Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы
В.В. Виноградов, Русский язык (грамматическое учение о слове), М .-Л ., 1947
жүктеу/скачать 5,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1 В.В. Виноградов, Русский язык (грамматическое учение о слове), М .-Л ., 1947,
стр. 15. 2 И И . М ещанинов, Члены предложения и части речи, М .-Л ., 1945, стр.5. 3 Н.С. П оспелов, Грамматические категории и части речи. Сб. «В опросы грамматического строя». М., 1955, стр.76-77. 4 Ф. Ф. Фортунатов, Сравнительное языковедение. Общий курс. И збранны е труды, т. 1, М., 1956, стр. 157-172. 174 дегендері септелетін болғандықтан ғана зат есімдер деп есептеуге бола кояр ма екен: қайта біз оларды зат есімдер болғандықтан септейміз»1. Сөз таптарын таза грамматикалык категория деп қарайтын лингвистер де бар. Мысалы, О.П. Суник сөз таптарын клас- сификациялауда тіл білімінде негізгі алынып жүрген затгылық, атрибутивтік, процесс ретіндегі іс-әрекет тэрізділерді лексикалық мағына емес (ал А.А. Шахматов бұларды лексикалық магынамен ұштастырады), жалпы грамматикалык мағына деп есептейді. Оның пікірінш е, заттылық (предметность) - зат есім дерге тэн жэне оны басқа сөз таптары нан (сын есім, сан есім, етістік жэне үстеулерден) ажырататын жалпы грамматикалык магына (общ еграмматическое значение)2. О.П. Суник соз таптарыныц эркайсына тэн жеке грамматикалык категориялар мен мағыналарды, грамматикалык формаларды сөз таптары н ажырататын белгілер ретінде емес, сөз таптары ны ң эрқай- сысының өзіне тэн жалпы грамматикалык магынасынан туа- тын, соған бағынышты құбылыстар деп қарайды. «...Формальды белгілер де, жалпы грамматикалык затгылық магынага косақтала жүретін жеке грамматикалык магыналардың өздері де (эр басқа тілдерді былай қойғанда, бір тілдің өзінде де түрлі-түрлі болатын жеке грамматикалык магыналар) зат есім категориясын айкындай да, жасай да алмайды. Керісінше, олардың өздері зат есімнің жалпы грамматикалык магынасы - грамматикалык жалпы жэне универсальды заттылық магына аркылы жасалып қалыптасады, айқындалады, ал жалпы грамматикалык заттылық магына сөздің формаларында да (синтетикалық жэне аналитикалык формаларында), оның лексикалық магыналарында да, синтаксис- тік қызметгерінде де көрінеді»3. Сонымен, О.П.Суник сөздерді еөз таптарына классификация жасауда сөз таптарының жалпы грамматикалык магыналары - затгылық, атрибутивтілік, процес- жүктеу/скачать 5,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|