Кәсіпорынның еңбек құралдарын пайдаланумен тиімділігін талдау

Өндірістің құрылуы әр уақытта кәсіпорындарда қызмет істейтін адамдармен тікелей байланысты. Жұмыс күші – бұл адамның дене және ой қабілеттілігінің жиынтығы, оның жұмысқа деген алғырлығы деп түсіндіріледі. Нарықтық қатынастар жағдайында еңбекке қабілеттілігі жұмыс күшін тауарға айналдырады. Бірақ бұл әдеттегі таур емес. Оның басқа тауарларға қарағандағы айырмашылығы сол, біріншіден, ол өзіне қарағанда құнды көп жасайды, екіншіден, оны қатыстырусыз тарту кез келген өндірісті жүзегеасыруға болмайды, үшіншіден, ол негізгі және айналым өндірістікқорлардың, жалпы алғанда шаруашылық жүргізудің эканомикасының тиімділігіне байланысты болады.

• 
  жұмысқа қабілетті және кінәратсыз ұжым құру ;
  
• 
  кәсіпорынның білікті қызметкерлердің деңгейін арттыру ;
  
• 
  жынысы және жасына қарамай оңтайлы еңбек ұжымын құру ;
  
• 
  қолынан іс келетін, өзгеретін мән-жайға оралымды жер тигізетін, сезінетін, жаңа, алдыңғы қатарлы озық тәжірибелерді өндіріске енгізу және істің есебін білетін жоғары кәсіптік басшылық етуші буынды құру ;
  

     Еңбек ақы жөніндегі саясат кәсіпорында басқарудың құрамды бөлігі болып табылады және оның қызметінің тиімділігі оған елеулі ықпал етеді. Себебі, еңбек ақы жұмыс күшін тиімді пайдаланудағы ынталандырудың маңыздысының бірі.

• 
  әділдігі, яғни тек еңбекке, тең жалақы ;
  
• 
  Істелмеген жұмыс есебінің қиындылығының және еңбек біліктілігінің деңгейі :
  
• 
  Зиянды еңбек жағдайының және ауыр дене еңбегінің есебі ;
  
• 
  Еңбек сапасына және еңбекке қатыстылығының адалдығы үшін ынталандыру ;
  
• 
  Ақаулық жібергені үшін және өзінің міндетіне жауапсыздықпен қарағандығын жағымсыз жағдайлар болғаны үшін материалдық жазалау ;
  
• 
  Еңбек өнімділігінің өрлеу қарқыны орта жалақының өрлеу қарқынына қарағанда озық жүруі .
  

-тікелей жұмысшының немесе олардың бригадасының жұмыстарының сандық көрсеткіштерінің бар болуы;

-жұмысшының өндірімін немесе орындалған жұмыстың көлемін арттыру мүмкіншілігі;

• 
  техникалық негізделген еңбек мөлшерін қолдану және т.б.
  

• 
  егер де жұмысшы машиналар немесе агрегаттардың өнімділігін арттыру есебінен өнім шығаруды молайтуға ықпалын тигізе алмаса;
  
• 
  егер де қажетті келісімді бағалауды белгілеу үшін өндірімнің сандық көрсеткіштерінің жоқ болуы;
  
• 
  ақы төлеудің мөлшері дұрыс қолданылған жағдайда.
  

Тарифтік жүйе – бұл ережелер комплекс, оның негізінде еңбекшілердің еңбегі орындалатын жұмыстың сипатымен жағдайына байланысты төленеді. Тарифтік жүйенің негізін тарифтік сетка, тарифті ставкалар, тарифті-квалификациялық анықтамалар құрайды.

Нарықтық экономика жағдайында жалақы жүйесін дұрыс қолдану принциптерін түсіну үшін мына жағдайларды білген жөн: осы жүйеге енгізілген күнкөрістің ең төменгі деңгейі, ең төменгі жалақы – тұтыну игілігі жіне қызметінен тұрады. Жалақының ең төмен мөлшері қабылданған заңман анықталады және баға индекісінің өзгеруіне байланысты үйлестіріп, қайта есептеліп отырады.

Кәсіпорында еңбек ақыны есептегенде мыналар еске алынуы керек: әділдік принципі, яғни тең еңбекке тең ақы, атқарылатын жұмыстың күрделілігі және еңбекке біліктілігі, зиянды жұмыс жағдайы және ауыр қол еңбегі, еңбектің сапалылығын ынталандыру және адалдықпен қарау, ақаулыққа жол бермеу және өз міндетіне жауапсыздықпен қарайтындарға материалдық жаза, инфляция денгейіне сәйкес жалақыны индекстеу, кәсіпорынның қажеттілігін қанағаттандыратын еңбек ақының үдемелі нысаны мен жүйесін қолдану және тағы басқалай.  

Диаграмма-1