4. Табиғат, пейзаж:
1. Roads [жолдар].
2. Forest [орман].
3. Birch-trees [ақңайың].
4. Steppe [дала].
5. Villages [деревня].
6. Rivers [өзендер].
7. Big cemeteries [улкен зираттар].
5. Меншік атаулар:
1. Moscow [Мэскеу].
2. The Kremlin [Кремль].
3. Red Square [Қызыл алан].
4. Moscow State University [Мәскеу мемлекеттік университеті].
5. Ivan [Иван], Leningrad [Ленинград], Tchaikovsky [Чайковский],
Dostoevsky [Достоевский], Siberia [Сибирь], Yeltsin [Ельцин],
Gorbachev [Горбачев].
6. St. Petersburg [Санкт-Петербург], Arbat [Арбат], Bolshoi Theatre
[Үлкен театр], St. Basil's Cathedral [Василий Блаженныйдың шір-
кеуі].
7. The Volga [Волга], Pushkin [Пушкин], Lenin [Ленин].
8. Suvorov [Суворов], Dmitry Donskoy [Дмитрий Донской], Moscow
suburbs [Подмосковье, Мәскеу шеті].
1995 жылы бұл эксперимент дәл осы мақсатта, 200-дей қаты-
сушысымен ММУ шет тілдер факультетінің I курс студенттерінің
арасында қайталанған еді.
1. Америка және америкалықтар туралы ең көп қолданылған
сөздердің ішінде алғашқы ондықты төмендегі сөздер иеленген
еді:
1992 (салыстыру ушін)__________
1. Smile [жымию, күлімсіреу] (27%).
2. Freedom [еркіндік] (20%),
ескерткіші] (21%).
3. Rich [байлық], money [ақша]
(13%).
4. Skyscrapers [мунара] (12%).
5. Business [бизнес], Hollywood [Гол
ливуд], Statue of Liberty [Бостан-
дык, ескерткіші] (13%).
6. Cars [машиналар], pragmatism
[прагматизм] (10%).
7. Dollar [доллар], President [прези
дент], friendly [дос-жар], cheerful
[көңілді] (9%).
8. New York [Нью-Йорк], uninhibited
[тыйым салынбаған] great/large
[алып/улкен] loud [қатты] (8%).
9. Kind [мейірімді, қайырымды],
domineering [устем] (7%).
10. White House [Ақ уй],
independence [тәуелсіздік],
comfort [комфорт], supermarket
[супермаркет], health [денсау-
лық], hospitable [қонақжай] (6%).
1995________ ______
1. Hollywood [Голливуд] (26%).
2. Statue of Liberty [Бостандық
мүсіні] (21%).
3. Smile [жымию, күлімсіреу] (19%).
4. New York [Нью-Йорк] (16%).
5. Dollar [доллар],
McDonalds [Макдональдс] (13%).
6. Bill Clinton [Билл Клинтон] (11%).
7. Freedom [еркіндік], Washington
[Вашингтон], rich [бай] (10%).
8. Skyscrapers [мунара], business
[бизнес], uninhibited [тыйым ca-
лынбаған] baseball [бейсбол] (9%).
9. White House [Белый Дом],
cowboys [ковбои], Disneyland
[«Диснейленд»] (8%).
10. Talkative [сөзшең], drugs [есірткі]
(
6
% ).
Екі тізімдегі сөздердің көбі сәйкес ке-
леді, алайда бір-бірімен сәйкеспейтін ұғым-
дардың пайда болуы, Ресейдегі әлеуметтік-
мәдени өзгерістердің ғана куәсі емес,
сонымен бірге оның тұрғындарының сана-
сындағы өзгерістердің көрінісі. 1992 жыл-
мен салыстырғанда, өте көп қолданылған
сөздердің қатарын McDonalds [Макдо
нальдс],
Bill Clinton
[Билл
Клинтон],
Washington [Вашингтон], baseball [бейсбол], cowboys [ковбои],
Disneyland [«Диснейленд»], talkative [сөзшең], drugs [есірткі] сөздері
толықтырған. Макдональдс, бейсбол, есірткі уғымдары ресейлік
шынайы өмірде күн өткен сайын санаға сіңіп барады, сол себепті де
оларды қолдану жиілігі де шапшаң өсуде.
Керісінше, cars [машиналар], pragmatism [прагматизм], friendly
[дос-жар], cheerful [көңілді], great/large [алып/улкен], loud [ңатты],
kind [мейірімді/қайырымды], domineering [устем], comfort [комфорт],
supermarket [супермаркет], health [денсаулық], hospitable [қонақжай],
independence [тәуелсіздік] сөздері қолдану жиілігін жоғалтқан.
Бұл өзгерістерді түсіндіру оңай: бұл біздің еліміздегі социомә-
дени өміріміздегі өзгерістердің нәтижесі. ІІІын мәнісінде, шетелдік
машиналар мен супермаркеттер (реалиймен бірге кірген сөздер)
Мәскеуде күн сайын көбеюде, әрі бұл біздің өміріміздің салтына ай-
налды. Сондай-ак, бұлар Батые немесе Америка ұғымымен байла-
ныстырылмайды. Прагматизм детолығымен ресейлік (наңтырақайт-
сақ, мәскеулік) нышанға айналды. Әрі орыстардың америкалықтарға
телитін мінез-құлықтарының да саны азайып, сипаты өзгерген.
1995 жылғы сауалнаманың арықарайғы нәтижесі төмендегідей:
2. Америкалықтардың мінез ерекшеліктері:
1992 (салыстыру ушін)__________
1. Smiling [күлімсіреген].
2. Pragmatic [прагматик], business
like [іскер].
3. Friendly [дос-жар], cheerful [қуа-
нышты], joyful [көңілді].
4. Uninhibited [тыйым салынбаған],
loud [қатты].
5. Kind [мейрімді], domineering
[устем].
1995______________ _________
1. Smile [жымиыс, күлімсіреу].
2. Uninhibited [тыйым салынба-
ған].
3. Talkative [сөзшең].
4. Easy-going [қауымшыл].
5. Crazy [есалаң], noisy [шулы],
energetic [ширақ], sociable [көпшіл],
optimistic [оптимист], open people
[адал жандар], punctual [пункту-
аль], cheerful [көңілді].
6. Hospitable [қонақжай], gregarious
[қауымшыл], sociable [көпшіл].
7. Unceremonious [түсініксіз],
unintellectual [ интеллекту
ал емес], uneducated [сауаты
томен], poorly read [аз оқыған],
wonderful [керемет], nice
[жағымды].
8. Superficial [жеңіл-желпі], self-
confident [өз-өзіне сенімді],
boastful [мақтаншак,], energetic
[ширақ], interesting [қызықты].
9. Strange [біртүрлі], different
[озгеше], crazy [есалаң], like
Russians [орыстарға ұқсас], hard
working [еңбекқор], patriotic
[патриот], family- loving [от-
басын сүйеді], naive [аңғал],
childish [баладай].
10. Brave [батыл], open [ашық],
health-concerned/obsessed [ден-
саулығын күтеді], travel-minded
[саяхаттауды үнатады], scientific
[ғылыми], logical [логикалык,
тұрғыдан ойлайтын], insincere
[шынайы емес], cruel/ merciless
[қатал/жауыз], fat [толық],
greedy [сараң], self-indulgent
[тәкаппар], bright [ақылды].
Достарыңызбен бөлісу: |