465   466   467   468   469   470   471   472   ...   493




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет