Комплекс қосылыстар жөнiнде қысқаша мiндеттер
жүктеу/скачать 244 Kb.
|
|
Комплекс қосылыстар жөнiнде қысқаша мiндеттер. Комплекс қосылыстардың анықтамасы. Ең алғаш Л.Ч. Чугаев мынандай анықтама берген: комплекс қосылыстар – жеке түрде кездесетiн қарапайым заттардың қосылыстарынан түзiлетiн күрделi заттар. Мысала, жеке түрде бар, барлық валенттiлiгi қаныққан кобальт ионы кiретiн CoCl3 заты өзiне бiрден алтыға дейiн NH3 молекуласны қосып алады. CoCl3* 6NH3*KCN және Fe(CN)3 тұздарды да күрделi қосылыс түзе алады. Fe(CN)3* 3KCN Fe(CN)3 + 3KCN Комплекс қосылыстар тек молекулалардың өзара әсерлесуi нәтижесiнде түзiлген десек, онда су ерiтiндiлерiнде осы заттарды құрайтын иондар анықталуы керек. Бiрақ, iс-жүзiнде олай болмаған Fe(CN)3* 3KCN ерiтiндiде, химиялық анализ ерiтiндiде Fe+ және CN- — иондарының бар екенiн көрсетпеген. Ендеше, мынандай қорытынды шығарады: а) комплекс түзiлгенде оны құраушы компоненттердiң қасиеттерi түгелдей байқалмайды; б) комплекс құрлысы күрделi. 1893 жылы Швейцарияның химигi Альфред Вернер (1866-1913) комплекс қосылыстарының құрылысын және кейбiр қасиеттерiн түсiндiретiн координациялық теориясын ұсынды. Сондықтан комплекс кейде координациялық қосылыстар деп атайды. Вернер теориясының негiзгi қағидалары:
Комплекс қосылыстар “орталық” құрылысты; Көптеген элементтер екi типтi валенттiлiк көрсетедi: а) негiзгi валенттiлiк (-) сызықшасымен белгiленедi; б) қосымша валенттiлiк (- - -) пунктiлерiмен белгiленедi. Қазiргi терминология бойынша (а) -тотығу дәрежесi, (ә) -координациялық саны.
Әр элемент негiзгi және қосымша валенттiлiгiн қанықтыруға тырысқан; Қосымша валенттiлiк кеңiстiкте белгiлi бағытта орналасады. CoCl3 * 6NH3 қосылысқа аммиак молекулалары қосымша валеттiлiкпен тiкелей металл атомымен байланысып, металдың координациялық сферасын түзедi. Координациялық саны 6-ға тең. Co3+ ионы алты NH3 молекуласымен қоршалып тұрғандықтан, хлор ионы координациялық сфераға кiрмейдi. Ол металл ионынан алысырақ орналасып, онымен әлсiз байланысады. Қарастырылған қосылысты былай деп көрсетуге болады. NH3 Cl NH3 NH3 Cl Co NH3 NH3 NH3 NH3 Cl
H3N NH3 Co NH3 NH3 NH3 Сонда комплекс формуласы [Co(NH3)6]Cl3. Хлор ионы әлсiз байланысқанына тән реакцияны дәлелдейдi. Одан басқа [Co(NH3)6]3+ бар екенi де дәлелденген. Комплекс қосылыс түзiлгенен кейiн негiзгi және қосымша валенттiлiктердiң айырмашылығы жойылады. Осы зерттеулер нәтижесiнде қазiргi кезде мынандай анықтама берiледi: Қатты күйде кристалдық тор түйiнiнде болатын комплекс иондары ерiгенде де сақталатын қосылыстарды комплекстер дейдi.
жүктеу/скачать 244 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|