Конрад Аденауэр атындағы Қор
Қазақстандағы негізгі саяси тәуекелдер
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Book KAZ final
| Қазақстандағы негізгі саяси тәуекелдер
1. Билік транзитінің механизмі және ықтимал салдарлары туралы саяси белгісіздік 2014 жылы «Standard & Poor’s» рейтингтік агенттігі Қазақстандағы қар- жы- экономикалық жағдайдың қазіргі жай-күйіне баға берді. Бірақ осы таныстырылымның ең қызықты бөлігі экономика емес, саясат болды. Агенттіктің талдаушыларының пікірінше: «…саяси шешімдерді әзірлеу мен енгізу үдерісін жоғары орталықтандыруға байланысты, сондай-ақ президенттік билікті беру сипатына қатысты белгісіздік жоғары саяси тәуекелді тудырады» 9 . Билік транзиті тақырыбы жаңа емес. Біз оны бірнеше рет, соның ішінде 2013 жылы жарық көрген «Ымырт аймағы немесе өтпелі кезеңнің тұзағы» кітабында да қарастырдық. Қазірдің өзінде тек тұңғыш Президент тара- пынан іске асырылуы мүмкін билікті беру схемасын талқылаудың, яғни тек қана «шыбынды ұстап қалудың» мәні жоқ екені анық болды. Жүйені жасаушы саяси сахнаны тастағаннан кейін жүйені не күтіп тұрғанын түсіну әлдеқайда қиын, өйткені осы мүмкіндікті пайдаланып қуатты Олимпке де, 9 Рамазанов, Нығмат 2014: Банк секторының тәуекелдері, Іскерлік Қазақстан, 2014, 19 қыркүйек, 3 бет. 125 Қазақстандағы саяси тәуекел- менеджмент қоғамдық жария деңгейде де көрінуі мүмкін көптеген «қара аққулар» және кемінде «қарасұр аттар» бар. Бірақ бір нәрсе анық, қайсысының мұрагер рөлін атқаратынына қарамастан, ол өте тиімсіз бюрократиялық аппа- ратты иемденеді, ол тіпті қазіргі президентпен де көптеген жұмыстарда сәтсіздіктерді көрсетті. Кез келген мұрагердің, тіпті ұжымның басты жауы – қазіргі заманғы мемлекеттік аппараттың дәстүрлі ұжымдық жауапсыз- дығы, оны элитаның жекелеген мүшелерін бейтараптандыруға қарағанда жаңғырту жүргізуде әлдеқайда күрделі болады. Қазақстандық саяси жүйе жағдайында «бифуркация нүктесі» – қазіргі Пре- зиденттің 10 саясаттан кетуі емес, оның жүйесінде өзгерістердің басталуы болып табылады. Билікке қалай және қандай жолмен көшетіні маңызды емес. Тұңғыш Президенттен кейін кез келген саяси күш, ерте ме, кеш пе, саясаттың үздіксіздігін жарияласа да, саяси және экономикалық жүйені өздері үшін өзгертеді. Үкіметтің айналасындағы қақтығыстың қосымша көзі негізгі ойыншылардың заңдылығының жоқтығы және оны алу үшін олардың әрекеті. Қазақстанның проблемасы, бифуркация нүктесінен кейін белсенді саяси ойыншылардың ешқайсысы бұл саяси жүйені сақтап қалуға немесе реформалауға мүмкіндік беретін заңдылықты автоматты түрде иеленеді. Элитаның өкілдері билікке деген талаптары бойынша бірдей. Бұл, сөзсіз, президент отбасының мүшелеріне қатысты. Көрсетілгендей, элита алдымен «мұрагердің мұрагерге қарсы тұру»-ының тұзағына түседі. Осылайша, «ымырт аймағындағы» заңдылық пен стратегиялық саяси бастаманың басты күресі үш топ арасында болады: жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|