Қырықбуын (лат. Equisétum) — қырықбуындар тұқымдасына жататын мәңгі жасыл, көп жылдық шөптесін өсімдіктердің тұқымдас тармағы. Қырықбуындар дәрілік өсімдіктер ретінде медицинада кеңінен қолданылады.
Сабақтарын егеу қағаз ретінде де пайдалануға болады. Дала қырықбуынының жасыл асыл өскіндері кеңінен танымал ертеден белгілі бүйрек, жүрек қантамырлары ауруларына , ревматизм, қан диабетін емдеуге қолданылды. Жер асты түйнектері және тәттілеу споралары өскіндер азық ретінде пайдаланылды. Бұрында химиялық бояғыш заттар пайда болғанға дейін споралы өскіндері жүнді - сұрғылт - сары түске бояу үшін қолданылған.
1-сурет Дала қырықбуыны(хвощ полевой)- шаш түсуін және сынуын тоқтатады, ұзындық береді.
Етжапырақ бадан, шағыршай (лат. Bergenia crassifolia) — тасжарған тұқымдасы бадан туысына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Етжапырақ баданның тамырсабағында 18 — 25%-тей илік заттар болғандықтан, тері илеуге, ал өсімдік құрамындағы глюкозидтерді фотосурет шығаруға қолданады. Жапырағын қайнатып шай орнына ішеді, тұнбасынан қара, қоңыр бояу алынады. Көптеген пайдалы қасиеттеріне байланысты етжапырқ бадан Алтай тұрғындарына өте жақсы таныс. Оны жиі "Моңғол шайы" немесе "шағыр" деп те атайды.
2-сурет Етжапырақ баданнан жасалған препараттарды құрғақ жапырақтан дараланған шай өте әдемі, оған қоса қабынуға (суық тигенде) қарсы қасиеттері бар. жапырақтары мен тамырлары ревматизм, қояншық ауруына, суық тигенде, асқазан, ішек жолдарын, ауыз қуысын емдеуге және қатты уланған таптырмайтын дәрі. Баданның құрғақ ұнтағы жақсы залалсыздандырғыш және жараның барлық түріне ем.
2
Жабайы дәрілік өсімдіктермен таныстыру Қазақстанның дәрілік өсімдіктері туралы жалпы мәліметтер
Дәрілік өсімдіктерді тәжірибеде қолдану олардың құрамындағы биологиялық белсенді заттардың болуымен түсіндіріледі, олар организмге енгізілгенде өте аз мөлшерде болса да белгілі физиологиялық әсер етеді. Бұл белсенді заттарды өсімдіктердің өздері топырақтың бейорганикалық минералдарынан, судан және ауадан көмірқышқыл газынан синтездейді. Синтезді өсімдіктер жарық энергиясының әсерінен жүзеге асырады. Өсімдіктің белсенді заттарының бірнеше топтары белгілі: алкалоидтар, гликозидтер, таниндер, сапониндер, флавоноидтар, әртүрлі органикалық қышқылдар, витаминдер, май және эфир майлары, микроэлементтер және т.б.
3
Өсімдіктердің емдік қасиеттері.
Дәрілік шөптердің құрамында емдік қасиеті бар кем дегенде бір зат бар. Бұл зат (заттар) көбінесе өсімдіктердің ұлпалары мен бөліктерінде біркелкі таралмайды (таралады). Сондықтан, дәрілік шөптерді жинаған кезде пайдалы элементтердің қай жерде шоғырланғанын және олардың концентрациясы ең жоғары болатын өсімдік дамуының максималды кезеңін білу қажет.
3
31.05.2023
1
Мәдени және интродукцияланған өсімдіктерге сипаттама.
