Конспектісі «Экология және тіршілік қауіпсіздігі»
Дәріс 2. ҚР экологиялық заңнамасы
жүктеу/скачать 118 Kb.
|
каз Конспект лекций Экология и БЖД МФ
| Дәріс 2. ҚР экологиялық заңнамасы
Экологиялық құқық – бұл табиғат пайдалануды және қоршаған ортаны қорғауды құқықтық реттеу саласындағы мемлекет қызметінің бағытын зерделеуге арналған қазақстандық құқықтың дербес саласы. Экологиялық құқықтың мәні қоғам мен табиғаттың өзара іс-қимылы саласында қалыптасатын қоғамдық қатынастар болып табылады. Экологиялық-құқықтық реттеу әдісі құқық субъектілерінің міндеттері мен құқықтық мәртебесін белгілеудің императивті және диспозитивті тәсілдері арқылы көрінеді. Экологиялық құқық өзара байланысты элементтерден тұрады – нормалар, институттар және оның жүйесін құрайтын кіші салалар. Экологиялық құқық өзіне арнайы бөлімдерді қоса отырып, жалпы, ерекше бөліктерге бөлінеді. Жалпы бөлімге: экологиялық құқық пәні мен жүйесін; экологиялық құқық көздері мен қағидаттарын; экологиялық құқықтық қатынастарды; меншік және табиғат пайдалану құқықтарын; экологияны басқаруды; экологиялық бақылауды; экологиялық сараптаманы; экологиялық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілікті қарау кіреді. Табиғи объектілерді пайдаланудың экологиялық-құқықтық режимдерінің, экологиялық жүйенің компоненттерін экологиялық-құқықтық қорғаудың, өндірістік қызмет және антропогендік әсер ету саласындағы экологиялық жүйелерді қорғаудың арнайы бөлігі болып табылады: жер қойнауын пайдаланудың, су пайдаланудың, орман пайдаланудың, жануарлар дүниесін пайдаланудың экологиялық-құқықтық режимі; атмосфералық ауаны, табиғи объектілер мен кешендерді экологиялық-құқықтық қорғау; халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын экологиялық-құқықтық қамтамасыз ету. Экологиялық құқықтың ерекше бөлігінде: халықаралық-құқықтық қоршаған ортаны қорғау; Дүниежүзілік мұхиттың ластануы; экология және ғарыш қарастырылады. Кез келген құқық саласының тәуелсіздігінің негізгі белгілерінің бірі тәуелсіз көздердің болуы. ҚР экологиялық құқығы, біздің еліміздегі кез келген басқа құқық сияқты, өз көздеріне ие, соның арқасында қоғамдық, экологиялық, табиғат қорғау қатынастарын құқықтық реттеу қамтамасыз етіледі. Экологиялық құқықтың негізгі көздері-құзыретті мемлекеттік органдар қабылдайтын нормативтік актілер (заңдар, жарлықтар, қаулылар, нұсқаулықтар). Олардың ішінде, ең алдымен, ҚР Конституциясын, ҚР Президентінің Жарлықтарын, кодекстерді экологиялық қатынастарды реттейтін ең маңызды нормативтік актілер ретінде бөліп көрсету керек. Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы құқықтық реттеудің негізгі бағыттарын айқындайтын ҚР Экологиялық кодексі базалық нормативтік акт болып табылады. Актілердің үлкен тобын табиғи ресурстар мен табиғи компоненттердің жекелеген түрлерінің құқықтық режимін реттейтін заңдар құрайды: ҚР Жер кодексі; «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы» ҚР Заңы; «Ерекше қорғалатын аумақтар туралы» ҚР Заңы; ҚР Су кодексі; ҚР Орман Кодексі; «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» ҚР Президентінің Жарлығы. Кез-келген нормативтік акт құқық көзі бола бермейді. Құқық көзі болу үшін нормативтік актіде белгілі бір белгілер болуы керек: - арнайы уәкілетті орган қабылдауы тиіс; - субъектілер қатынастарының мінез-құлық ережелері құрайды; - мемлекеттік мәжбүрлеуге кепілдік беріледі; - бірнеше рет қолдану керек; - жалпыға міндетті сипатқа ие болу. Осы белгілердің барлығы болған жағдайда ғана нормативтік құқықтық актіні құқық көзі ретінде қолдануға болады. Дереккөздердің жіктелуі: 1) реттелетін қатынастар шеңбері бойынша: жалпы және салалық; 2) қолданылу саласы бойынша: республикалық, жергілікті және ведомстволық; 3) заң күші бойынша: заңдар және заңға тәуелді актілер. Заңдар жоғары заңды күшке ие: 1) жоғары орган қабылдайды; 2) жалпыға міндетті (әрқашан және бәріне); 3) заң мен заңға тәуелді акт қарама-қайшы болған жағдайда заң нормасы қолданылады; 4) өзгертіледі, толықтырылады, күшін жояды-тек заңмен; 5) арнайы қабылдау рәсімі. жүктеу/скачать 118 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|