Коммуникация
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
1 тер-минасова
| сейлік сөздерін шатастырмас үшін) отечество және отечествен
ный сөздері алмастырды: отан тарихы (история отечества), отандық тарих/әдебиет/мәдениет/өнім (отечественная исто- рия/литература/культура/продукция), отандық өндіріс, т.б. Ағылшындар patriotic, motherland, fatherland секілді сөздерді өз туған отанына қатысты пайдаланбайды. Ұлы Отан соғысы (Великая Отечественная война) орыстарға қатысты немесе тікелей аударма нәтижесінде Great Patriotic War деп аталады. Ағылшынтілді әлем үшін бұл соғыс тек бір ғана мағынаға ие: The Second World War - екінші дүниежүзілік соғыс. Қолда бар мәлімет бойынша, fatherland сөзі тек Германияға қатысты қолданылады (неміс тілінің Vaterland сөзініңтіке аудармасы). Ресейге қатысты motherland сөзі қолданы- лады, бірақ әдетте оның шетелдік екеніне, ағылшын тіліне бөтен екеніне маңыз бере, тырнақшаға алады (америкалықтарда сәл басқашалау, бұл жайында төменде «Тіл және идеология» бөлі- мінде айтылады). Брюс Монктың айтуынша, «өз еліммен қарым-қатынасым басқаша» дегені - орыстар секілді тым қоян-қолтык, емес, алыстау (женский род, матушка және басқа да жылы сөздер қатары), жоға- рыда атап өткен ұлттық мінез-құлык, стереотиптеріне толық сай ке- леді әрі оны дәлелдей түседі. Жоғарыда айтқандардың барлығына куә болатын тағы бір тілдік құбылыс ресейлік саяси күштер күресінің өзегіне айналды. Әңгіме өз отаны жайында айту мәнерінде: орысша - біздің еліміз, ағыл- шынша - this country [бул ел] болып отыр. Ағылшын тілін үйренуші орыстілді студенттерге егер әңгіме ағылшындар және Англия жа йында болатын болса, Ресейдегідей our country [біздің ел] тіркесін қолданбауды әдейілеп үйрету қажеттігі туындайды. Ағылшын- дар өз ұлттық мінез-құлқына сай отанына деген сезімін білдіруде салқынқандылық танытып, өздерінен алыстатып this country деп 219 атайды. Ресейден алыстап кеткен, ол елдіңтурғыны болмай қалған адам ғана, орыс тілінде біздің еліміз демей, бұл ел тіркесін қолда- нар еді: бул елде өмір суру мүмкін емес. Әдетте шетелдегі эмигрант- тар, елінен жырақта жүргендер солай айтады. 1998 жылы Самарада өткен ағылшын тілін шеттілі ретінде үйрету жөніндегі халықаралық симпозиумда шетел БАҚ-тарындағы Ресейге қарсы үгіт-насихаттар жайында айта келіп: «Егер мен ол жақта теледидар көретін болсам, бұл елге қайта оралудан қорқамын», - деген еді. В.Н. Телия «Наименование РОДИНА1 как часть социально го концепта «Patria» в русском языке» атты еңбегінде қызык, мәліметтерді бөліседі. Оның пікірінше, «patria» ұғымын орыс- тілінде тілдік қүбылысңа айналдырудың төрт түрлі белсенді ата- уы бар: родина^ родина2 - отечество, отчизна. «Patria» түсінігін осылай жіктеп, талдаудың әлеуметтік-тарихи және мәдени та- мыры тереңде. Бул түсініктер қундылықтарын, рухани-мәдени бет-бедерін, оның қандық-туысқандық байланысын, жеке емес улттык, аумақтык, тутастығын (родина2 атауында сіңірілген білім- дер құрылымына тән), одан кейін «Іс Атажурт игілігі үшін» деген фокуста, жекелей емес мемлекеттік-геосаяси тұтастығын (отечес тво атауына сай білім құрылымында көрсетілген), ал соңында «баяғыдан өтіп кеткен күндерден» бастап ата журттыңулы істері халықтың тарихи жадында сақталған ұлттық-геосаяси қауымды өзіне сіңіре отырып, нақты әлеуметтік-тарихи жағдайларда да- мып, өз кеңістігін кеңейтті. Төменде родина1 атауының негізгі концепт жасаушы саласы (аса жалпы түрінде) келтіріліп отыр. POflHHAj - білімнің төмендегі қурылымдарын айқындайтын «өз» демографиялык, кеңістігін жеке, пендешіліктен цабылдайтын түсінік: орын немесе орындар, X субъектісі үшін құнды қарым-қаты- нас: X осында туды әрі балалық шағынан өзінің айналасындағылар- мен және бұрынғы бабаларымен қандық-туысцандык, байланысын сезінді; осы жерде X туңғыш рет өзін қоршаған ортаның бір бөлшегі ретінде сезінді (микро және макрокосма); X алғаш рет мунда дос-жа- ран және жақындарын тапты, сөйтіп осы бір бейресми қауымның «бөлшегіне» айналды; X туған-туысқандарымен «өзінің ішкі әлемін» ана тілінде таныды әрі өзін олармен ортак, әлемнің «бөлшегіне» айналдырды; X мунда ана тілін игерді әрі ол тілде сөйлеушілердің бір бөлшегіне айналды; X мунда туған өлкесіне, ата-анасына, қан- дас-туысңандарына, жақындарына, бала күннен таныс дәстүр-сал- тына, ана тіліне деген эмоционалды жағымды көңіл-күйді қалыптас- тырды әрі оны жалғастыруда. жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|