ІІІ. Киіз үй жабулары.
Түндік – шаңырақтың үстіне жабатын төрт баулы киіз.
Киіз үйдің арнайы Түндікті ашқанда,
Терезесі – түндік. «Құтылдым!» - деп қуанып,
Ашық тұрса қарайды Түтін ұшар аспанға,
Түнде жұлдыз үңіліп, Шуда құсап шұбалып.
дегендей қазіргі замандағы кондицонерді алатын болсақ ол да бөлме ауасын тазартады. Бірақ ол мөлшерден тыс көп пайдаланған жағдайда бөлме ауасын құрғатып, адам ағзасына кері әсер етуі де мүмкін. Сонымен қатар оның пайдалы жақтарын да жоққа шығаруға болмайды. Кондицонер бөлме ауасын тазартады, әрі бөлме тыныштығын сақтауға мүмкіндік береді.
Үзік – кереге басынан шаңырақ шеңберіне дейінгі
аралықты жауып тұруға арналған төрт баулы киіз.
Киіз үй бір қызығы,
Салады еске атаны.
Ақ шапаны – үзігі,
Ақ таяғы бақаны.
Туырлық – кереге іргесінен уықтың ортасына дейінгі жерді жауып тұруға арналған алты баулы киіз. Туырлықтың іргесін түріп, киіз үйдің ішінің аусын тазартып әрі қатты ысып кеткен кезде, үй ішін салқындатып алатын да болған.
Киіз есік – сықырлауықты жауып тұрады. Киіз есіктің сырты киіз, ортасы ши, астары жарғақ теріден жасалады. Шиыршықтап түріп қоюға ыңғайлы. Көбінесе жел
болғанда немесе салқын түскенде пайдаланылады.
Киіз үйдің ішкі баулары:
Киіз үйдің сүйегін бір-бірімен ұластыру мақсатында бау-құрлар қолданылады.
Таңғыш – екі керегенің сағанағын (жігін) кіріктіріп таңатын өрнекті жіңішке құр.
Бас арқан – керегенің басын сыртынан бастыра орап таңатын қыл – арқан.
Шалма – уықтарды ығып кетпеуі үшін шалмалап байлайтын құр.
Желбау – өрнекті, төгілме шашақты құр, шаңыраққа үш жерден байланып, керегеге асылады, киіз үйге сәндік жиһаздық сипат береді.Оның негізгі міндеті – дауыл кезінде шаңырақты салмамен басып тұру.
Басқұр – киіз үйдің ішін безендіру үшін, әр туырлықтың кереге басына үйкелмеу үшін уық пен керегенің түйіскен жерін сыртынан бастырып тағатын, өрнекті жалпақ құр.
Достарыңызбен бөлісу: |