Коммуникация



Pdf көрінісі
бет77/246
Дата31.03.2022
өлшемі11,31 Mb.
#29375
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   246
Байланысты:
1 тер-минасова

§7.  Түр-түс атауларының 
әлеуметтік-мәдени оспектісі
Тілші  ғалымдар  спектор түстерінің  атауларын  зерттеуге  ерекше 
көңіл бөледі. Ал одан  кейінгі орындарда қимыл-ңозғалыс етістіктері 
мен туыстык, атаулар тұр.
Түсті  білдірудің  әлеуметтік-мәдени  метафорикасы  туралы  жа- 
зылған  еңбектер  көп.  Бір  түстің  өзі  әртүрлі  мәдениетте  әртүрлі 
символикаларға  ие  болатыны  белгілі.  Г.А.  Антипов,  О.А.  Донских, 
И.Ю.  Марковина,  Ю.А.  Сорокиндердің  «Текст  как  явление  культу­
ры»  деген  кітабында  ақ  пен  қара  түстер  мысалы  негізінде  көрнекі 
материалдарды қолдана отырып, егжей-тегжейлі түсіндіреді.  Мәсе- 
лені аталған  кітаптан үзінді  келтіре отырып, дәйектеп  көрейік.
Ақ  түс  негізінен  көптеген  мәдениетте  үміттің,  қайырымды- 
лықтың,  тазалықтың,  махаббаттың  және  соған  жақын  тағы  басқа 
ұғымдардың символы  ретінде  қалыптасқан.  Грузин  субмәдениетін- 
де  ақ түс -   қайырымдылықтың,  мейірімнің,  махаббаттың  символы 
(«И  над  миром  зареяло  белоснежное  полотнище  -   символ  добра, 
милосердия и любви».20 Қырғыз субмәдениетінде оны мынадай кон- 
нотациямен  байланыстырады:  «Ақ -  Айтматовтың бұрыннан  жақсы 
көретін, нәзіктіктің, қорғансыздықтыңтүсі, қайырымдылықпен үміт- 
тіңтүсі,  мейірім мен  махаббаттың,  көктем  гүлініңтүсі».21 Қара  нәсіл- 
ділердің бір  ғана  киносының атауын  келтірсек-ақ жеткілікті:  «Үлкен 
ақ үміт». Ақтүсті  конфронтативті  қабылдау шығыс елдерінде  кезде- 
седі.  Олар үшін  ақ түс өлімнің,  қазаның белгісі  (сол  себепті  Оңтүстік 
Кореяда түрме  киімінің түсі ақ болып  белгіленген). Ак, түсті өліммен 
байланыстыру орыс мәдениетінде де бар: «Өлімге дайындалғандай 
шал  үстіне  түгел  ақ  киім  киіпті...».22  ...Қара  түс  бірқатар  мәдениетте 
өлімнің,  қайғының,  қазаның  символы  ретінде  қабылданса,  ал  кей- 
де  салтанатты  іс-шараны  да  білдіреді:  «Қайғы  мен  қазаның  қара 
орамалы»  -   орыс  және  қырғыз  субмәдениеттерінде;23  «Киімдері 
тек  қара  еді:  азасы  да  бар  -  Алкестида  көз  жұмғалы  көп  болмаған,


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   246




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет