Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
| ә, ө,
ŷ , ү ) орыс әліпбиіндегі жуан дауыстылармен ( а, о, у ) і-и, й жіңішке дауыссыздармен, ы әрпі жуандық белгісімен қатар келген. ал қазақ тіліндегі <қ>, <ғ> фонемаларының таңбасы х -әрпінен кейін орналасқан. ал графикасында мынадай ерекшеліктер болды: біріншіден, дауысты дыбыстардың таңбасы ретінде 14 әріп көрсетілді: а, о, у, е, ы, и, ә, ө, і, ŷ , ү, я, ю, э . Әліпбиде ё әрпі болмады, ол әріп кездескен сөз ө -мен белгі- ленді: сл ё т – слөт; е, ө, ә, ү, і әріптері сөзді жіңішкертетіндіктен, бұлар жазылған сөзде ь -белгісі қойылмады; ы, і әріптері сөз мағынасына әсер етпеген жағдайда, я буын араларында жазыл- майды делінді: смағұл, рет, ахмет ; я әрпі сөз басында, дауысты дыбыстан соң, қатаңдық, жұмсақтық (ъ, і) белгілерінен кейін жазылатын болды: Яков, химия, аяғы, таяу, мия. мына мәселелер ескерту ретінде берілді: орыс тілінен енген сөздерде дауыссыздан кейінгі я әрпі ә әрпімен белгіленді ( Колә , желәбов, трансләция). ю әрпі түбір ішінде жазылады да ( қою, аю), түбір мен жұрнақ ішінде йу тіркесі арқылы беріледі ( қойу, сойу). Әліпбиде һ әрпі болмағандықтан, оның қызметін ә, а, х таңбалары атқарды: қаарман (қаһарман), гауәр (гауһар), аһ (ах). Қосар дауыссызға аяқталған сөзге қосымша жалғанғанда бір да- уыссыз түсірілмеді: класс/классқа. Дыбыстық құрамы игерілген кірме сөздер айтылуынша жазылды: газет, самауыр, қамыт, сиез, доға. араб-парсы тілінен енген сөздердің ортақ әдеби ва- 274 275 риантын орфографиялық сөздіктен қарап, жазу керек делінді, себебі сөз мағынасы дифференцияланып, жазуда айқындала бас- тады: ғаскер – войска, әскер – армеец, ғылым – мәлім. Біріккен жалқы есімдер кіріктіріп те Талдықорған, Қожакелді кіріктіріл- мей де ( Амангелді, Қазанғап) жазылатыны көрсетілді. Бір жылдан кейін жүктеу/скачать 1,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|