Кәсіпорынның міндеттемелері туралы түсінік және олардың жіктелуі
ЖАБДЫҚТАУШЫЛАР МЕН МЕРДІГЕРЛЕРДІҢ АЛДЫНДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ТӘЖІРИБЕСІ
жүктеу/скачать 376 Kb.
|
| 2 ЖАБДЫҚТАУШЫЛАР МЕН МЕРДІГЕРЛЕРДІҢ АЛДЫНДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ТӘЖІРИБЕСІ
2.1 Кәсіпорынның міндеттемелері юойынша есеп айырысулардың есебі «АлтынДану» ЖШС шағын бизнес субъектісіне жататындықтан, Ұлттық есептіліктің №2 стандартын негізге алады. Негізгі қызметі – ұн өндіру, өңдеу, және қалдықтарынан мал жемдерін дайындау. «АлтынДану» ЖШС Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2006 ж. 2 қарашасында тіркелген. Бұл кәсіпорын өз қызметін келесі құжаттар негізінде жүргізеді: «АлтынДану» ЖШС Жарлығы (Тіркеме 1), Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, ҚР- ның «Жеке кәсіпкерлік туралы Заңы», басқа да заңдар мен нормативтік актілер және т.б. Бұл кәсіпорында Кез-келген кәсіпорын сияқты «АлтынДану» ЖШС барлық бөлімшелері арасында тығыз байланыс орнатылған, ол берілетін ақпараттардың мәні мен маңыздылығына байланысты. Мысалы, цехтардан алынатын өнімнің кім?, қанша?, кімге? бергені секілді сұрақтарға жауапты белгіленген құжаттарда рәсімделіп, өнім қоймаға тапсырылады. Бұл мәліметтер сауда бөліміне өткізіліп, накладной рәсімделеді де, күн аяғында тауарларды сату есеп беруі жасалады. Бұл накладнойларда сорттарға байланысты ұнның көлемі, ыдыстық заттардың саны және тауарлардың жалпы соммасы мен ҚҚС (12%) көрсетіледі. Бұл мәліметтер күнделікті басшыға өткізіліп, осының негізінде сауда есеп беруі құрастырылады. Кейіннен осындай ақпараттар жинақтаушы құжаттарға жіберіліп басшы осы алынған мәліметтерді алдыңғы жыл мен ағымдағы жылдың мәліметтерімен салыстырып, талдау жасайды. Яғни өндіріс көлемінің өзгерісі, әрбір цех бойынша өнімнің көбеюі не азаюы, себебін анықтайды. Осы ақпарат кейіннен директордың шешіміне әсер ете алады, яғни өнім көлемін көбейту мақсатында сметаны анықтайды. Кәсіпорынның міндеттемелерінің ішінде маңызды орынды қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысулар алады. Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысулар 19 ХҚЕС негізінде есепке алынады. Осы стандарт компаниядан келесіні тануды талап етеді: а) міндеттеме – қызметкер келесіде төленуге тиіс сыйақы үшін жұмыс, қызмет атқарса; ә) шығын – егер компания сыйықға қызметкердің жұмыс істеу нәтижесінде пайда болатын экономикалық тиімділікті пайдаланса. Бухгалтерлік есеп жүйесі келесі қағидалардан тұрады: құжаттау, түгендеуді жүргізу, шоттарды топтастыру, екі жақты жазу әдісі, баланс және есептілікті қалыптастыру. Бухгалтерлік есеп жүйесін құру жолы; 1 Бастапқы құжаттардың барлығы тізімдемелеріндегі операциялардан, журнал-ордерлер, қосымшалар және т.б. операциялардың көмегімен жинақаталады. 2 Есептік жүйедегі жазбалар шоттардың жұмыс жоспарының жіктелуімен сәйкес келіп, бас кітапта көрсетілуі қажет. Құрылыс өндіріс технологиясының шаруашылық субьектісінің синтетикалык және аналитикалық есебін ұйымдастыруға әсер ететінде бір қатар ерекшеліктері бар. Құрылыс өнімі жермен тығыз байланыста. Құрылыс барысында өнім дайындалып, сол жерде калады, ал жұмысшылар бригадасы мен құрылыс техникасы жаңа обьектіге ауысып отырады. Жұмыс күші мен құрылыс техникасының орын ауыстыруы қосымша шығындарды талап етеді. Жекелеген шығындар (құрылыс машиналары мен механизмдерді монтаждауға және т.б.) есепте алдын ала жинақталады да, кейін сәйкесінше кезеңдер меп есеп обьектілеріне бөлінеді: құрылыстағы тауарлық қатынастар өнеркәсіпке карағанда өндірістік процесе басталғанға дейін туындайды. Бұл ерекшелік бағаның қалыптасуына әсер етеді, инфляция жағдайында және баға экскалациясы (өсуі) жағдайында құрылыс ұйымдарында шығындар жұмсауда бас мердігерлер үлкен тәуекелге барады, құрылыс өнеркәсібінде өнімнің бір данасын жасап шығару үшін ұзақ уақыт қажет және ол бірнеше есепті кезеңге созылуы мүмкін. Өзге өндіріс түрлеріне карағанда құрылыста аяқталмаған өндіріс қалдықтары көп болады, бұл өндірістік кезеңнің ұзақ жүргізілуіне және бірнеше объектіде жұмыста қатар жүргізуге байланысты [25]. Біз бухгалтерлік есеп жүйесін ұйымдастырудың ақпараттық негіздері құжаттау болатының білдік. Алғашқы құжатты толтыру және орын алған шаруашылық операцияларды тіркеу әрекеттері алғашқы есеп жүйесінде жүзеге асырылады. Демек, құжаттарда шаруашылық операциялардың тек жекелеген түрлері ғана тіркеледі. Әрбір есепті кезеңде объектілерді құрамы, есепке алу процесі белгілі бір экономикалық қызмет субъектісі мен объектісі ақпараттың мазмұнымен анықталады. Бухгалтерлік есеп бірліктерін ұйымдастыру маңызды рөл көптеген бухгалтерлік рәсімдерін атқарады. Есепке алу жүйесінде көзделген өзара іс-қимыл негізгі элементтері кіреді, оның көмегімен ережелер және бухгалтерлік есеп техникасын жиынтығы бойынша: бастауыш байқау; құнының мерзімі; ағымдағы топ; соңғы қорытындылау. Практикада тізімделген басқару әдістері басқаша жүзеге асырылуда. Бастапқы кезеңі көлік тіркеу ақпарат нәтижелерін бақылау, бағалау және жазуды жасаған бухгалтерлік процесінің (кезең), ескере отырып, бастауыш деп аталады. Жалпы, бұл ақпарат, жазба, жинақтау мен сақтауды жинау үшін итерациялық уақыт ұйымдастырылған процесс болып табылады; автоматтандыру бөлігінде - компьютерлік сақтау және алғашқы өңдеу оның аудару. Бастапқы қарау қаржылық және басқарушылық есепке алу толық құрамдас бөлігі болып табылады. Бухгалтерлік есеп теориясы дәстүрлі бастапқы есепке ретінде олардың алдында, «... құжаттау операцияларды (құжаттар операциялардың, яғни бақылау, өлшеу және жазу), өнімділікті, өңдеу және бастапқы құжаттардың қозғалысын қамтиды есеп процесінің бастапқы кезеңін ұсынылған. Ішкі және сыртқы - басқа жағынан, көптеген сарапшылар дұрыс ұйымдастыруды қажет етеді және өз заңдары, ерекшеліктері және байланыс бар тәуелсіз жүйесі ретінде бастапқы есептік жазбасын анықтайды. Мысал ретінде, бастапқы есепке анықтау, атап айтқанда: өз беру және бастапқы өңдеу бастапқы шот, бір уақыт ішінде қайталап, жинау, бағалау, жазу ұйымдасқан жүйесі, ақпаратты жинақтау және автоматтандырылған басқару жүйелерін тұрғысынан болып табылады. Сонымен қатар, алайда, негізгі шот - басқару есебінің негізі, ағымдағы экономикалық талдау негізі, ішкі және сыртқы бақылау объектісі болып табылады. Мұндай құжаттар жалған және актілер (ішкі ауыстыру туралы, жүк тасымалына қабылдау), талдамалық карталар, сапасы мен сертификаттардың сертификаттар, төлем құжаттары (талаптары, нұсқаулар, бұйрықтар, чектер, вексельдер) және басқалар бар. Осылайша, бастапқы құжаттар, барлық өндірістік және экономикалық объектілер мен субъектілері және олардың өзара туралы ақпарат тасымалдаушылар болып табылады және барлық бақылау факторлардың күрделі бағалауды қосыңыз:, сандық, сапалық, қаржылық. Бастапқы бухгалтерлік бағдарламалық жүйесінің негізгі мақсаты жүйесі пайдаланушылардың тиісті бөлімінде кез келген уақытта өткен сияқты, бастапқы жай-күйі мен кәсіпорынның барлық активтері мен міндеттемелерінің қозғалысы туралы сенімді ақпарат алу мүмкіндігіне ие бастапқы есепке барлық элементтерінің өзара іс-қимыл ұйымдастыру, сондай-ақ қарастырылуы тиіс, және ағымдағы кезеңге арналған. Бухгалтерлік есеп нысандары негізінен екі топқа бөлуге болады: - Шаруашылық қызметін жүргізу объектілері; - Экономикалық қызметті құрайтын объектілері. Бухгалтерлік есеп процесінің бөлігі ретінде бастауыш қарау белгілі бір заттар мен жұмысын ұйымдастыру элементтерін айқындайды, жиынтығы ұйымдық бірлік ретінде сипаттайды. Ақпараттық бастапқы шот - ұйымның экономикалық орындау деректер банкін қалыптастыру үшін негіз. Ол барлық шаруашылық операциялары тіркелімдер аудару (жазу, жазу) және жинақтау жататын негізгі құжаттардың (медиа тіркелгі деректері) болып табылады. Бухгалтерлік есеп әр түрлі интеграция оның барлық кіші кешенді пайдалану үшін жалғыз бастапқы есепке құру қарастырылған. Бастапқы құжаттар стандартты нысандарын әзірлеу және іске асыру жөніндегі күш қарамастан Бүгін (21.06.2007 ж Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің № 216бұйрығы « Бастапқы есепке алу құжаттарының нысандарын бекіту туралы»), бастапқы есепке алу, уақытты жұмсауды және нашар ұйымдастырылған жеткіліксіз тапсырыс, бұл дамуына кедергі интеграцияланған деректерді өңдеу жүйелері. Автоматтандыру деңгейін және бухгалтерлік есеп процесінің барлық кезеңдерінде компьютерлік технологияны әр түрлі кеңінен пайдалану арттыру қатты көшірмелер түрінде бастапқы құжаттардың істен мүмкіндігін алға қойды. Жалпы бұйрық қоспағанда монетарлық есептеулер тікелей байланысты тек операциялар болуы мүмкін. Бұл факт мәселені өзекті, сондықтан пайдаланылатын бастапқы құжаттарға сипаты біркелкі болуы тиіс [26]. Іскерлік операцияларының бағалау фактісі өлшем есеп процесінің келесі сатысына тән, ол тек бағалау және есептеу тән болып табылады. Барлық аяқталған экономикалық оқиғалар субъектінің болашақ мінез-құлық стратегиясын таңдап, содан кейін әмбебап баламасы ретінде ақша өлшеу арқылы бағаланады. Есеп нысандарын бухгалтерлік есеп деректерін тасымалдау - бухгалтерлік есеп процесінің соңғы кезеңі. Ұйым алдында тұрған негізгі міндет - қозғалыс массивтер тасымалдаушы шот арқылы ақпарат беру арналарын оңтайландыру. Сондықтан, олар сенімді ақпаратты қамтуы тиіс және мәміле сәтінде пішінін алу керек. Бұл фактілер жеткілікті негізгі даярлау және тәжірибесі жоқ, бухгалтер, түпнұсқа құжаттың барлық орналасуына назар аудару емес, факт маңызды болып табылады. Осы бұзушылықтар негізінен, демек, салық базасын табысты жасырғаны немесе азайтуға ықпал етеді және себебі нәтижесінде кәсіпкерлік субъектісі, қаржылық санкция салады. Бастауыш қарау қабылдаудың бастапқы кезеңін жүзеге асырады, экономикалық өмірдің құбылыстарын өлшеу және жазу, сондай-ақ кез-келген қателіктерді анықтауға қажетті бақылау функцияларын жүзеге асырады. Осы кезеңде бухгалтерлік номенклатурасын қалыптастыру - ең күрделі ұйымдық мәселе, рәміздері хабарлар (яғни, фактілер) өзгертуде себебі - кодтары, кодтары. ағымдағы шоты жұмыс жоспары шоттарының дамыту, бизнес-операцияларды іріктеу сипатталады, мазмұны қаражат қозғалысы, басқа меншік бір формасы өзгеруі болып табылады [27]. Жұмыс әрбір түрі әр түрлі жіктеу өлшемдеріне, олардың қатысуымен мен қозғалыстардың сәйкес топтастыруға болады. ағымдағы фаза бухгалтерлік негізгі ақпарат тасымалдаушылар - пайдаланушы тіркелімдер (кейбір түрінде санау үстел) және есеп айырысу құжаттарын табиғаты. Сонымен қатар, осы жылдан бастап, жоғары жеке сипатта (қате түзету, түгендеу көрінісі, және т.б.). Подшипник, бухгалтерлік есеп туралы куәліктің барлық түрлерін жасайды. Бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiнде бастапқы құжаттардың барлық бизнес-операцияларды жазу қарамастан есепке алу таңдалған нысанда, алдын ала белгілі бір тәртіппен жүзеге асырылады. Өз кезегінде, деректер түрлері қосымша операциялар, ақпаратты өңдеу тәсілі (қолмен, автоматтандырылған), еңбек бөлінісі және басқа да себептер байланысты, оның сомасын қамтуы мүмкін. Осы кезеңде бухгалтерлік есеп ұтымды ұйымдастыру әрбір транзакция үшін құжаттарды, әрбір суретші мен орны талаптарды өз уақытында беруді өңдеуге уақыт барынша қысқа ұзындығы құруды көздейді [28]. Компанияларда еңбек ақы есептеу мерзiмдi және кесiмдi түрде қолданылады. Мерзiмдi еңбекақы - жұмыс iстеген уақытта сағаттық немесе күндiк еңбекақы мөлшерi брйынша өнiм өндiргенi немесе өндiрмегенiне қарамастан жұмыста болған уақытана төленедi Мерзiмдi еңбекақы инженерлiк-техникалақ жұмыстағы жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы төлеуге негiзделген. Өндiрген өнiмi мен iстеген жұмысының көлемi мен санын анықтау мүмкiн емес жұмысшылар мен қызметкерлерге мерзiмдi еңбекақы төленедi.Мерзiмдi еңбек ақының мынандай түрлерi бар: Жай мерзiмдi; Мерзiмдi сыйлықты. Жай мерзiмдi жүйесi бойынша -жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы жұмыс iстеген уақытына тарифте немесе штатта көрсетiлген мөлшерi бойынша төленедi. Мерзiмдi сыйлықты- жұмысшылар мен қызметкерлерге олардың тарифте немесе штатта көрсетiлген тұрақты еңбекақысына қосымша олардың өндiрген өнiмдерiнiң көлемiне, санына, сапасына және де басқа да көрсеткiштердiң өсуiне қарай сыйлық беру болып табылады. Кесiмдi еңбекақы – жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбек өнiмдiлiгiн өсiруге, өнiмдi өндiруге кеткен еңбек уақытын қысқартуға ынталандыру мақсатына қолданылады. Еңбекақы есептеудiң және төлеудiң кесiмдi түрiн қолданғанда жұмысшылар мен қызметкерлерге тиiстi еңбекақы, олардың өндiрген өнiмiнiң көлемiн немесе санын тариф бойынша белгiленген өлшем бiрлiгiне қарастырылған яғни белгiленген кесiмдi бағаға көбейту арқылы табады. Кесiмдi баға белгiленген жұмыс уақытында өндiрiлуге тиiстi өнiм көлемi мен сапасына негiзделiп белгiленедi. Жұмыс iстелiнген уақыт есебi жұмысшылар мен қызметкерлердiң жұмысқа келуi, олардың жұмыс iстегенi, жұмыстың тоқтап қалуы және жұмысқа келмеген жұмысшылар мен қызметкерлердiң категорияларына сай табелъде алфавит бойынша реттiк нөмiр санына қарай жүргiзiледi. Жалпы табелъдер жұмыс iстеген уақыты бойынша жұмысшы - қызметкерлердiң еңбекақысын есептеуге арналған. Шаруашылық субъектiсiнде жұмысшылар мен қызметкерлерге мерзiмдiк еңбекақы жұмыс iстеген күнi мен сағатына байланысты төленетiн жағдайларда, олардың бiр күнге немесе бiр сағатқа белгiленген сомасын нақтылы жұмыс iстеген күндерi мен қоғамдық жұмыстағы басқалай қосымша еңбекақы төленуге тиiстi күндердiң немесе сағаттардың жұмысына көбейту арқылы табылады. Жұмысшылардың еңбек ақысы есептеу-төлеу ведомосы бойынша есептеп төленеді. Қосымша еңбекақы төлеу мәселесi ұжымдық шартта әрбiр жұмысшы-қызметкермен жекелей жасалған еңбек шартында қаралады. Жалпы еңбек заңы бойынна қосымша еңбекақы төлеу төмендегiдей жүргiзiледi. Мейрам күнiнiң алдындағы қысқартылған жұмыс уақытын еңбекақы есептеу және төлеу Халық шаруашылығы салаларындағы субъектiлерiнде мейрам күнiнiң алдындағы жұмыс күнi бiр сағатқа қысқартылады. Бұл күнi жұмыс iстеген жұмысшы-қызметкерлердiң еңбекақылары былайша есептелiнедi. Шаруашылық субъектiсiнде еңбекақының кесiмдi түрi белгiленген жұмысшы-қызметкерлерге өндiрiп шығарған өнiмдерi мен деталъдарының, сондай-ақ атқарған қызметiнiң саны мен көлемiне байланысты белгiленген мөлшерде ғана еңбекақы есептелiнiп төленедi. Ал шаруашылық субъектiсiнде еңбекақының мерзiмдi түрi бойынша еңбекақы төленiп жүрген жұмысшы-қызметкерлерге бұл, яғни қысқартылған жұмыс күшi үшiн толық жұмыс күнiне белгiленген мөлшердегiдей еңбекақы төленуi тиiс.Жас өспiрiмдерге еңбекақы төлеу. «Алтын Дану» ЖШС жұмысшыларды қабылдаған кезде «Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық толтырылады». Қабылданған жұмысшы мен кәсіпорын арасындағы қатынасты реттейтін жеке еңбек келісім-шарты толтырылады. Жеке еңбек шартында жұмысшы мен жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттері, еңбекке ақы төлеу мәселелері қарастырылады. Егер қабылданған жұмысшының қызмет аясы құндылықтарды сақтау, өңдеу, сату, тасымалдау үрдістерімен байланысты болатын болса, онымен «Толық материалдық жауапкершілік туралы келісім-шарт» жасалады. Сонымен қатар әрбір қыметкермен «Коммерциялық құпияға жататын мәліметтерді жарияламау туралы міндеттеме» толтырылады. Еңбек төлемi бойынша есеп айырысуды әр түрлi кәсiпорындарда мынандай құжаттарда жүргiзедi : айырысу-төлеу тiзiмдемесiнде, оны сонымен қатар жалақы беру үшiн де пайдаланады; есеп айырысу тiзiмдемесiнде және жеке толтырылған төлеу тiзiмдемесiнде; әрбiр жұмысшыға жасалған еңбек төлемiнiң арнайы есеп айырылысуында; жыл бойы пайдаланатын кiтапқа тiгiлген есеп айырысу тiзiмдемелерiнде. Есеп айырысу- төлеу тiзiмдемесi- жиынтық құжат, онда есептелген еңбек төлемiнiң барлық түрi және жұмыс iстеп жүргендерге берiлген басқа да төлемдер, сондай-ақ күшi бар заңдарға сәйкес жасалған ұсталымдар мен шегерiмдер жинақталған. Оны еңбек төлемi жөнiнде есепке алу деген бөлiмде табыс салығының сомасы, сондай-ақ атқару қағаздары бойынша ұсталымдардың сомалары; несие есебiне кiретiн аванс және басқа ұсталымдар, есепке алынғандар берiлiмдер жазылады. Салықты өткен айдың жалақысынан ұстайды. Айдың аяғында есеп сатылған тауарлары үшiнесепке алынған сомалар, еңбек төлемiнiң айырысу деректерi негiзiнде жасайды. Тiзiмдемеде қызметкерлердiң тектерiн, аттарын, әкелерiнiң аттарын, разрядтарын немесе тарифтiк, айлық ақыларын көрсетедi. Оған кәсiнорын басшысы мен бас бухгалтер қол қояды. Тiзiмдеменiң «Есептелiндi» деген бөлiмiне құжаттардан кесiмдi, мерзiмнен тыс тағы басқа төлемдер бойынша есептелiнген сомалар енгiзiледi. «Ұсталынды» тiзiмдемесiнде әрбiр жұмысшыға берiлуге тиiстi соманы есептеп, тзiмдеменi баланстайды. Ақшалай берiлетiн жалақыға төлемнiң мына түрлерi жатады: -Ұйымда қабылданған еңбек төлемiнiң нысандары мен жүйелерiне қарамастан, орындалған жұмыс (жұмыс iстелген уақыт) үшiн кесiмдi бағалар, тарифтiк төлем мөлшерлерi, қызмет орындарына белгiленген айлық ақылар бойынша, табыстан бөлiнетiн процентпен, таза табыстан бөлiнетiн үлеспен немесе орташа жалақы бойынша есептелген жалақы; -Тарифтiк төлем мөлшерлерiне және айлық ақыларына (кәсiби шеберлiк, бiлiктiлiк сыныптары т.б үшiн) қосымша ақылар мен қосымша төлемдер; -Көп жылғы сiңiрген еңбегi, жұмыс стажы (ұйымдағы ұзақ жылғы үзiлiссiз еңбегiне төленетiн қосымша ақы) үшiн берiлетiн сыйақылар (процентiк қосымша ақылар); -Ағымдағы өндiрiстiк нәтижелер үшiн берiлетiн сыйлықтар; -Еңбек жағдайлары үшiн (еңбек өтеуге ауыр да зиянды, сондай-ақ өте ауыр және өте зиянды жағдайларда iстелiнген жұмыстар үшiн) берiлетiн қосымша төлемдер: түнгi уақытта, көп сменалық режимде iстелiнген жұмыс үшiн берiлетiн қосымша төлемдер -Вахтадағы жұмыс кестесiнде ескерiлген ұйымның тұрған жерiнен (жиналатын орнынан) жұмыс орнына дейiнгi және одан керi қайтардағы жолға кететiн күндер үшiн, сондай-ақ қызметкерлердiң ауа райының жағдайларына байланысты және көлiк ұйымдарының кiнәсiнен жолда бөгелген күндерi үшiн тарифтiк төлем, айлық ақы мөлшерiнде төленетiн сомалар. Заттай берiлетiн жалақыға мынандай төлемдер (сыйақылар) жатады: -Заттай төлем ретiнде берiлетiн өнiмнiң құны; -Экономиканың жекелеген салаларындағы қызметкерлер (Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес) тегiн көрсетiлетiн коммуналдық қызметкерлердiң, тегiн берiлетiн тамақтың, азық-түлiктердiң құны; -Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қызметкерлерге тегiн берiлетiн тұрғын үй төлемi бойынша жұмсалған шығындар; -Қызметкерлердiң темiржолда, әуе, теңiз, су жолында, автокөлiкте және электр көлiгiнде жүруiне берiлген жеңiлдiктер құны; -Ұйым қызметкерлерiне берiлетiн немесе ұйым қызметкерлерiнiң қоғамдық негiзде тамақтандыру үшiн қосалқы шаруашылықтардан босатылатын өнiмдердiң баға айырмашылығы, оны толтыруға жұмсалатын шығындар; -Өз қызметкерлерiне дәрiгерлiк көмек көрсетуге денсаулық сақтау орындарымен жасасқан шарттар бойынша емхана қызметкерлерiнiң төлемiне байланысты шығындар, ұйым қаражаты есебiнене балалардың мектепке дейiнгi күтiмiнде болғаны үшiн төленетiн төлем; -Тұрғын үйдiң, пәтер ақының, жатақхананың орындары тағы да басқа төлемдерi. Жалақы қоры өндiрiстiк бағдарламаның орындалу көлемiне сәйкес қатаң түрде жұмсалады, мұндайда еңбек өнiмдiлiгiнiң өсуi жалақының өсiмiнен озып отыруға тиiс [29]. Бухгалтерия, жоспарлау бөлiмi, еңбек және жалақы бөлiмi тарифтiк төлем мөлшерiнiң, өндiрiм нормаларының, кесiмдi бағалардың, белгiленген айлық ақылардың, сыйлық жүйелердiң және әр тектi қосымша төлемдердiң дұрыс қолданылуын қамтамасыз етуге мiндеттi. Жалақы қорының жұмсалуына бақылау жасау кәсiпорындарымен қатар акционерлiк қоғамдардың тексеру комиссияларына, iшкi және сыртқы аудиторларға да жүктелген. Осы күнгi қолданып жүрген ережелерге сәйкес жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақысынан тек заңмен белгiленген ұсталымдарды ғана ұстап қалуға болады. Жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақысынан шаруашылық субъектiсiнiң бухгалтериясы (есеп бөлiмi) арқылы ұстауға болатын (сомаларға) ұсталымдарға мыналар жатады : Жинақталатын зеинетақы қорына аударылатын сома (жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақысы сомасының 10 % мөлшерiнде). Табыс салығы (белгiленген заңдарға сәйкес). Заң, сот органдарының үкiм қағазы бойынша ұсталатын ұсталымдар (алимент, айыппұл және тағы да басқалар). Несиеге сатып алған тауарлары, заттар үшiн жұмысшылар мен қызметкерлердiң мiндеттемесi бойынша белгiленген сомалар. Әр түрлi жарналар (жұмысшылар мен қызметкерлердiң жазбаша өтiнiшi бойынша кәсiподақ комитетiне, ұйымдарға, партияларға тағы басқаларға) төленетiн төлемдер. Дербестiк сақтандыру шартына сәйкес жұмысшылар мен қызметкерлердiң жазбаша өтiнiшi бойынша жеке басын, жанұя мүшелерiн, мүлкiн және тағы басқаларды сақтандыруға байланысты жарна аудару. Жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақысы есебiнен берiлген аванс пен артық төленген төлемдер сомасы. Жеке меншiк үй салуына банкiден алынатын ұзақ мерзiмдi несиенi өтеу үшiн ұсталатын ұсталымдар. Жұмысшылар мен қызметкерлердiң жазбаша өтiнiшi бойынша өзi жұмыс iстейтiн шаруашылық субъектiсiнiң қарамағындағы, яғни меншiгiндегi үйде тұрғаны үшiн пәтерақы мен тұрмыстық қызмет үшiн төленетiн төлемдер және сол шаруашылық субъектiсiнiң қарамағындағы мектепке дейiнгi балалар мекемесiне (балабақшаға) балаларының барғаны үшiн төленетiн төлемдер. Шаруашылық субъектiсiне келтiрiлген зиянды өтеу үшiн ұсталынатын ұсталымдар. Жеке табыс салығын ұстаған кезде 3350 шоттары дебеттелiп, 3120 шоты кредиттеледi. Бухгалтерлік ұйым қамтамасыз етуге тиіс: - Есепті жылдың ішінде сәйкестік ережесі бизнес операциялар мен мүлікті бағалау көрсетуі қабылданды; - Қаржы жылына арналған жылдық қаржылық есептілігіне қоса меморандумға, келесі жылға жоспарланған өзгерістерді жазу; - Осы уақыт ішінде жүзеге асырылады барлық шаруашылық операциялардың, ал активтер мен міндеттемелерді түгендеу нәтижелерін кезең үшін бухгалтерлік есеп бойынша толықтығы; - Есепті кезеңде кірістер мен шығыстардың дұрыс жіктеу; өндірістік, инвестициялық және өзге де мақсаттар құнының ағымдағы шотында айырмашылық; - Әр айдың бірінші күні синтетикалық шоттарында айналымдар мен қалдықтар бойынша аналитикалық есеп деректерін жеке ақпарат. Қадамдар циклын есепке көрсетілгендей, яғни қозғалыс дәйекті қадамдар, активтер, міндеттемелер және капитал әсер ететін барлық шаруашылық операциялары мен оқиғалары қарамастан өлшемі, саны және басқа да параметрлерін, бухгалтерлік есеп тіркелген болуы тиіс. Бухгалтерлік есеп нысандары жұмыс (пән ішіндегі экономикалық ресурстардың тұйықталу салдарынан) сыртқы (қоршаған тақырыбына экономикалық байланыстарды туындайтын) және ішкі болып табылады [30]. Бухгалтерлік есеп ақпаратты есепке тіркеу шоттары мен екі жақты жазу арқылы субъектілерінің мүліктік құқықтық мәртебесін қозғайтын барлық шаруашылық операциялардың ағымдағы көрініс топтау және жүйелік көздейді. Бухгалтерлік есеп жүйесінің міндетті элементі - құжаттама, арнайы (қосалқы) журналдарда жүзеге асырылады: ақшалай түсімдердің журналы, журнал сату, сатып алу журналын, және басқа да есепке алу міндеттерді жеңілдету үшін барлық журнал жазбалары қажетті толықтығы мен егжей-тегжейлі жасалуы тиіс.. Содан кейін журналындағы жазбалар туралы ақпаратты қорыту және жіктеу арқылы бас бухгалтерлік кітапқа көшіріледі. Бұл журнал іскерлік операцияларының тиісті бетіне аттарын қамтуы тиіс. Бұл процедура әрбір есепті кезеңнің соңында жасалады чек (қолма-қол) баланс, яғни аяқталуда барлық операциялардың кейін шаруашылық операциялардың журналы жазбаларында жазылған және кітап шоттарында жүргізіледі. Бұл кезеңде, бухгалтерлік есеп процесі, екі негізгі проблемаларды орындалатын: - Бас бухгалтерлік кітапқа жазбалар дебеттеу және кредиттер теңдік тест нәтижелері; - Қаржылық есеп беруші ұйымға түзетуге мүмкіндік береді осы шоттардағы барлық ашық шоттар мен тепе-теңдік тізімінен туралы ақпаратты ұсыну. Және, ақыр соңында, санақ жұмысының қорытынды кезеңі номиналды жабу (уақыты) шоттар болып табылады, осы кезең олар келесі кезеңге қайтадан жұмысын көрсетеді, сондықтан нөлге балл келтіру жатады. Осылайша, тіркеу процесінің бөлігі ретінде бастауыш қарау белгілі бір заттар мен жұмысын ұйымдастыру элементтерін айқындайды, жиынтығы ұйымдық бірлік ретінде сипаттайды. Ақпараттық бастапқы шот - ұйымның экономикалық орындау деректер банкін қалыптастыру үшін негіз. Ол барлық шаруашылық операциялары тіркелімдер аудару (жазу, жазу) және жинақтау жататын негізгі құжаттардың (медиа тіркелгі деректері) болып табылады. Бухгалтерлік ақпараттық процесті жалпы сипаттамасы - бухгалтерлік есеп процесін ұйымдастыру маңызды нысан болып саналады жазып жүзеге асырады. Алайда, бұл деректер кез-келген іскерлік операция және қолдану іс-шаралар деңгейін жазылған және ақпараттық деректер негізінде алуға болады пайдалы мазмұнды, болмайды өйткені деректер мен ақпаратты ұғымдар, табиғат, сондай-ақ әр түрлі екенін атап өткен жөн. Жалпы алғанда, әр түрлі қатаң құжаттау барлық экономикалық фактілер (құбылыстарды) интеграция процесі. Бухгалтерлік есеп тәсілі - бухгалтерлік есеп пәні (объектілердің) және білім әдістері мен тәсілдерін жиынтығы. Ол сізге қозғалыс, өзгерту, қарым-қатынас және өзара іс-қимыл құбылысты зерттеуге мүмкіндік береді. Бухгалтерлік есеп тәсілі, яғни, бухгалтерлік есеп пәні байланысты көрсетуі және бақыланатын заттарды, және назарға оларға орналастырылған проблемалар мен талаптарды ескере отырып бұрын орнатыңыз. Сондықтан, әдіс негізгі нәрсе ретінде қарастырыла алмайды. Есепке алу мақсаттары үшін жаңа талаптарға ғылыми және ғылыми-технологиялық прогресс дамыту экономикалық қарым-қатынастарды өзгерту, және бұл оның әдістері мен тәсілдерін өзгеріс тудырады. Мысалы, ЭЕМ қолдану бизнес операциялар, деректер алу қадағалау, мониторинг және есепке алу әдістерін жетілдіру әкеледі. бухгалтерлік есеп әдісінің мазмұны, оның сипаты мен есепке алу сипаттамаларын туындамаса. 4-кесте - Қызметкерлермен еңбек ақы бойынша есеп айырысу операцияларына жасалатын шоттардың корреспонденциясы
Бұл айтылғандардан басқа жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақыларынан басқа жұмысшылар мен қызметкерлердiң еңбекақыларынан өздерiнiң жазбаша өтiнiштерi бойынша жинақ кассаларына салатын салымдары тағы да басқалары ұсталады. «Алтын Дану» ЖШС жұмысшыларға есептелге еңбек ақы сомасынан тек қана міндетті зейнетақы жарналары мен жеке табыс салығы ұсталады. Табыс салығын ұстау. Салықтар ұлттық табыстың бiр бөлiгi болып саналады. Салықтар арқылы жинақталған қаражат жалпы мемлекеттiк мұқтаждарға жұмсалады. Қызметкерлердiң салық салынатын табысынан тек жеке тұлғалардан Салық кодексiнiң 145 бабы бойынша көрсетiлген ұсталымдар тұтас алынады. Жеке табыс салығы біріңғай 10% мөлшерлеме бойынша келесі ретпен жүргізіледі [31]. Әрбiр кәсiпорында ай сайын бiрнеше есеп айырысу-төлеу тiзiмдемелерi (цехтар, бөлiмдер және кәсiпорынның көрсететiн қызметтерi бойынша) жасалады, оларды жинақтау қажет. Онда қызметкерлермен есеп айырысу бойынша ай басындағы қалдықтарды, есептелген, берiлген, қайта есептелген, есепке алынған, енгiзiлген және ұсынылған сомаларды, сондай-ақ айдың аяғындағы берешек (кәсiпорынның, қызметкерлердiң) қалдықтарын көрсетедi. 3350 шот мәлiметi бойынша Бас кiтапқа жазатын қалдық айырмасын алу: мемлекеттiк өкiлеттiк сақтандыру және қамсыздандыру тағы басқалары, қаражаттар есебiнен берiлетiн төлемдердiң сомаларын жинақтау; Еңбек төлемiнен алынатын ұсталымдар бойынша қорытынды деректер алу; Еңбек төлемiнiң толықтылығын және дер кезiнде депонеттелуiн бақылау; Жұмысшылармен және қызметкерлермен есеп айырысу жөнiндегi деректердi жинақтау. Есептелген жалақының өзiндiк құрамы және қызметкерлердiң категориялары бойынша жиынтығы. Әрбiр кәсiпорында жұмыс iстеп жүргендердiң категорияларына қарай сәйкестендiрiлген өз құрамы бойынша есептелiнген жалақы туралы деректер болуға тиiстi, бұл жалақы қорының пайдалануын және талдануын бақылау үшiн қажет. жүктеу/скачать 376 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||