Кешенді емтихан 1: Қазіргі қазақ тілі. Қазақ тілін оқыту әдістемесі
жүктеу/скачать 41,37 Kb.
|
Кешенді емтихан 1 Қазіргі қазақ тілі. Қазақ тілін оқыту әдістем-emirsaba.org
| Сүгірет –
Бәдірен – Әйдік – Кіл – Секер – Жар – Жаба – Құдағай – Тұқым – Тәртіп – Берілген сөйлемдерден тұрақты тіркестерді ажыратып жазыңыз. Төбем көкке жетіпті, есімнен шығып кетіпті (С.К.). Ақын жаны оңай жараланады, оңай жазылады, емі көп (Ғ.М.). Бала кірпік қақпай, көрер таңды көзімен атқызды (М.И.). Тайжан екі өкпесін қолға ала Мақсұттың үйіне қарай бар пәрменімен жүгіре жөнелді (С.М.). Ботагөз де бұл танысуды жек көрген жоқ (С.М.). Раушан қалтырап тұр, өкпесі аузына тығылып сөйлеуге ерік бермейтін секілді (Б.М.). Сойып қаптап қойғандай Шыңғысханның өзінен аумайтын Жошы деген ұлы бар еді (Ақсақ құлан). Майданға түспей, бәйге алма (Абай). Ойлай берсең, ой деген не қызыққа келер кез (Абай). Мысалдардың ішінен метафора, метонимия, синекдоха болатын сөздерді бөліп жазыңыз. Көп ауыз біріксе, бір ауыз жоқ болар (м.).Тасада өскен балапан қарағайлар мен шоғыр бұталар да анық көрінеді (Т.Ахтанов).Алтын дән аялаған кең алқапта, жер кемесі - комбайн гүрілдейді («Айтыс»).Алды-артында қара жоқ, Бұл кедей бізден көп пе еді («Қамбар батыр»).Асылымнан қалған жалғыз тұяқ деп, Асылбек деп атыңды өзім қойып ем (Б.Майлин).Енді барлық көз Байжанға қадалды (Ғ.Мүсірепов).Әуелгі байлық – денсаулық, екінші байлық – ақ жаулық (Мақал).Елді аралап жүргенде, Қаюм «Манасты» алпыс күн айтқанын естиді (Ә.Марғұлан). Берілген фразеологизмдердің синонимдік қатарын табыңыз. Ойламаған жерден – Орақ ауызды - Түн жамылды – Топ жарды – Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар – Оң мен солын айырды – Төс қағысты – Жапан дала – Шашбауын көтеру – Көз ілмеді – Берілген сөздердің қазіргі қазақ тіліндегі актив, пассив қабаттардың қайсысына жататынын көрсетіңіз. Абат, абатшылық, тіс ағаш, ағаш үй, ақауыз, азандық, айлақ, абдәсте, адалбақан, алпауыт, байланыс, баспасөз, будандастыру, датқа, дәт, демалыс, дүр, екпінді, есімше,жарапазан, жинақ, жоқшы, кеңестендіру, көрсеткіш, күләпара, кіріс, қамсыздандыру, қара шаруа, ревком, жона, жермай, машқала, мүтәж, тастабақ, уышты, ұжыра, жозы, жерме-жер, быдым, басыпалды, күйенте, атала, лепмай, сайлау, серіктік, суландыру, сұйық денелер, тайтұяқ, талақ, тасымал, тәрбиеші, тыңайтқыш, үдере көшу, үйірме, шикізат, мүкі, мұш, мәлі, мәшке, молдабас, ешкіемер, мәш есек, тайқар, шігіт, ұл тілік, қыз тілек, пісте, көмбеқонақ, оман арық, өстен арық, кісілік, бел күрек, андуа, көзқарас, құрал-жабдық. Модаль сөздерді тауып, грамматикалық мағыналарын ажыратыңыз. Осындағы модаль сөздің сөз табы ретінде қандай белгілері бар? Тіпті ғажап! – деді Саттар жанғандай бір арманы, Күтіп алам, келеріңде хабар берсең болғаны (М.Шаханов). Бұл сезімнің мүмкін емес алдамшы әсер болмағы. Бәлкім, қазір мені күтіп тұрған шығар ол-дағы. Амал қанша, сүйіктісі алыс жолдан келгенде, Туған елі оны әкетіп бара жатты жерлеуге…(М.Шаханов). Сөздердің қандай тұлғада тұрғанын анықтап, түбір мен қосымшаға ажыратыңыз. Түбір қандай мағына береді? Қосымшалар қандай мағына береді? Қазақ тілінде «таза адам» деген сөз үсті-басының тазалығымен бірге, ар-ұятының тазалығын да көрсетіп тұрады (Ғ.Мүсірепов). Адам дүниеге тек қана келіп, әшейін ғана аттана бермейді. Ол артында ой қалдырады, ойдан мұра қалдырады. (Б.Бұлқышев) Нольдік форма грамматикалық мағына білдірудің қай тәсіліне жатады? Төмендегі мысалдардан нольдік формадағы сөздерді анықтап, грамматикалық мағынасын көрсетіңіз. жүктеу/скачать 41,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|