Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет72/287
Дата07.01.2022
өлшемі1,76 Mb.
#20525
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   287
<соңғұгүнүнде>. Фонема тізбегі жазба тілге көшу үшін фоне-ма
графемаға айналуы керек. Яғни жазба тілжүйесіндегі са-наулы
әріп  таңбаларына   көшу әдістері  қарастырылады.  Бірақ  жазба
тілнормасы   графемаларды   тәртіпке   салады.   Емле   ере-жесі
бойынша,   семантикалық   бірліктер   мәтінде   бөлек   жазыла-ды:
<соңғұ гүнүнде>.  Мұның позициялық өзгеріс екенін білу үшін
әлді позицияға апарып тексереміз: <соңғылары>. Алайда қазақ
тілінде   ІІ-буындағы   еріндік   дауыстылар   үшін   әлді   по-зиция
дүдәмал:   <соңғұ>,   <өзөн>. 
Ғалымдардың   айтуынша,
“Шындығында дауыстыларда фонологиялық мән аз” (Леонтьев
А.А. 1963). “Дауыссыздың қасындағы дауысты сөз мағынасын
айыратын қызметінен гөрі дауыссызбен бірігіп, сөз жасайтын
қызметте келген» (Трубецкой Н.С. 1960: 107). Сөздің этимоло-
гиясын тану үшін дауыстыларын алып тастау керек (Жұбанов
Қ. 1999: 55).
Дегенмен   қосымша   жалғау   тәсілі   арқылы   [соңғұ]+[лары]
соңғы   буында   езулік   дауысты   тұрғанын   байқаймыз.   Сөйтіп,
синтагманың қалған бөлігін осылай талдай отырып, /үш күндік
жолдың соңғы күнінде шәкірт бала барын салды/ деген тұрпат
аламыз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   287




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет