Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»
жүктеу/скачать 9,77 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж.
385
1907 630. 955 739. 104 1908
593. 792 755. 051 1909 557. 594
М. Н. Боголеповтың айтуы бойынша Монғолиядан Ресейге тасымалданатын тауар көлемі XIX ғ. аяқ шегіне қарай 6 есеге ұлғайған. Бұл саладағы даму барысын, сауда көлемiнiң ұлғайғандығы, кейбiр жылдары төмендегендiгi кесте арқылы сипатталынған.
Кесте 4
Ресейден Монғолияға тасымалданған мақта маталар көлемi ( пұт).
Жылдар Қосағаш кедені Зайсан кедені Усинск шекарасы 1891
147 1. 875
1. 063 1892
1620 4. 445
636 1893
2. 480 7. 947
467 1894
2. 556 8. 205
457 1895
2. 496 12. 844
425 1896
3. 948 10. 309
959 1897
3. 162 6. 341
1. 014 1898
3. 081 6801
1019 1899
2. 440 8. 594
1. 191 1900
2. 822 8. 372
943 1901
5. 551 7. 264
1201 1902
8. 868 8. 757
1. 687 1903
6. 861 8. 951
2. 119 1904
1850 7. 932
1. 642 1905
3. 909 6. 691
1. 631 1906
4. 014 8. 055
1. 473 1907
1. 178 11. 046
2. 890 1908
2. 280 10. 034
1. 090 1909
1. 632 9. 275
- 1910
1. 672 - - Ресейден Монғолияға мақта-мата өнiмдерi және зауыт-фабрика бұйымдары. Бұның тасмалдану барысының да өзiндiк тарихы бар. Кестеде 1891жылдан – 1910 жылға дейiнгi тауар тасымалы сауданың жайы көрсетiлген. Тауарларды тасмалдай отырып Ресей Монғолиядан шикiзат тасмалдаған. Монғолияда Ресейлік ұнға ерекше сұраныс болды.
Кесте 5 Монғолияда бидай ұны мынадай көлемде тасылған:
Жылдар Қосағаш Кедені
Зайсан кедені
Усинск кедені
Кияхты кедені
1891 - 87 2. 130 - 1892 45 178
7. 970 - 1893 74 - 490 - 1894
147 36
580 - 1895 253 - 1. 240 - 1896
149 - 965 - 1897
124 50
340 - 1898 326 68
1. 135 538
1899 498
230 440
570 1900
644 119
1. 235 100
1901 483
4 1. 926
1. 385 ВЕСТНИК КазНПУ имени Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №3(58), 2018 г. 386
1902 760
40 1320
300 1903
692 107
1998 150
1904 1. 173
76 1110
100 1905
1. 563 83
- - 1906 3. 638 305
2901 1500
1907 5505
3. 323 - - 1908 4. 766
4. 689 5001
- 1909
9. 238 2. 276
- 530
1910 3. 570
- -
Орыс-монғол сауда қатынасы Қазақстанның Шығыс қалалары арқылы жүргізуді дамытуға Москваның “Савва Морозов и его Cыновья” фирмасы да өз әсерін тигізді. 1872 ж. 45000 сомның тауары 92 түйемен және 30 жылқымен сауда керуені осы аймақтан өтеді. Бұл керуен құрамында поручик Ю. А. Сосновский болады. Ол сауда керуенінің Зайсан аймағынан бастап Үрге қаласына дейінгі жерлердегі сауда байланысын зерттеді [11]. XIX ғасырдың 80-90 ж. ж. Орыс-монғол сауда орталығы Семей болды. Орыс-монғол сауда қатынасы Биск маршрутымен, Зайсан, Семей, Өскемен қалалары арқылы өтті [12]. Қытай мен Петербург келісімі бойынша Ресей Монғолияның аумағына салықсыз сауда жасауға қол жеткізді. Орыс елшіліктері Үрге және Улясутай қалаларында құрылды. 1860 ж. Монғолияның Үрге қаласында ең алғашқы орыстардың сауда фирмасы ашылды. Осы фирмамен Өскемен, Семей, Зайсан т. б. қалалар саудагерлерi байланыс жасады. Қаланың Қытай елiмен сауда саласындағы байланысы сол кезеңдегi патша үкiметiнiң алға қойған басты мақсаттарың бiрiне айналған кезең болды. Ресейдi Қытай және Монголиямен жалғастыратын керуен жолына айналған Зайсан қаласының саяси – экономикалық базис ретiндегi қалыптасуы ХIХ ғасырдың екiншi жартысын және ХХ ғасырдың басын қамтыған. Сауда орталығы ретiндегi қаланың ролi арта бастағаннан кейiн қала қарқынды дами бастаған. Қала аймағында кеден орны құрылып сыртқы сауданы қадағалауға өз үлесiн қосқан. Қала халқы қалыптасып, өзiндiк бiр арнаға түскеннен кейiн қазақ жерiнде отарлық саясат кезеңiнде қанат жайған кешендi мәдениет ошағына айналды.
( 226, 50). 2. Крафт И.И. Положение об управлении в Степных областях. – Оренбург: Типо-литогр. П.И. Жаринова, 1898. – 532 с. (224-225; 234-295; 18, 49). 3. Коншин Н. Я. Краткий исторический очерк Семипалатинского края. – Семипалатинск, 1914. – 36 с. (18). 4. Завалишин И. Описание Западной Сибири. т. 1-3. СПб. 1862-1867г.г. – М.: Изд. о-ва распростр. поезных книг. 1867, 3 т. – 138 с. (84-85). 5. ҚРОММ. 64 қ., 1 т., 61-іс (4). 6. ҚРОММ. 386 қ., 1 т., 41-іс (160). 7. ҚРОММ. 800 қ., 1 т., 13-іс (2). 8. ҚРОММ. 800 қ., 1 т., 2-іс (106). 9. Экономическое состояние городских поселений Сибири. – СПб., 1882. – 422 с. (12-20). 10.Балкашин Н. О киргизах и вообще о подвластных России мусульманах. – СПб., 1887. – 436 с. (321). 11.ҚРОММ. 64 қ., 1 т., 884-іс (52-53, 21). 12.ООММ. 3қ., 8 т., 15152-іс (5-12).
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж. 387
жүктеу/скачать 9,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|