Коммуникация

Queen  of heaven/the  night/of  tiders  [царица  неба,  ночи,  приливов, 
(луна)] -  көк  (аспан), тун, ай,  су ағынының патшайымы.
Queen  of  all  hearts/all  society  [букв,  королева  сердец,  общества, 
(покорительница  сердец)]  -   қоғамның,  жүректердің  патшайымы 
(жүректі  жаулап  алушы  патшайым).
Beauty  диееп  [королева  красоты,  богиня  красоты]  -   сулулык,  пат­
шайымы.
The  диееп  of crime  writers  [королева  писателей-криминалистов]  -  
жазушы-криминалистер  патшайымы.
Venice,  the диееп of the Adriatic [Венеция, королева Адриатики] -  Ве­
неция -  Адриатика патшайымы].
The  Latin,  диееп of tongues [Ben Jonson,  1573-1637} Латынь,  короле­
ва  языков (Бен Джонсон,  1573-1637)] -  Латын, тілдер  патшайымы. 
Queen  of  pleasure  [королева  наслаждения]  -   лэззат  патшайымы. 
Queen bee/ant/wasp [матка (букв, королева у пчел, муравьев, ос] -  жа- 
тыр (сөзбе-сөз аудармасы: аралар мен  шыбындардын,  патшайымы). 
Орыс тілі:
Царица Небесная (Богоматерь) -  Кон аспан 
патшайымы (Богоматерь).
Царица ночи -  Тун патшайымы.
Царица общества -  Қоғам патшайымы. 
Царица моды -  Сэн патшайымы.
Царица бала -  Би кешінің  патшайымы. 
Царица цветов -Гул  патшайымы.
Царица полей (пехота) -  дала патшайымы 
(жаяу эскер).
Царица  (пчелиная  матка)  -   патшайым 
(сөзбе-сөз  аудармасы:  ара  жатыры,  мағы- 
насы: аналық ара).
Монархия  тақырыбына  қатысты  ұзак,  уақыт  бойы  орыс  тілінде 
сақталып  келе  жатқан  тілдік  бірліктер  бізді  қызықтырады.  Ресейде 
монархиялық билік талқандалды, тәлім-тәрбие,  қоғамдык, идеология 
антимонархиялық сипатта болды,  алайда  не үкімет,  не саяси  идеоло­
гия  тілге  ешқандай  билігін  жүргізе  алмайды.  Сол  себепті  патша  мен 
оның билігіне қатысты  сый-құрметін  көрсететін ақпараттар тілдік бір- 
ліктер арқылы  бекітіліп, орыс тілінің лексикалық жүйесінде сақталып 
қалған. Мәселен, человек без царя в голове мәтелі «ақымақ, ақылы аз 
адамға» қатысты айтылады. Осы мәтелдің өзі-ақ патша мен оның пат- 
шалығына  қатысты жақсы  қарым-қатынастың сацталғанын  көрсетеді. 
Ал  патша  сыйлығы  (царский  подарок),  патша  қайырымдылығы  (цар­
ская  милость),  патшалык, мереке  (царское  угощение)  сынды  түрақты 
сөзтіркестері патшаның жомарттығы мен  құдыреттілігін  көрсетеді.
98

Егер  Ресейде  бір  кездері  монархияны  қалпына  келтіру жүмыста- 
ры жүргізілетін болса, онда бұл тілдің оң ықпалынан деп түсіну керек.
Дегенмен  екі  тілдік  жүйеде  халықтың  монархиялык,  билікке 
қатысты  өзіндік  сыни  қарым-қатынасы  болғандығы  да  байқалады. 
Төменде  берілген  контекстер  монархиялык, биліктің  кемшіліктерін, 
монархта  лайықсыз  мінез-қүлықтың  болғандығын  айқындай  оты- 
рып, сенімсіздік  пен  қорқыныш туғызады:

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: