Конрад Аденауэр атындағы Қор

206
Қазақстан экономикасының трансформациясы
5‑кесте. Малды бағып күтуге арналған тауарлық субсидиялар
Тауар
Бірлік
2011
2014
2015
2016
Әртүрлі сападағы сиыр еті теңге/кг 80–200 120–220
100–270
100–300
Шошқа еті
теңге/кг 98
50–70
98
98
Құс еті
теңге/кг 60–66
50–70
50–70
50–70
Жұмыртқа
теңге/
дана
2–2,6
2–3
2–5
2–5
Қой еті
теңге/кг 50
100
100–170
100–200
Қой жүні
теңге/кг 105
170
150
130
Әртүрлі сападағы сүт
теңге/кг 10–25
10–25
15–35
15–37
Дерек көзі: e‑gov, 2016 ж.
Кәсіпорын құрылымы
Қазақстандағы ауыл шаруашылығының құрылымы кәсіпорындардың үш 
маңызды түрімен анықталады (6-кесте):
•  Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары (ірі), көпшілігінде заңды тұлғалар.
•  Жеке кәсіпорындар (отбасылық кәсіпорындар, шағын және орта 
кәсіпорындар).
•  Тұрғын халық шаруашылығы және шағын фермерлер (шағын шаруа 
қожалықтары).
Кәсіпорындардың осы түрлерінің арасындағы айырмашылық, әсіресе 
шағын шаруа қожалықтары үшін, ішінара шартты болып табылады. Тұрғын 
халық шаруашылықтары өнімдерін бірінші кезекте жеке өздері тұтынуы 
үшін шығарады, ал қалған бөлігін нарықта сатылымға шығарады. Арнайы 
даму бағдарламаларының көмегімен сүт қабылдау орындарының құры-
лысы және әртүрлі ынтымақтастық түрлеріне (кооперативтерге) қолдау 
көрсету саясатына көшу үдерісі елдегі өмір сүру жағдайларын жақсар-
туға көмектеседі. Ауыл шаруашылығының өндірісін ұлғайту мақсатында 
ең алдымен әлеуметтік аспектілерге назар аударылады. Қосалқы шаруа-
шылықтар ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы санының шамамен 
55% құрайды және олар мал шаруашылығы өнімдерінің 70%-ын өндіреді.
Орташа отбасылық қосалқы шаруашылықтарда бірінші кезекте қазіргі 
заманғы технологияларға және оларды пайдалану үшін ноу-хауларға 

207
Қазақстанның аграрлық секторы: проблемалары және даму перспективалары
инвестициялар жетіспейді. Олар көбінесе Кеңес Одағы құлағанға дейінгі 
30 жыл бұрынғы ауыл шаруашылығы техникасын пайдаланады. Техни-
каны күтіп ұстауға және күтімге арналған шығындар өте жоғары, ал еңбек 
өнімділігі төмен болып қалуда.
Ірі кәсіпорындар бұрынғы колхоздар мен мемлекеттік кәсіпорындардың 
жекешелендіру үдерісі барысында құрылды немесе олар ауыл шаруашы-
лығымен байланысы жоқ инвесторлардың инвестициялауы арқылы пайда 
болды. Бұл ретте өңірлік әкімшіліктің қолдауы маңызды рөл атқарады. 
Мұндай кәсіпорындардың басшылығы негізінен жақсы білімді және мем-
лекеттік қолдау бағдарламаларын пайдалана алады. Бұл кәсіпорындардың 
қазақстандық және халықаралық нарықтарға қолжетімділігін қамтама-
сыз ету оңайырақ. Қазіргі заманғы техникалық жабдықтармен жабдықтау 
бағыттары бойынша жұмыстар жүзеге асырылуда. Кәсіпорындар бүкіл 
құндық тізбеге барынша қатысуды қамтамасыз ету үшін өнімдерді өңдеуге 
және маркетингке дейінгі құрылымдарды айқындады. Дегенмен, бар-
лық тіркелген кәсіпорындар шынымен белсенді емес (7-кестені қараңыз).
7‑кесте. Қазақстандағы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының 2017 
жылға арналған нысандық сипаттамасы

жүктеу/скачать 11,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: