____________________1995_____________________ 1998

2.  Freedom  [бостан- 
дық]  (20%).
3.  Rich  [бай], money 
[ақша] (13%).
4.  Skyscrapers  [көкпен 
таласқан биік үйлер/ 
көк тіреген  көпқа- 
батты үйлер] (12%).
5.  Business [бизнес], 
Hollywood  [Гол­
ливуд], Statue of 
Liberty  [Бостандык, 
ескерткіші].
6.  Cars  [машиналар], 
pragmatism  [прагма­
тизм] (10%).
7.  Dollar  [доллар], 
President  [прези­
дент], riendly [ашық- 
жарқын], cheerful 
[сергек]  (9%).
8.  New York  [Нью- 
Йорк], uninhibited 
[тыйыммен  шек- 
телмеген], great/ 
large  [ұлы/үлкен], 
loud  [қатты (дыбыс)] 
(
8
% ).
9.  Kind  [қайырымды], 
domineering [устем] 
(7%).
2.  Statue of Liberty 
[Бостандык, статуя- 
сы]  (21%).
3.  Smile  [жымиыс] 
(19%).
4.  New York [Нью- 
Йорк] (16%).
5.  Dollar [доллар], 
McDonalds  [Макдо­
нальдс]  (13%).
6.  Bill Clinton  [Билл 
Клинтон]  (11%).
7.  Freedom  [бостан- 
дық], Washington 
[Вашингтон], rich 
[бай]  (10%).
8.  Skyscrapers [көкпен 
таласқан биік үйлер/ 
көк тіреген көпқабат- 
ты үйлер], business 
[бизнес], uninhibited 
[тыйыммен шек- 
телмеген], baseball 
[бейсбол] (9%).
9.  White House  [Ақ 
уй], cowboys  [ков- 
бойлар], Disneyland 
[«Дисней-ленд»] 
(
8
%).
10. White House  [Ақүй],  10. Talkative  [әңгімешіл], 
independence  [тәуел- 
drugs  [есірткі]  (6%). 
сіздік], comfort [жай- 
лылық], supermarket 
[супермаркет], 
health  [денсаулық], 
hospitable [қонақ- 
жай]  (6%).
2.  The Statue of Liberty 
[Бостандық ескерт- 
кіші] (33%).
3.  Bill Clinton  [Билл 
Клинтон]  (27%).
4.  Smile  [жымиыс], 
Hollywood  [Голли­
вуд]  (22%).
5.  McDonalds [Макдо­
нальдс]  (19%).
6.  Freedom  [бостан- 
дық] (18%).
7.  Washington  D.C. 
[Вашингтон  (город)] 
(
11
% ).
8.  Skyscrapers  [көкпен 
таласқан биік 
үйлер/көк тіреген 
көпқабатты уйлер], 
business [бизнес] 
(
10
%).
9.  George Washington 
[Джордж Вашинг­
тон], Friendly [ашык,- 
жарқын ], dollars 
[доллар], hamburgers 
[гамбургер], Coca-Cola 
[кока-кола] (8,5%).
10. White House  [Ақүй], 
baseball  [бейсбол], 
basketball  [баскет­
бол], Disney and 
Disneyland  [Дисней 
мен «Дисней-ленд»] 
(6,5%).

О 
о  
*  
Ь
Ресей:
1992
1.  Great  [улы], vast 
[өте үлкен],  huge 
[орасан зор],  large 
[үлкен]  (26%).
2.  Motherland 
[отан],patriotism 
[патриотизм]
(24%).
3.  Culture  [мәдени- 
ет];  history  [тарих], 
mess  [бейберекет- 
сіздік],  chaos  [хаос], 
vodka  [арақ]  (23%).
4.  Mysterious  [жұм- 
бақ], strange 
[қызык,],  soul  [жан] 
(18%).
5.  Home  [үй], mother 
[ана], friends [дос- 
тар]  (15%).
6.  Moscow [Мэскеу], 
Orthodox Church 
[праөославтық шір- 
кеу]  (13%).
7.  Dirty [грязный], grey 
[серый]  (12%).
8.  Kremlin  [Кремль] 
(
10
% ).
1995
1.  Red Square [Қызыл 
алаң]  (31%).
2.  Moscow [Мэскеу] 
(29%).
3.  Kremlin [Кремль] 
(27%).
1998
1.  Poverty [кедейлік] 
(35%).
2.  Moscow [Мэскеу] 
(32%).
3.  Soul [жан], vodka 
[арак,]  (20%).
4.  Vodka  [арак,]  (20%).  4. Birch-trees [қай- 
ыңдар]  (18%).
5.  Hospitable [қонақ- 
5. 
жай] (16%).
6.  Winter [қыс] (14%).  6.
7.  Churches  [шіркеу- 
лер],  beautiful 
nature  [сұлу та- 
биғат]  (10%).
8.  MSU  (Moscow State 
и  University)  [МГУ 
(Мэскеу мемлекет- 
тік университет] 
(9%).
7.
Kremlin [Кремль], 
Pushkin  [Пушкин] 
(16%).
Rouble  [рубль], 
caviar [уылдырық], 
crisis [дағдарыс] 
(15%).
Winter [қыс], snow 
[қар]  (14%).
Motherland  [отан], 
culture  [мэдениет] 
(
12
% ).
152

9.  Poor [кедей],  hope 
[үміт],  potentials 
[әлеуеті улкен], great 
future [болашағы 
зор]  (9%).
10. Red Square  [Кы­
зыл алаң), entle 
[жүмсақ],  kind 
[қайырымды], crisis 
[дағдарыс], fools 
[дағдарыс], stupid 
[ақымақтар]  (7%).
9.  Boris Yeltsin [Борис 
Ельцин], forests 
[ормандар], Lenin 
[Ленин]  (7%).
10. New Russians [жаңа 
орыстар], home 
[уй], great persons 
[үлы адамдар], dirty 
streets [кір көшелер] 
(
6
% ).
9.  Mafia  [мафия], no 
good  roads [жолсыз- 
дық], songs [эндер], 
puzzling [жұмбақ], 
unpredictable 
[турлаусыз]  (10%).
10. Villages [деревня- 
лар], chastushkas 
[частушкалар] (8%).
1992-1998  жылдар  аралығында  жиі  қолданыста  болған  сөздер 
тізімін  салыстырайық.  ММУ  студенттерінің  Америка  Ңұрама  ІІІтат- 
тарын  мәдени,  тілдік  бейнелеуінде  жиі  қолданған  сөздері  қатары- 
на  smile  [жымиыс],  New York  [Нью-Йорк],  State  of  Liberty  [Бостандык, 
ескерткіші],  Hollywood  [Голливуд],  freedom  [бостандық],  skyscrapers 
[көкпен  таласцан  биік  үйлер/көк  тіреген  көпңабатты  үйлер],  dollar 
[доллар], White House  [Ақүй]  кірген.
1998 жыл ы екі тізімге де енген (1992 және 1995 жылдардағы) мына 
сөздер:  rich  [бай],  uninhibited  [тыйымдармен  шектелмеген],  business 
[бизнес]  немесе тек  бір тізімде ғана  кездескен  сөздер:  cowboys  [ков- 
бойлар], talkative  [әңгімешіл],  cars  [машиналар],  pragmatism  [прагма­
тизм],  cheerful  [сергек],  great/large  [улы/улкен],  loud  [қатты  (дауыс)], 
supermarket  [супермаркет],  comfort  [жайлылык,],  independence  [тәу- 
елсіздік],  health  [денсаулык,],  hospitable  [қонақжай]  қолданылу жиілі- 
гін  жоғалтқан.  1998  жылғы  сауалнама  нәтижелеріне  қарағанда,  аса 
жиі  қолданылатын  сөздер  қатарына  алғаш  рет Coca-Cola  [кока-кола], 
hamburgers [гамбургер],  basketball  [баскетбол] сөздері  енген.
Дал  сол  студенттердің  өз  елі,  өз  халқы  туралы  түсініктері  мүлде 
басқаша көріністапқан. Үш тізімдегі аса жиі  қолданылатын сөздер қа- 
тарына  да  Moscow  [Мәскеу],  Kremlin  [Кремль],  vodka  [арак,]  сөздері 
кірген.  1992,  1995  жылдардағы  тізімдерде  Red  Square  [Қызыл  алаң], 
home  [уй]  сөздері  қайталанған.  1995,  1998  жылдардағы  тізімдерде 
winter  [қыс]  сөзі  жиі  кездескен.  1992,  1998  жылдардағы  тізімдерде 
soul  [жан],  motherland  [отан], culture [мэдениет], poor/poverty [кедей/ 
кедейлік], crisis [дағдарыс] деген сөздерді жиі ұшыратуға болады.
1998  жылғы  Ресейді  бейнелейтін  сөздер  ішінен  жиілігі  жағынан 
ең басым түскен сөз  poverty [кедейлік]  сөзі болған  екен  (салыс.:  1992 
жылы  poor  [кедей]  сөзі  соңғы  орында  турған  болатын).  1998  жылы 
алғаш  рет  аса  жиі  қолданылатын  сөздер  қатарына  birch-trees  [қай- 
ың],  Pushkin  [Пушкин],  rouble  [рубль],  caviar  [уылдырық],  mafia  [ма-

фия],  no  good  roads  [жолсыздық],  songs  [эндер],  puzzling  [жүмбақ], 
unpredictable  [түрлаусыз],  villages  [деревнялар],  chastushkas  [частуш- 
калар] деген сөздер  қосылды.
1995,  1998  жылдардағы  екі  тізімнен  бірдей  сөз  ретінде  winter 
[қыс]  сөзінің  ұшырасатынын  байқау  қиын  емес,  ал  1992,  1998  жыл- 
дардағы  сөздер  қатарынан  (Кеңес үкіметінен  кейінгі  және  қазіргі  ке- 
зеңдегі  Ресей) жиі қолданыстағы, елдің жағдайын сипаттайтын (poor/ 
poverty  [кедей/кедейлік], crisis  [дағдарыс]) және халыңтың адалдығы 
мен мәртебесін танытатын: motherland  [отан], culture  [мәдениет], soul 
[жан]  сөздерін  көруге болады.
М.В.  Ломоносов  атындағы  Мәскеу  мемлекеттік  университетінің 
ІІІет  тілдері  және  аймақтану  факультетінің  1  курс  студенттері  ара- 
сында  өткізілген  сауалнама  20  жылдан  соң,  2017  жылдың  соңында 
қайталап  қолға алынды. Оған автор  кінәлі емес.
Осы  уақыт  аралығында  бүкіл  әлемнің  және  сол  әлемнің  маңыз- 
ды  бір  бөлігі  Ресейдің  қоғамдық  өмірінде  айтарлыңтай  өзгерістер 
болды.  Оның  басты  себептері  төмендегідей:  1.  Әлемдік  жаьандану 
процесініңтоластамауы; 2- Жаһандықпроцестертуындатқан геосаяси 
апаттардың миллиондаған  мигранттың көшіп-қонуына  алып  келуі;  3- 
Біздің өмірімізге  сыналап  енген  жаңа  технологиялардың дамуы  мен 
халықаралык,  бұқаралық  қарым-қатынастың  еркін  мүмкіндіктерін 
ашуға  мұрындық  болған,  яғни  осы  кітапқа  арқау  болып  отырған 
мәдениетаралық коммуникацияға жол  ашқан -  аса  мәртебелі  Интер­
н е т  ң жойқын әсері.
Бұл мәселелердің барлығын білімнің өзге салаларының өкілдері үз- 
діксіз сипаттап,  зерттеумен  айналысып  келеді.  Ал  коммуникация  проб- 
лемаларын  зерттеушілердің  бұл  мәселеге  ықыласы  мүлдем  ерекше. 
Демек, адамзат баласының ең басты  қатынас құралы, адам өмірінің қай- 
нары -  Аса мәртебелі тіл зерттеушілердің басты назарын аударуда.
Жаьандық  деревняның  (қазіргі  әлеуметтік  өміріміздің  үйрен- 
шікті  атауы)  бірыңғай  жаьандык,  тілсіз  күні  қараң:  әзірге  ағылшын 
тілі  бұл  рөлді  күмәнсіз әрі ешқандай  бәсекелессіз атқарып  келеді. Ол 
бул  қурметке  сөзсіз  объективті  және  тарихи  себептермен  ие  болып 
отыр. Ағылшын тілінің артында ағылшынтілді үш  империя тур: 1- XVI- 
XVIII  ғасырда  бүкіл  континенттің жарты  әлемін  жаулап,  XX ғасырдың 
ортасына дейін билік қурған Британ  империясы. Осының нәтижесінде 
оның  боданында  болған  елдердің  бәрі  ағылшынша  сөйлеп  кетті.
2.  Британияның  бурынғы  колониясы,  Екінші  дүниежүзілік  соғыстан 
кейін  XX  ғасырдың  ортасына  қарай  супердержава  статусын  алған  -  
АҚШ. 3. АҚШ-та туған, аса  қуатты әрі пайдаланушылар саны  жағынан 
ең көп Интернет империясы. АҚІІІ-та туғандықтан, оның да халықара- 
лық қатынас тілі -  ағылшын тілі.  Мәселе, пайдаланушылардың санын- 
да  да  емес,  (сан  жағынан  қытайлықтармен  ешкім  теңесе  алмайды),

қайталап  айтамын,  объективті  әрі  тарихи  себептерге  орай,  ағылшын 
тілі халыңаралықтілге айналып отыр.
Бүл  жағдай  ағылшын  тілді  емес  халықтардың  ұлттык,  тілдері  мен 
мәдениетіне  әрі  ұлттық  біртектілігіне  қауіп  төндіріп,  көптеген  проб- 
леманың  туындауына  алып  келді.  Осы  мәселе  ағылшын  тілді  емес 
халықтардың күн тәртібіне шықты- Бірақ бұл бөлімде әңгіме ол жайын- 
да  болмайды-  Әңгіме  ресейлік  1  курс  студенттерінің  тілінде  (17— 
22 жас аралығындағы жас буынның) әлемнің, супердержава АҚШ-тың, 
сондай-ак, олардың өз отаны Ресейдің қоғамдык,  және мәдени өмірін- 
дегі орасан зор өзгерістер қалай көріністапқаны жайында болмақ.
Біз  жүргізген  алғашқы  сауалнамадан  бергі  25  жыл  ішінде  туған 
«интернет қазынасымен» ауызданған жаңа  буын өсіп  қалыптасты.
Жалпы  ЖОО  студенттері,  соның  ішінде  Мәскеу  университетінің 
студенттері  -   елдің  қоғамдык,  өміріне  белсене  араласатын  топ  өкіл- 
дері.  Сол  себепті  де  Ресейдің және  оның  басты  бәсекелесінің  бірі  -  
АҚШ-тың қазіргі жағдайы туралы олардың пікірін білу маңызды-
Ресей студенттерінің пікірінше, 2017 жылғы АҚШ-тың мәдени-тіл- 
дік картинасы төмендегідей:
Америка және америкалықтар жайлы ең жиі қолданылатын 10 сөз:
1.  Fastfood [фастфуд]  (28%).
2.  Donald Trump  [Дональд Трамп]  (18%).
3.  Hollywood [Голливуд]  (17%).
4.  New York [Нью-Йорк], Statue of Liberty [Бостандык, статуясы] (13%).
5.  Democracy [демократия]  (12%).
6.  Burgers  [бургер], skyscrapers  [көк тіреген мунаралар]  (11%).
7.  Cinema industry [кинематограф], freedom  [бостандык,]  (10%).
8.  White  House  [Ақ  уй],  modem  technologies  [заманауи  техноло- 
гиялар]  (9%).
9.  Obama  [Обама]  (8%).
10.  Entertainment  industry  [көңіл  көтеру  индустриясы],  music 
[музыка]  (6%).
Сауалнаманыңтақырыптықтоптарға  қатысты мәліметтері:
Америкалықтардың мінез-қулқындағы ерекшеліктер:
1.  Open  [ашыц].
2.  Positive [позитивті], amiable  [ақжарқын].
3.  Sassy [ашық-шашық], tolerant [толерант].
4.  Arrogant [астамшылдық сезімі].
5.  Spiritless [рахымсыз], careless [құнтсыз, ұқыпсыз], easy going [қамсыз].
6.  Benevolent  [ңайырымды],  friendly  [дос-жар],  simulated  cheerful­

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: