Кіріспе Тарау. Бастауыш сынып оқушыларының тілін дамытудың теориялық негізі
жүктеу/скачать 332 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалғыз
| в)омонимдермен жұмыс;
Бастауыш сыныптарда оқушыларға тілдегі омон.им деп аталатын құбылыстан хабар беру не үшін керек? Біріншіден, оқушылар тілдегі сөз мағыналарының жүйесін оңай, анық түсінеді. Екіншіден, омоним туралы анық ұғымдар алған оқушылар кейін жоғары сыныптарда омонимдердің көп мағыналы сөздерден ерекшелігін оңай түсінетін болады. Үшіншіден, тілдегі омонимдердің және көп мағыналы сөздердің табиғатын сезіне алатын алатын оқушылар ана тілдегі мәтіндерде кездесетін омонимдерді оңай түсіне алады. Демек, балаларға бастауыш сыныптардан-ақ синонимдер, омонимдер туралы ұғымдар беріп, бұрыннан белгілі сөздердің омоним сыңарларын түсіндіру олардың сөздік қоры жетілдіріп, байытудың бір бөлігі болып табылады. Мысалы, (2-сынып, ана тілі,162-б). Атасы солай қарай беттегенде, Мұхтар бұрыннан көзтаныс, қыстай көрмеген осы ауылдың балаларына қосылды («Қоңыр қоз»,Т.Жұртбай).Бұл жердегі 1. ата – (әкенің әкесі) 2.ата – («тұстап айт» деген мағынада). г) антонимдермен жұмыс; Антонимдер – мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер.Олар сөйлеу барысында антитеза жасау үшін, қарама-қарсылықты көрсету үшін фңап,грүұОд қолданылады. Антонимдермен ұйымдастырылатын жұмыс та, синонимдер сияқты рпо.жүйелі түрде мәтіндерді оқығанда немесе грамматикалық жаттығуларды орындау барысында үздіксіз жүргізіліп отырады. Мысалы, (2-сынып, ана тілі, 64-б). Мейлі жас, мейлі кәрі бол, Дана деп сені, пана деп сені ұғамын. Көктемсің нұр мен нәрі мол, Диқансың және кеншісің, және мұғалім!, - деген өлеңдегі (Ж.Молдағалиев) асты сызылған сөздерді толық мәнерлеп оқылған соң, түсіндіріп, талдау жасаймыз.Мұндағы синонишм сөздерді де таптырып олардың антонимдерін табуға тапсырма береміз. Немесе (2-сынып, ана тілі, 65-б). «Мөрте мен Зөре» мәтініндегі мына сөйлемді алсақ, «Жалғыз Нұржан емес, бүкіл Шаянның балалары Бөртені жақсы көріп кетті». Антонимдер мақал-мәтелдерде, халық ертегілерінде адалдық пен арамдық, аңқаулық пен қулық сүйіспеншілік пен жек көрушілік, өтірік пен шындық сияқтыларға көңіл аудару үшін жиі қолданылады.Әсіресе ертегілерде жағымсыз бейнелер жөнінде айтылатын болғандықтан, антонимдер жиі кедеседі.Мысалы, (2-сынып, ана тілі, 21-б). «Ақ бидай» ертегісіндегі «Үстінен әрлі-берлі ұшып өтіп жатқан үлкен де, кіші де құстарға жалбарынады».Оқушыларға өткен синоним, омоним, антоним сөздерді пайдалана отырып, ертегі құрастыруды тапсырамыз. Бұл балалардың сөздік қорын байытып, сөз мәдениетін қалыптастырудың бірден бір жолы.Бұл үздіксіз жүріп отыруы тиіс. Мұндағы негізгі мақсат оқушылардың өздері пайдалана алатындай дәрежеге жеткізу. жүктеу/скачать 332 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|