ы, і
(
к, г
– әріптерін атағанда) қосып айтамыз. Олай бол-
са, Қ.Жұбанов айтқандай, бұл дауысты дыбыстарды буын, не та-
сымал үшін жазамыз деген дұрыс емес, “әр ережеге өзінің әдісін
шығарып алуға болады”.
Бірақ ғалым
ы
әрпінің бітеу буындардан қалмай жазылаты-
нын ескертеді:
қарт
–
қарыт, арт – арыт, жұрт – жұрыт.
“Бітеу буынға
ы
жазсақ, бірдей естіледі деген болып шығады”.
тегінде а.Байтұрсынұлы жазу нормаларын тиянақтағанда
халықтық тілге табан тіреп отырған: «емле – жазу үшін шығарған
нәрсе, жазу – тіл үшін шығарған нәрсе. Олай болса тілді бұзып
емлеге ыңғайлау емес, емлені тілге ыңғайлау керек» деген.
негізгі жол: айтылуы басқа сөздерді (мағынасы басқа бол-
сын, бір болсын) басқа жазу, айтылуы бірдей сөздерді (мағнасы
басқа болсын, бір болсын) бірдей жазу деп, ауызша тілмен жа-
зуды мейлінше жақындатуға тырысқан. ендеше жоғарыдағы
сөздердің қазақ тілінің бұрынғы сөз сазында солай айтылуы
ғажап емес.
Ерін үндесімін таңбалау туралы.
а.Байтұрсынұлы қазақ
тілі үндесімі тек екі түрлі: бірі жуан, екінші түрі жіңішке деп,
тек лингвалды сингармонизмді қазақ тілінің өзіндік ерекшелігі
екенін айқындағанын көреміз.
Оған төмендегі пікірлерді оқып,
өз қорытындыларыңызды айтыңыздар.
“
о
– дыбысы сөздің бас буынында ғана естіледі. Басқа буын-
дарында һәм дауысты дыбыстардан соң қазақ өзгеше
у
әрпі
ыу,
іу
дыбыстарының тіркесінен тұрады дейді. “бас буыннан басқа
орында яки дауысты дыбыстан соң (о) жазылса, (ұ) қылып оқу
тиіс”.
«Алыб
демей,
алуб
десек, келіб демей,
келүб
десек, онда
алұу, барұу
деуге болады. Оның үстіне
алыуды – алыс, барыуды
– барыс, келіуді – келіс
деген сөздермен алмастыруға болады.
2
217
ендеше
Достарыңызбен бөлісу: |
