2.9.5.Фермент белсенділігінің ингибиторлары
" Фермент активтілігінің ингибирленуі" термині - белгілі бір заттардың-ингибиторлардың қатысымен ферменттердің каталитикалық белсенділіктерінің тежелуі.
Ингибиторлар ағза метоболизмі жолындағы ферментативтік катализдің механизмін түсіну үшін қызықты және ферменттердің рөлін анықтауға көмектеседі. Көптеген дәрілік заттардың және улардың негізінде ферменттердің белсенділіктерінің тежелуі жатады, сондықтан осы процестердің механизмдерін білу молекулалық фармакология мен токсикология үшін өте маңызды.
Ингибиторлар ферменттермен мықтылығына қарай әртүрлі дәрежеде байланысады. Соған байланысты олар қайтымды және қайтымсыз ингибирлену деп ажыратылады. Әсер ету механизміне байланысты қайтымды ингибиторларды конкурентті және конкурентті емес деп боледі.
А. Қайтымды ингибирлену
Қайтымды ингибиторлар ферменттермен әлсіз ковалентті емес байланысады және белгілі жағдайда ферменттерден оңай ажыратылады. Қайтымды ингибиторлар конкурентті және конкурентті емес болады.
1. Конкурентті қайтымды ингибирлену – бұл көрініс, ұқсас субстраттар мен ингибиторлардың арасындағы сәйкестік кезінде байқалады, олар ферменттің АО-мен байланысуға бәсекелеседі. Егер ингибитор субстраттан көп болса, онда фермент-ингибитор комплексі пайда болады (ЕІ). Субстрат қосылатын болса, ол ингибиторды ығыстырып орнына фермент-субстрат комплексі (ES) пайда болады. Ингибитор ферментпен әлсіз ковалентті емес байланыспен байланысады және белгілі жағдайларда ферменттен оңай ажыратылады (2.8 сур.bioximija.ru.2012): Конкурентті ингибирлену түріне келесі теңдеулер тән:
E + S ↔ES →E + P ; E + I ↔ EI.
2.8 сурет. Фермент белсенділігін бәсекелес ингибирлеу сызбанұсқасы
Мысалы, сукцинатдегидрогеназа үшін сукцинат – бұл субстрат, ал малонат немесе оксалоацетат – бәсекелес ингибиторлар (2.9 сур. Н.Грин,Биохимия, 205б.):
Реакция жүрмейді
Реакция жүрмейді
Достарыңызбен бөлісу: |
