Распределение освещенности в фокальном пятне, Kn

255 
освещѐнностью по окружности цилиндрического фотоприемника с различными геометрическими 
параметрами,  на  основании  которых  можно  проводить  сравнительный  анализ  энергетических 
характеристик солнечных батарей  различных типов и режима работ. 
 
Литература 
1.
 
Колтун М.М., Полисан А.А., Шуров К.А. и др. Солнечные элементы батареи. / Итоги науки 
и техники. – М.: ВНИИТИ, 1989, Т.9. 
2.
 
Андреев  В.М.,  Грилихес  В.А.,  Румянцев  В.Д.  Фотоэлектрическое  преобразование 
концентрированного солнечного излучения. Ленинград: Наука. 1989, 310с. 
3.
 
Арбузов  Ю.Д.,  Евдокимов  В.М. Принципы и  перспективы  фотоэлектрического  преобразования 
энергии концентрированного солнечного излучения. // Гелиотехника, 1993, №1, с.3-12. 
4.
 
Лидоренко Н.С., Евдокимов В.М., Стребков Д.С. Развитие фотоэлектрической энергетики. // 
Энерготехн. Пром. Сер.22, Источники тока. Обзор Информ. 1988. Вып. 11, с.1-52. 
5.
 
Лидоренко Н.С., Евдокимов В.М., Милованов А.Ф., Рябиков С.В., Стребков Д.С., Унишков 
В.А.  Фотоэлектрические  преобразователи  концентрированного  солнечного  излучения, 
теория  и  эксперимент.  /  Тезисы  и  доклады  всесоюзной  конференции  ―Использование 
солнечной энергии‖(часть 2). Ашхабад: Ылым, 1983, с.3-12. 
6.
 
Арбузов Ю.Д., Евдокимов В.М., Левинскас А.Л., Майоров В.А., Сизова Н.Д., Ясайтис Д.Ю. 
Разработка  фотоэлектрических  модулей  с  параболоторическими  концентраторами  и 
кремниевыми фотопреобразователями. // Гелиотехника 1996, №4. 
7.
 
В.А.  Майоров.  Расчѐт  и  анализ  энергетических  характеристик  солнечных  батарей  
различных типов. Вестник ГНУ ВИЭСХ. Выпуск №1(3).2008, Москва, стр. 96-100. 
 
 
ӘОЖ 331.23 
 
ОҢТҤСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДАҒЫ САУДА ҰЙЫМДАРЫНЫҢ 
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 
 
Сулейменов Д.Н., Куттыбаева Д.А. 
ЮКГУ им. М.Ауезова, Шымкент, Казахстан 
 
Резюме 
В  этой  статье  проведен  анализ  состояния  торговых  организации  по  ЮКО.  А  так  же 
рассматриваются  вопросы  внутренней  и  внешней  торговли  торговых  организации.  Определены  основные  
задачи и пути развития  сферы торговли. 
 
Summary 
This paper analyzes the state of trade organizations SKR. And also deals with domestic and foreign trade 
trade organization. Key challenges and ways to develop trade. 
 
Сауда  саласы  кез  келген  ӛндірістік  тізбектің  тҥпкілікті  буыны  болып  табылады.  Сауда 
инфрақҧрылымының  ауқымы  мен  сан  алуандығына,  сондай-ақ  олардың  даму  деңгейіне  олар 
арқылы  республикада  ӛндірілетін  және  оның  аумағына  әкелінетін  тауарлар  ӛз  тҧтынушысына 
жететін оның тиімділігі, кӛлемі мен жылдамдығы байланысты болады. Осылайша саланы сапалы 
дамытуды  ынталандыра  отырып,  мемлекет  әр-тҥрлі  салалардың  тауарларын  жылжыту  ҥшін 
қажетті жағдайлар жасауға ықпал ететін болады. 
Қазақстандық заңнамаға сәйкес сауда – қызметі республика аумағында жҥзеге асырылатын 
ішкі және тауарларды әкелумен (әкетумен) байланысты болатын сыртқы саудаға бӛлінеді. 
Биылғы  2011  жылғы  ҚР  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  «Болашақтың 
іргесін бірге қалаймыз» атты  Жолдауында  «Біз ел тәуелсіздігінің 20 жылдығына қадам бастық . 
Тәуелсіздік жылдарында  ел экономикасына 120 миллиард доллардан астам шетелдік инвестиция 
тартылды. Сонымен қатар біз әлемнің 126 еліне  200  - ден астам ӛнім тҥрін шығарамыз» - деп атап 
ӛтті [1] . 
Ішкі сауда Қазақстан халқының ӛмір сҥру деңгейін жоғарлатуда ҥлкен рӛл атқарады. Оның 
дамуы халықтың табысы мен сҧраныстың тӛлем қабілетінің ӛсіміне сәйкес келетін жоғары және 
орнықты  қарқынмен  сипатталады.  Сауда  мен  қоғамдық  тамақтандыру  саласында  елдің  еңбекке 
қабілетті  халқының  14,4%-ы  жҧмыс  істейді.  Саудада  жҧмыс  істейтіндер  кӛрсеткішінің 

256 
экономикада  жҧмыс  істейтін  жалпы  халықтың  10%-дан  астамы  Америка  Қҧрама  Штаттарында, 
Канадада, Ҧлыбританияда, Францияда бар. 
Тиімді  ішкі  саудаға  жағдайлар  жасау  ҥшін  қазіргі  заманғы  пішімді  сауда  алаңдарының 
санын,  сауда  айналымында  қазіргі  заманғы  пішімдер  ҥдесін,  қашық  ауыл  ӛңірлерінде  сауда 
объектілерінің  ҥлесін  ҧлғайту  қажет.  Бҧл  ретте  қазіргі  заманғы  сауда  желілерін  дамыту  адал 
бәсекелестіктің сақталуымен, шағын және орта кәсіпкерлікті қолдаумен қамтамасыз етілуі тиіс. 
Халықаралық  стандарттарға  сәйкес  келетін  сауда  инфрақҧрылымы  ҧйымдасқан  сауданы 
дамытуға,  тҧтынушылар  қҧқығын  қорғауды  қамтамасыз  етуге,  сондай-ақ  қазақстандық  экспорт 
кӛлемін ҧлғайту ҥшін қосымша алғышарттар жасауға мҥмкіндік береді. 
2010  жылғы  қаңтардан  бастап  Қазақстан  жаңа  жағдайларда  –    оның  аясында  бірыңғай 
сыртқы  сауда  саясаты  жҥргізілетін  Кеден  одағы  шеңберінде  әрекет  етеді.  Сондай-ақ  Қазақстан, 
Ресей  Федерациясы  мен  Беларусь  Бірыңғай  экономикалық  кеңістіктің  қҧқықтық  базасын 
қалыптастырумен айналысуда. 
Сондықтан  сауданы  дамытудың  қолданылатын  қҧралдары  тиімді  тҥрде  қолданылуы, 
халықаралық  сауда  ережелерін  сақтауға  және  Қазақстанның    мҥдделерін  әділетсіз  саудадан 
қорғауға  қатаң  кепілдік  беруі  тиіс.  Республиканың  сауда  саясаты  бәсекелестік  басымдығы  бар 
нарықтарға қазақстандық тауарлар мен қызметтердің енуі ҥшін жол ашуға ҧмтылуы тиіс. 
Ал енді ОҚО облысы бойынша сауда айналымы , сауда ҧйымдарының қазіргі жағдайына 
тоқтала кетеміз. 
1  кестеде  ОҚО  аудандары  бойынша  2010  жылғы  бӛлшек  сауда  тауар  айналымы      облыс  
бойынша  ай сайын   ӛсіп  отырғаны  байқалады. Соның   ішінде  ең  жоғарғы  ҥлесті  Тҥркістан қ. 
( 3,86% ) , Сайрам ауданы ( 5,02 %) , Мақтарал ауданы  ( 3,0% ) қҧрап отыр. 
 
1 кесте 
ОҚО бойынша 2010 жылғы бӛлшек сауда тауар айналымы , млн.тенге 
 
 
қаңтар 
 
ақпан 
 
наурыз 
 
сәуір 
 
май 
 
маусым 
 
шілде 
 
тамыз 
 
қыркҥйек 
 
қазан 
 
қараша 
 
желтоқ-
сан 
 
Облыс 
бойынша 
8 142,5  7 863,5  8 599,8 
9 272,6  10 016,6  10 598,2  10 584,6  11 339,2  11 419,7 
11 543,3  12 392,9 
14 366,6 
Шымкент қ. 
6 350,2  6 042,3  6 616,0 
7 107,1 
7 727,7 
8 092,5 
7 833,2 
8 395,6 
8 481,1 
8 574,8 
9 368,3 
11 270,6 
Арыс қ.ә. 
32,3 
35,5 
38,6 
41,5 
44,8 
49,0 
53,1 
56,9 
59,2 
60,8 
62,5 
64,4 
Кентау қ.ә. 
64,9 
69,3 
76,8 
83,7 
90,2 
97,2 
100,9 
114,8 
118,5 
124,0 
124,0 
125,1 
Тҥркістан қ.ә. 
303,5 
306,2 
343,6 
377,3 
374,6 
433,2 
493,4 
538,2 
553,0 
527,2 
532,0 
555,4 
Бәйдібек 
ауданы 
19,4 
20,7 
22,2 
23,9 
25,8 
28,8 
31,9 
34,6 
35,5 
36,4 
37,2 
38,2 
Қазығҧрт  
63,9 
69,2 
74,8 
80,8 
87,3 
96,1 
105,1 
113,1 
117,1 
120,5 
123,5 
127,0 
Мақтаарал 
245,8 
243,9 
257,6 
280,6 
296,0 
338,6 
368,4 
396,0 
406,2 
416,3 
425,4 
427,6 
Ордабасы 
36,7 
40,3 
44,2 
47,7 
51,6 
55,9 
60,0 
63,9 
67,0 
69,0 
70,9 
73,1 
Отырар  
33,7 
36,7 
39,8 
43,0 
46,4 
50,9 
55,3 
59,4 
61,7 
63,4 
65,0 
66,9 
Сайрам  
456,9 
479,3 
507,0 
557,9 
595,8 
626,5 
683,0 
729,3 
665,1 
668,9 
652,9 
721,1 
Сарыағаш  
210,1 
204,7 
232,0 
248,1 
276,7 
302,2 
339,8 
353,0 
361,2 
371,6 
437,2 
394,6 
Созақ  
17,4 
18,8 
20,4 
21,9 
23,6 
25,6 
27,6 
29,4 
30,6 
31,5 
32,3 
33,2 
Тӛлеби  
183,7 
160,5 
178,0 
198,4 
202,5 
213,0 
229,8 
244,0 
242,7 
251,9 
228,4 
229,1 
Тҥлкібас 
54,1 
59,4 
64,8 
70,0 
75,6 
82,3 
88,7 
94,7 
99,0 
101,8 
104,6 
107,7 
Шардара  
69,9 
76,7 
84,0 
90,7 
98,0 
106,4 
114,4 
116,3 
121,8 
125,2 
128,7 
132,6 
 
Себебі    аталған  аудандарда    ауыл  шаруашылығы  ӛнімдері    басқа  аудандарға  қарағанда  
жақсы  дамыған,  атап  айтқанда    мақта  ӛнімдері  мен    кӛкӛніс  ӛнімдері  бойынша  бӛлшек  сауда 
айналым кӛрсеткіші  жоғары болып отыр . 2010 жылғы бӛлшек сауда тауар айналымының нақты 
кӛлем индекстері  келесі 2 кестеде кӛрсетілген. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

257 
2 кесте 
ОҚО бойынша  2010 жылғы бӛлшек сауда тауар айналымының нақты кӛлем индекстері, 
ӛткен айға, %-бен 
 
 
қаңтар 
 
ақпан 
 
наурыз 
 
сәуір 
 
мамыр 
 
маусым 
 
шілде 
 
тамыз 
 
қыркҥйек 
 
қазан 
 
қараша 
 
желтоқсан 
 
Облыс 
бойынша 
63,1 
95,4 
108,1 
107,2 
107,1 
105,3 
99,7 
106,6 
100,0 
100,1 
106,2 
115,9 
Шымкент қ. 
61,6 
94,0 
108,3 
106,8 
107,8 
104,3 
96,6 
106,7 
100,3 
100,1 
108,1 
120,3 
Арыс қ.ә. 
61,4 
108,4 
107,5 
106,9 
107,1 
108,8 
108,1 
106,6 
103,4 
101,7 
101,6 
103,0 
Кентау қ.ә. 
57,2 
105,5 
109,7 
108,4 
106,9 
107,2 
103,6 
113,3 
102,5 
103,6 
98,9 
100,9 
Тҥркістан қ.ә. 
90,2 
99,6 
111,0 
109,2 
98,5 
115,1 
113,7 
108,6 
102,0 
94,4 
99,8 
104,4 
Бәйдібек 
ауданы 
57,7 
105,6 
105,7 
107,2 
107,1 
110,9 
110,7 
108,0 
101,8 
101,6 
101,2 
102,6 
Қазығҧрт  
59,9 
107,1 
106,8 
107,4 
107,1 
109,6 
109,1 
107,2 
102,7 
101,9 
101,4 
102,8 
Мақтаарал 
63,3 
98,0 
104,4 
108,3 
104,6 
113,9 
108,6 
107,0 
101,8 
101,5 
101,1 
100,5 
Ордабасы 
63,2 
108,6 
108,4 
107,3 
107,2 
107,9 
107,1 
106,0 
104,1 
101,8 
101,7 
103,0 
Отырар  
61,0 
107,4 
107,3 
107,3 
107,1 
109,1 
108,5 
106,8 
103,1 
101,7 
101,5 
102,9 
Сайрам  
69,6 
103,6 
104,6 
109,4 
105,9 
104,7 
108,8 
106,3 
90,5 
99,6 
96,6 
110,4 
Сарыағаш  
65,7 
96,3 
112,1 
106,3 
110,6 
108,7 
112,2 
103,4 
101,6 
101,8 
116,4 
90,2 
Созақ  
64,7 
107,3 
107,3 
106,9 
106,7 
108,0 
107,4 
106,1 
103,4 
101,7 
101,5 
102,8 
Тӛлеби  
77,3 
86,3 
109,7 
110,8 
101,2 
104,7 
107,7 
105,7 
98,7 
102,8 
89,7 
100,3 
Тҥлкібас 
62,0 
108,3 
108,0 
107,3 
107,2 
108,3 
107,6 
106,3 
103,7 
101,8 
101,6 
103,0 
Шардара  
62,9 
108,5 
108,3 
107,3 
107,2 
108,1 
107,3 
101,2 
103,9 
101,8 
101,7 
103,0 
 
Ал бӛлшек сауда тауар айналымының   соңғы 3 жыл бойынша кӛрсеткіші  келесі 3 кестеде 
келтірілген .  3 кесте  мәліметтері  бойынша  бӛлшек  сауда  тауар  айналымы  ОҚО бойынша 2010 
жылы    желтоқсан    айында    14366,6  млн.  тенге,  2009  жылы  12845,6  млн.  тенге,  яғни  2010  жылы 
2009 жылға   қарағанда   111,8 %- ға жоғарылаған . Саудамен айналысатын  кәспорындар   ОҚО 
бойынша  2010жыл аяғында  8250,3 млн. тенге ,2009 жыл 7604 млн тенге , яғни алдыңғы жылмен 
салыстырғанда  108,5  %-  ға  ӛсті.  Базарлар    мен  жеке  кәсіпкерлер  бойынша    2010  жыл 
6116,3млн.тенге қҧраса 2009 жылы5241,6 млн. тенге , яғни  116,7%- ға жоғарылаған. Яғни  соңғы 3 
жыл бойынша  ОҚО  - да сауда  тауар  айналымы жоғарылағаны  байқалып отыр. Себебі  қазіргі 
кезде  шағын және орта кәсіпкерлік  қызметіне қолдау кӛрсетіліп, даму ҥстінде. 
 
3 кесте 
ОҚО бойынша 2008 - 2010 жж. бӛлшек сауда тауар айналымы, млн. тенге 
 
 
қаңтар 
 
ақпан 
 
наурыз 
 
сәуір 
 
мамыр 
 
маусым 
 
шілде 
 
тамыз 
 
қыркҥйек 
 
қазан 
 
қараша 
 
желтоқсан 
 
Бӛлшек сауда 
тауар айналымы  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
4491,7 
4674,4 
7543,0 
7596,1 
8267,8 
9017,6 
9508,2   10223,0 
8481,0 
8493,8 
9335,1 
12461,1 
2009 
6139,8 
6463,1  7412,1 
7814,6 
7371,9 
7705,8 
8366,5 
9098,2 
9217,7 
9655,4  10839,9 
12845,6 
2010 
8142,5 
7863,5 
8599,0 
9272,6  10016,6 
10598,2 
10584,6 
11339,2  11419,7 
11543,3 
12392,9 
14366,6 
Оның ішінде: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Саудамен 
айналысатын 
кәсіпорындар 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
3161,1 
3333,8 
6183,2 
6015,3 
5967,7 
5790,9 
6241,5 
6762,6 
4877,7 
4620,4 
5272,7 
8164,3 
2009 
3304,2 
3505,4 
4302,8 
4546,4 
4024,4 
4271,7 
4858,3 
5442,7 
5260,5 
5330,8 
6103,6 
7604,0 
2010 
5041,8 
4533,3 
5025,0 
5418,2 
5854,6 
5982,4 
5493,4 
5832,0 
5753,1 
5726,3 
6439,3 
8250,3 
Базарлар мен 
жеке кәсіпкерлер 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
1330,6 
1340,6 
1359,8 
1580,8 
2300,1 
3226,7 
3266,7 
3460,4 
3603,3 
3873,4 
4062,4 
4296,8 
2009 
2835,6 
2957,7 
3109,3 
3268,2 
3347,5 
3434,1 
3508,2 
3655,5 
3957,2 
4324,6 
4736,3 
5241,6 
2010 
3100,7 
3330,2 
3574,8 
3854,4 
4162,0 
4615,8 
5091,2 
5507,2 
5666,6 
5817,0 
5953,6 
6116,3 
 
4 кестеде кӛріп отырғанымыздай облыстағы сыртқы сауда айналымы 2010жылдың қаңтар 
желтоқсан  айларында    2707,8  млн.АҚШ  доллар  ,  яғни  2009  жылмен  салыстырғанда    123,5  %  , 
соның ішінде  экспорт  сәйкесінше 1729,8 млн. немесе 129,1 % , импорт – 978,0 млн.АҚШ доллар , 
немесе 114,8% - ды қҧрайды. 
 
 
 
 

258 
4 кесте 
ОҚО бойынша 2008 - 2010 жж. сыртқы сауда айналымы, млн.АҚШ доллар 
 
 
қаңтар 
 
ақпан 
 
наурыз 
 
сәуір 
 
мамыр 
 
маусым 
 
шілде 
 
тамыз 
 
қыркҥйек 
 
қазан 
 
қараша 
 
желтоқсан 
 
Сыртқы сауда 
айналымы  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
259,2 
248,4 
258,7 
375,0 
249,7 
247,7 
302,7 
275,6 
350,2 
282,8 
235,7 
282,9 
2009 
162,2 
135,4 
220,5 
187,0 
199,5 
194,4 
192,6 
248,5 
216,9 
238,9 
196,3 
301,7 
2010 
184,8 
200,2 
272,3 
248,4 
289,9 
304,1 
229,4 
247,5 
204,6 
267,8 
258,8 
 
Оның ішінде: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
экспорт 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
180,0 
168,7 
183,0 
300,5 
150,0 
179,9 
201,5 
144,6 
209,5 
173,6 
137,2 
185,8 
2009 
83,8 
78,0 
140,8 
90,4 
123,0 
106,0 
116,5 
178,5 
125,8 
159,5 
138,0 
197,4 
2010 
124,9 
144,1 
203,1 
164,6 
203,4 
179,6 
135,6 
134,2 
123,4 
169,3 
147,6 
 
импорт 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2008 
79,2 
79,7 
75,7 
74,5 
99,7 
67,8 
101,2 
131,0 
140,7 
109,2 
98,5 
97,1 
2009 
78,4 
57,4 
79,7 
96,6 
76,5 
88,4 
76,1 
70,0 
91,1 
79,4 
58,3 
104,3 
2010 
59,9 
56,1 
69,2 
83,8 
86,5 
124,5 
93,8 
113,3 
81,2 
98,5 
111,2 
 
 
 
Сауда  қҧрылымындағы  экспорт    басым  ҥлесін  минералды  ӛнім  (  2010  жылы  –  55,3  %  ) 
қҧраса,  импорт  бойынша  –  машина,  қҧрал  –  жабдықтар,  кӛлік  қҧралдары,  приборлар  мен 
аппараттар 
(  40,5%  ),  химиялық  ӛнімдер    және  онымен  байланысты  ӛнеркәсіп  салалары    (  16,1%  ) 
қҧрап отыр. 
Оңтҥстік  Қазақстан  облысы  бойынша  сауда  саласын  тҧрақты  дамыту  ҥшін  жҥйелік  негіз 
жасау мен оның бәсекеге қабілеттігін арттыру болып табылады. 
Негізгі міндеттері: 
-ішкі  сауданың  тиімділігін  арттыру,  сауда  инфрақҧрылымын  жетілдіру  арқылы  сауда 
саласындағы еңбек ӛнімділігін ҧлғайту, атап айтқанда: 
-ішкі сауданы мемлекеттік қолдау жҥйесін қалыптастыру; 
-биржалық және электрондық сауданы жедел дамыту ҥшін қолайлы жағдайлар жасау; 
-сауда  қызметі  мәселелері  жӛніндегі  нормативтік  қҧқықтық  базаны  сауда  саласындағы 
мемлекеттік саясаттың мақсаттарына сәйкес келтіру; 
-кӛтерме сауда жҥйесін халықаралық транзит желісімен ықпалдастыру; 
-ішкі  сауда  қатысушыларына  сервистік  қолдау  (ақпараттық,  талдамалық,  және  басқа) 
ҧйымдастыру. 
 
Әдебиеттер 
1.
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  «Болашақтың  іргесін  бірге 
қалаймыз» атты Қазақстан халқына Жолдауы, Астана-28.02.2011. 
2.
 
Қазақстанның индустриалды - инновациялық даму стратегиясы 2003-2015жж. № 1096 от 17 
мамыр 2003 жылы Қазақстан Республикасының Жарлығымен бекітілген. 
3.
 
Оңтҥстік Қазақстан облысының қысқаша статистикалық жылнамасы . Шымкент, 2011ж. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

259 
УДК 665.664.2 
 
ИННОВАЦИОННЫЙ СПОСОБ ПЕРЕРАБОТКИ ТЯЖЕЛЫХ ВАКУУМНЫХ 
ДИСТИЛЛЯТОВ В ПРОЦЕССЕ КАТАЛИТИЧЕСКОГО КРЕКИНГА 
 
Сырманова К.К., Танашев С.Т., Белобородова А.Е. 
ЮКГУ им. М.Ауезова, Шымкент, Казахстан 
 
Түйін 
Мақалада  микросфералық  цеолитқұрамды  катализаторы  бар  350-5000С  вакуум  дистиллятын 
каталитикалық  крекингтеу  процесін  зерттеу  қарастырылған.  Зерттеулердің  нәтижесінде  процесстің 
оптималды  технологиялық  параметрлері,  сонымен  қатар  негізгі  құрал-  жабдықтардың  әлдеқайда  тура 
келетін конструкциясы ұсынылған. 
 
Summary 
The  article  investigates  the  process  of  catalytic  cracking  of  vacuum  distillate  at  350-500C  on 
microspherical zeolite-containing catalyst. 
The  investigations  identified  the  optimal  technological  parameters  of  the  process  and  offered  the  most 
appropriate design of the main equipment. 
 
Постоянно увеличивающийся спрос на моторные топлива требует дальнейшего углубления 
переработки нефти. Рост глубины переработки нефти достигается прежде всего повышением доли 
деструктивных  процессов  переработки  утяжеленных  дистиллятных фракций,  выкипающих  выше 
350
о
С. 
Одним из самых крупнотоннажных процессов, позволяющих добиться успешного решения 
поставленной  задачи,  является  процесс  каталитического  крекинга.  В  настоящее  время 
перспективным  сырьем  процесса  становятся  утяжеленные  дистиллятные  фракции  и  остатки 
различной  глубины  отбора.  Однако,  с  утяжелением  сырья  крекинга  увеличивается  его 
коксуемость, растет содержание тяжелых металлов, отравляющих катализатор. Поэтому важным 
при  переработке  такого  вида  сырья  является  разработка  эффективных  способов  снижения 
коксообразования и уменьшение отравляющего действия тяжелых металлов на катализатор. 
Каталитический 
крекинг 
тяжелого 
сырья 
является 
актуальной 
проблемой 
нефтеперерабатывающей  промышленности  вследствие  дефицита  среднедистиллятных фракций  и 
уменьшающего  спроса  на  котельное  топливо.  Особое  значение  эта  проблема  имеет  для 
нефтеперерабатывающей  промышленности  Республики  Казахстан,  так  как  казахстанские  нефти 
характеризуются значительным содержанием тяжелого углеводородного сырья. Разработка новых 
технологических  процессов  по  переработке  утяжеленных  вакуумных  газойлей  и  тяжелых 
вакуумных  газойлей  остаточного  сырья  является  актуальной  для  Республики  Казахстан  задачей. 
Ее решение будет способствовать увеличению производства высокооктановых бензинов, топлив, 
высокоиндексных  сортов  масел  и  одновременно  улучшению  экологической  обстановки. 
Эффективность процессов каталитического крекинга, в первую очередь определяется свойствами 
используемых 
катализаторов, 
параметрами 
технологических 
процессов 
и 
составом 
перерабатываемого сырья [1]. 
С целью производства высокооктанового бензина, определения баланса  каталитического 
крекинга  и оценки качества  получаемых продуктов были  проведены  опыты по  каталитическому 
крекингу вакуумного  дистиллята  на микросферическом цеолитсодержащим катализаторе. 
Физико – химические  характеристики  вакуумного дистиллята  приведены  в таблице 1. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

260 

жүктеу/скачать 7,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: