Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


 А. Ыскақов, Қазіргі казак тілі (морфология), Алматы, 1964, 138-139-беттер



Pdf көрінісі
бет75/174
Дата18.10.2023
өлшемі5,78 Mb.
#118714
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   174
1 А. Ыскақов, Қазіргі казак тілі (морфология), Алматы, 1964, 138-139-беттер.
2 Бұл да сонда, 130-бет.
3 Қазақ тілінің грамматикасы (морфология), «Ғылым» баспасы , Алматы, 1967, 26-
бет.
93


сақтайды да, сол қалпында күрделі сөздің формалык та, мазмұн- 
дық та құрамына енеді. Мысалы, 
ацқутан, көкцұтан, ацсацал,
аццу, орынбасар, оттегі, отагасы, иіекара, көкжөтел, цолагаиі
(тоқпақ), 
цаламсап, келсап, цосаяц
сияқты күрделі сөздер осы топқа 
жатады. Күрделі сөздердің бұл түрін жай ғана біріккен сөз деп 
айтуға болады. Өйткені мұндай біріккен сөздердің компоненттері 
мағына жағынан да, форма жағынан да өзгеріске ұшырамай-ақ, 
жинақталып барып бірігу арқылы біртүтас лексика-семантикалық 
тұлға есебінде қалыптасады»1.
Сонымен жоғарыдағы таптастырулар (классификация) мен 
баяндауларда 
тасбаца, кезцүіірыц, көртышцаи
тэрізді күрделі 
сөздер күрделі қүрама сөздер немесе лексикаланган құрама сөздер 
тобына, ал 
аццұтан, көщ ут ан, көкжөтел, аццу, цосаяц, цолагаиі
тэрізді күрделі сөздер біріккен сөздер тобына жатқызылған. Жо- 
гары оку орындарына арналган «Қазіргі қазақ тілі (морфология)» 
оқу қүралында 
асцазан
сөзі біріккен сөздер2 тобында қаралса, 
қазақ тілінің академиялық грамматикасында бүл сөз құрама сөз- 
дер1 тобында қаралған.
Н.А. Баскаков «Қарақалпак тілі» деген еңбегінде 
кьызыл юй
(почта станциясы), 
тёрткюл
(төрт бүрыш), 
кьара кьус
(қарақұс), 
таспахъа
(тасбақа), 
къурбакъа
(күрбақа), 
иіаитав
(шашбау), 
къол
кьап
(қолғап), 
кьол ж азба
(қолжазба), 
белбев
(белбеу), 
киндик
іиеше
(кіндік шеше), 
джалмавуз кемпир
(жалмауыз кемпір), 
ёгей
бала
(өгей бала), 
ёгей къыз
(өгей кыз), 
къайын-ата
(қайын ата), 
кьайын-ене
(қайын ене) тәрізділерді орфографиясына (бірге не 
бөлек жазылуына) байланыстырмай, осылардың бэрін құрама 
сөздер тобына, соның ішінде күрама зат есімдер (составные имена 
существительные)4 тобына жатқызады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   174




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет