Көп таңбалы сандар, сан ұҒымы және оларды зерттеу әдістемесі
жүктеу/скачать 215,39 Kb.
|
математика Арна Наталья көп таңбалы сандар
- Бұл бет үшін навигация:
- КӨП ТАҢБАЛЫ САНДАР , САН ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ 1.1 Сандар жайлы жалпы түсінік
| Курстық жұмыстың мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының көп таңбалы сандарды қалыптастыру ерекшеліктерін анықтау.
Курстық жұмыстың міндеттері: Көп таңбалы сандар туралы ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді зерделеу; Көп таңбалы сандарды нөмірлеуді зерделеу бойынша бастауыш сынып мұғалімдерінің жұмыс тәжірибесімен танысу; Көп таңбалы сандарды нөмірлеуді зерттеу ерекшеліктерін анықтау; Көп таңбалы сандардың нөмірленуін зерделеу ерекшеліктерін анықтау бойынша зерттеу және эксперименттік жұмыс жүргізу. КӨП ТАҢБАЛЫ САНДАР , САН ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕМЕСІ 1.1 Сандар жайлы жалпы түсінік Көп таңбалы сандарды нөмірлеу және олардың үстіндегі әрекеттер ерекше концентрацияға бөлінеді, өйткені 1000-нан тыс сандарды нөмірлеудің өзіндік ерекшеліктері бар: көп таңбалы сандар тек разряд ұғымына ғана емес, сонымен қатар сынып ұғымына да сүйене отырып жасалады, аталады, жазылады. Біздің санау жүйеміздің осы маңызды тұжырымдамасын ашу қажет. Бұл тақырыпты зерттеудің міндеті - балаларда ондық санау жүйесі, көп таңбалы санның құрылымы, сандардың натурал тізбегі туралы білімдерін кеңейту және осы негізде балаларда миллиондар класы ішінде көп таңбалы сандарды дұрыс оқу және жазу қабілетін қалыптастыру. Бұл тақырыптың негізгі мазмұны келесі сұрақтар: 1. Оқушыларды олар үшін жаңа санау (разрядтық) бірліктерімен таныстыру және "сынып" ұғымын енгізу; разрядтық және сыныптық бірліктерден сандар құрудағы жаттығулар арқылы санның разрядтық және сыныптық құрамын игеру және сандарды разрядтық құрамға бөлу, олардың ондық құрамын білу негізінде сандарды қосу және азайту. 2. Мыңнан тыс сандардың натурал тізбегін зерттеу, әсіресе бір саннан немесе бір сыныптан екіншісіне ауысқанда. 3. Көп таңбалы сандарды оқу және жазу. 4. Қалыптасқан ұғымдармен байланысты терминологияны игеру. Дайная тақырыбының мазмұнын құрайтын негізгі мәселелердің тізімінен оны зерттеу нақтылауды қажет ететін бірқатар алаңдататын ұғымдарды игерумен байланысты екенін көруге болады. Сонымен, біздің санау жүйесінің ондық негізі, цифрдың жергілікті мәні, разрядтар мен сыныптардың орны және т. б. нақтылануы керек.: а) сандарды енгізу үшін қалталары" бар нөмірлеу кестесі немесе разрядтар мен сыныптар кестесі, бұл оқушыға көп таңбалы сандарды оқу және жазу дағдыларын меңгерудегі алғашқы қадамдарын жеңілдетеді; б) демонстрациялық абак, ол әсіресе алғашқы сабақтарда (ауызша нөмірлеу мәселелерін зерттеу кезінде) санның пайда болуын және оның разрядты сандарға ыдырауын көрсету үшін пайдалы. Оқушыларда оқушылардың ұпайлары және демонстрациялармен бірдей типтегі абактар болуы керек, тек кішірек. Бұл тақырыпты зерттеу өмірмен, нақты материалмен-өз өлкесінде, қаласында өнеркәсіптің, ауыл шаруашылығының және мәдениеттің дамуын сипаттайтын сандық мәліметтермен байланыстыру пайдалы. Бұл тақырыпты оқушылар үш таңбалы сандарды, яғни бірінші сынып сандарын нөмірлеуді жақсы біле бастайды. Бұл білім мың класс сандарының нөмірленуін зерттеуге негіз болуы керек. Сынып шоттарындағы сандарды кейінге қалдыруды қолдана отырып, оқушылар олар үшін үш жаңа санау (бит) бірлігін алады - мыңдаған, ондаған мың, жүздеген мың. Сонымен қатар, мұғалім бұрын белгілі үш санат (бірлік, ондаған, жүздеген) бірлік класын құрайды, ал жаңадан алынған үш санат (мың бірлік, ондаған мың, жүздеген мың) мың класын құрайды деп хабарлайды. Әрі қарай, бұл сыныптарда не ортақ және не әртүрлі екендігі егжей-тегжейлі анықталады. Жалпы: әр сыныпта үш санат бар; разрядтардың атауы (бірлік класындағы бірліктер, ондықтар, жүздіктер; мың бірліктер, ондаған мыңдар, мыңдаған сыныптағы жүздіктер). Көршілес разряд бірліктерінің қатынасы (10); әр сыныпта төменгі разрядтың 10 бірлігі келесі, жоғары разрядтың бір бірлігін құрайды. Бұл сыныптарда не ерекшеленеді: бірлік класында санау бірліктермен, мың - мың класта жүргізіледі; бірінші сыныптың санау бірлігі - қарапайым бірлік; екінші сыныптың санау бірлігі - мың. Бірліктер 1 - ден 999-ға дейін, мың-1 мыңнан 999 мыңға дейін деп саналады. Сандар теориясы — математиканың бүтін, рационал және алгебралық сандардың қасиеттерін зерттейтін саласы. Әсіресе оң натурал сандар 1, 2, 3, …, оның қасиеттері мен оларға арифметикалық амалдар қолдану сандар теориясының зерттеу аясында ерекше орын алады. Грекияда б.з.б. 6 ғ-да (Пифагор мектебінде) бүтін сандардың бөлінгіштігі зерттеліп, бүтін сандардың жеке түрлері (мыс., жай сандар, құрама сандар, квадрат сандар) ажыратылды, кемел сандардың құрылымы қарастырылды. Евклид “Негіздерінде” Евклид алгоритміне сүйеніп, екі бүтін санның ең үлкен ортақ бөлгішін табуға арналған жүйелі бөлінгіштік теориясы құрылды. Онда Евклид жай сандардың шексіз көп болатынын дәлелдеді. Диофанд (б.з.б. 3 ғ.) “Арифметика” деген еңбегінде теңдеулердің бүтін санды шешулерін табумен айналысып, Сандар теориясын дамытуға үлкен үлес қосты. Сандар теориясының кейбір мәселелері Қытайда (2 ғ-дан бастап), Үндістанда (7 ғ-дан бастап), Шығыс араб елдерінде (9 ғ-дан бастап) қарастырылды. Еуропада Сандар теориясының дамуы П.Ферма (1601 — 65) зерттеулерінен басталады. Ферма өзінің атақты теоремасын дәлелдеген және бұл теорема салыстыру теориясында үлкен рөл атқарған кіші теорема болды. Л.Эйлер (1707 — 83) аналитикалық сандар теориясының негізін қаласа, К.Гаусс жүйелі салыстыру теориясын жасады. 19 ғ-дың ортасында П.Дирихле (1805 — 59) арифметикалық прогрессия туралы теоремасын дәлелдеп, өзінің функционалдық қатарын енгізді. Сандар теориясының дамуына ресейлік ғалымдар П.Чебышев (1821 — 94), А.Марков (1856 — 1922), И.Виноградов (1891 — 1983), т.б. үлес қосқан. Қазақстанда Сандар теориясының дамуын арттыруда Б.Оразбаев шәкірттерімен бірге жемісті еңбек етті. Аналитикалық әдістерді алгебрада қолдануды қажет ететін есептерді, яғни абсолют абельдік өрістердің асимптотикалық таралу заңдылығы (Оразбаев), абсолют абельдік өрістер санының натурал қатарда орналасу заңдылығы (С.Кенжебаев, А.Бөленов), Дирихленің L-қатарларының теор.-функционалдық қасиеттері (Р.Тұрғаналиев, т.б.), жазық облыстардағы бүтін нүктелер санының бағасы (С.Әбләлимов), кейбір мультипликативтік функциялардың бағасы (И.Ильясов) зерттелді [1]. Қазақстанда, негізінен, сандардың аналитик теориясы дамуда. Қазіргі кезде Сандар теориясының шешілмеген мәселелері көп: жай егіз сандар мәселелері, n2+1 түріндегі жай сандардың шексіздігі, шеңбер ішіндегі және гипербола астындағы бүтін нүктелер, p+е сандарының трансценденттігі Нақты сандар жиыны 1. Натурал сандар Натурал сандар деп мына сандарды атаймыз 1, 2, 3, 4,… Барлық натурал сандар жиынын N символымен белгіленеді. Белгілі бір a санының натурал сан екенің көрсету үшін a ∈ N деп белгілейміз. Мысалы 1 ∈ N, 5 ∈ N, 3 ∈ N. 2. Бүтін сандар Бүтін сандар деп оң және теріс таңбасымен алынған барлық натурал сандар жиынынан құралған сандар жиынын атаймыз. Яғни бүтін сандар 0, 1, 2, 3, 4,… және -1, -2, -3, -4,… сандар жиындарының бірігуінен құралған. Бүтін сандар жиының P символымен белгілейміз. 3. Рационал сандар Рационал сандар деп (a ∈ P, b ∈ P, b ≠ 0) сандарын атаймыз. Мысалы . Рационал сандар жиынын R деп белгілейміз. 4. Иррационал сандар Иррационал сан деп π = 3,141592… немесе = 1,4… сандары тәрізді бөлшек бөлігі шексіз, периодты емес цифрлардан құралған сандарды атаймыз. Иррационал сандар жиынын Q деп белгілейміз. 5. Нақты сандар Нақты сандар жиыны деп барлық- натурал, бүтін, рационал және иррационал сандардан құралған сандар жиынын атаймыз. Және бұл жиынды Z әрпімен белгілейміз. Сан және цифр туралы түсінік қалыптастыру, бір таңбалы сандарды шығарып алу және оларды цифрдың көмегімен жазу, қосу және азайту амалдарымен таныстыру, теріс емес бүтін сандар нумерациясын оқытудың алғашқы кезеңі болып табылады. Сандар нумерациясын оқыту әдістемесінің өзіндік ерекшелігі тақырып біртіндеп кеңею және төмендегідей ретпен даму арқылы қарастырылады: он көлеміндегі сандар — нөл саны — жүз көлеміңдегі сандар – мың көлеміндегі саңдар — миллион көлеміндегі сандар – миллиард көлеміндегі сандар [9]. Оқытудың міндеттері: 1. Сан және цифр туралы түсінік қалыптастыру: санды әр түрлі тәсілмен шығарып алу, 10 көлеміндегі сандардың атауын және сол сандарды сәйкес цифрлармен белгілеуді меңгерту, цифрларды жазу біліктерін қалыптастыру. 2. 1-ден 10-ға дейінгі (және керісінше) сандар ретін еркін игеру. Сандар қатарындағы 0 санының орнын білу. 3. Сандарды салыстыру және оның нәтижелерін >, <, = таңбаларымен белгілей алу біліктерін қалыптастыру және тендік пен теңсіздік ұғымдарымен таныстыру. 4.10 көлеміндегі сандар құрамының барлық жағдайларын берік игеру. 5. «Бір және екі таңбалы сан» ұғымдарын, бірдің және нолдің қасиеттерін меңгерту. Жұмыс әдістемесі: 1. Сан және цифр туралы түсінік қалыптастыру алғашқы 10 санның мысалы негізінде жүзеге асырылады, мұнда оқушылар натурал сандар қатарын құру принциптерімен танысады: сан жеке емес, басқа сандармен өзара байланыста қарастырылады, сондықтан жеке сандар емес, сандар қатарының кесінділері 1, 2; 0, 1, 2, 3; 0, 1, 2, 3, 4 және т. б. оқытылып үйретіледі. Санды шығарып алудың әр түрлі тәсілдерін (олар үшеу) қарастыру барысында: а) кез келген санды заттарды (дыбысты, қозғалысты) санау арқылы шығарып алуға болады: Дөңгелек нешеу? (Дөңгелек бесеу). Қандай сан шықты? (5). 5 санын қалай шығарып алдық? Санау арқылы, яғни санау — санды шығарып алудың бір көзі және сан — санаудың нәтижесін сипаттайды. ә) Санды шаманы өлшеудің нәтижесінде шығарып алу: кесіндінің ұзындығын сантиметрдің немесе уақытты сағаттың көмегімен өлшеу арқылы; - кесіндінің ұзындығы 5 см. Ұзындықты өлшеу арқылы қандай сан шығарып алдық? 5, яғни сан шаманы өлшеудің нәтижесін сипаттайды. б) Қосу және азайту амалдарын орындау нәтижесінде санды шығарып алуға болады: 4+1=5 5-1=4 Демек, сан арифметикалық амалдың нәтижесін сипаттайды. в) Сандардың аталуын игеру жүзеге асырылады: оқушылар санды естиді және айтады (дыбыс сияқты), сонымен бірге санды таңбалардың, яғни цифрлардың (әріп сияқты) көмегімен жазумен таныстыру: оқушылар санды белгілейтін таңба ретінде цифрды көреді және жазады, демек, ауызша және жазбаша нумерация бір уақытта енгізіледі. г) Цифрларды жазу біліктері төмендегідей жоспар бойынша қалыптастырылады: цифрдың баспа және жазба түрімен таныстыру: оларды ажырата алуға, басқалардың ішінен тани білуге үйрету; «Цифр неге ұқсайды?», «Цифрды қайдан көрдіңдер?», «Нешеу, көрсет.» (сан — зат және керісінше) балалар ойындарын қолдану: цифрды жазу үлгісін талдау: цифр қандай элементтерден тұрады (кестеде, оқулықта, тақтада, дәптерде); қол қозғалысының бағытын игерту: ауада жазу, тақтада біртіндеп жазу, дәптердегі үлгіні бастыру; цифрды өз бетімен жазу: әлдеқайда әдемі жазылғанын (бір сызықпен сызады) және сәтсіз жазылғанын (екі сызықпен сызады) таңдату. 2. Бір таңбалы сандар ретін анықтауға және натурал сандар қатарын құруға үйрету. а) Натурал сандар қатарын құру принциптерімен таныстыру жүзеге асырылады: санға 1-ді қосу арқылы келесі сан шығады, ал саннан 1-ді азайту барысында оның тікелей алдында келетін сан шығады, яғни сандар қатарындағы санға 1-ді қосып, келесі санды, саннан 1-ді азайтып, алдыңғы санды шығарып алуға болады. ә) Оқушылар тура және кері бағытта санауға үйренеді, яғни кез келген саннан бастап, өсу және кему ретімен санайды. б) Сандар қатарындағы сандардың орнын анықтау оларды салыстыру арқылы іске асырылады: 5>4, демек, ол сандар қатарында 4-тен кейін тұрады, ал 4<5, яғни ол сандар қатарында 5-тің алдында тұрады, демек, 5 саны 4 және 6 сандарының арасында тұрады. Алдыңғы санды, кейінгі санды, берілген сандар арасындағы санды, берілген санның көршілерін атау; ең кіші бір таңбалы, ең үлкен бір таңбалы санды атау; әр жаңа санды белгілі сандармен салыстыру; «Жалғастыра санау», «Эстафета», «Доп лақтыру», «Көршісін ата» және т.б. ойындарды қолдану. в) 0 (нөл) санымен таныстыру 1 және 2 сандарын оқытып үйреткеннен кейін іске асырылады. Дорбада бір доп бар, мүғалім оны бір балаға береді: «Мен не істедім? Неше доп қалды?» Жауап: «Ешнәрсе қалған жоқ». Егер ештеңе жоқ болса, оны біз 0 деп түсінеміз. (Екі қарындашпен көрсетуге болады), демек, 1—1=0, 2—2=0. 1, 2 және 0 сандарын салыстыру және сандар қатарындағы 0-дің орнын анықтау: 0<2; 0<1, демек, 1-дің алдында сол жақта бірінші тұрады және ең кіші сан болады. Осының нәтижесінде сандар қатары және ондағы әр санның орны туралы ұғым қалыптасады. 3. Сандарды салыстыруға үйрету. а) Сандарды салыстыру екі топ заттарын салыстыру арқылы іске асырылады. Қайсысы кем? немесе Қайсысы артық? Неге? 3 және 4 сандары туралы не айтуға болады? 3 <4 және 4 > 3. ә) Кейінірек оқушылар көрнекілікке сүйенбей, сандар қатарындағы реті туралы білім негізінде сандарды салыстыруға үйренеді: 5>4, өйткені санағанда бес төрттен кейін айтылады; 3<5, өйткені санағанда үш бестен бұрын айтылады. б) Сандарды салыстыру нөтижесі >, <, = таңбаларының (бір сабақта бір уақытта («М— 1», 21-бет)) көмегімен жазылады. Сол жақта оң жаққа қарағанда жалаушалар артық; жалаушалар санын 1 және 2 цифрларымен белгілейді; 2 саны 1-ден артық екені анықталады. 2>1; «>» таңбасын көрсетіп, бұл «артық» таңбасы деп түсіндіріледі («<» және «=» ұқсас). Таңбалардың ерекшеліктерімен танысады: таңбаның төбесі кем санға, ал сәуле жағы артық санға бағытталады; жазу солдан оңға қарай оқылады: 1<2 (бір екіден кем). «
Таңбаны тап:» 4 * 5, 6 * 3, 4 * 4; «Қатесін тап:» 7<8, 7<6, 7=7; «Сандарды тап:» > 1; <5; > ;> ; = дидактикалық ойындары қолданылады. «теңдік» және «теңсіздік» ұғымдарымен таныстыру көрсету арқылы іске асырылады: 2>1, 1<2 — бұлар теңсіздіктер, ал 2=2, 1=1 — бұлар теңдіктер («М— 1», 21-бет). «<» және «>» таңбаларымен жазылған жазу теңсіздіктер деп, ал «=» таңбасымен жазылған жазу тендіктер деп аталатыны хабарланады; «теңдік» ұғымы кеңейтіледі: «+» және «-», сондай-ақ «=» таңбаларымен жазылған жазу да теңдік болады. 2+1=3, 1+2=3, 3-2=1, 3-1=2, 3=2+1. 4. 10 көлеміндегі сандар құрамын меңгерту. а) 10 көлеміндегі әр санның құрамы сол санмен таныстырылғаннан кейінгі сабақта оқытылады: қосылғыштың біреуі 1 болған жағдайда (сандар нумерациясы туралы білім негізінде) 10 көлеміндегі кез келген санның құрамын анықтай алу, мысалы, 3=2+1; 4=3+1;...; 10=9+1; қосу жағдайларындағы білім негізінде сандар құрамын оқып үйрену: 3+2-5 =5=3+2; 6+3=9 =» 9=6+3; қосудың ауыстырымдылық қасиеті негізінде сандар құрамын есте сақтауға арналған жағдайларды екі есе қысқарту: «4 және 1», «3 және 2» 5 санының құрамын анықтайтынын білсе, жеткілікті, өйткені, егер 5=4+1 болса, онда 5=1+4; егер 5=3+2 болса, онда 5=2+3 («М-1», 33-бет). ә) Сандар құрамын оқытуға және бекітуге арналған жаттығулар қолданылады. Төменгі сөреге 1 (2, 3, 4) дөңгелектерді алып қою, яғни 5=4+1; 5=3+2; 5=2+3; 5=1+4. Екі беті екі түске боялған дөңгелектер: алма-кезек аударылып қойылады. «Баспалдақ» тік төртбүрышын кезекпен бояу; сандар құрамының екі түсті кестелері. «Қолымда нешеу екенін тап», «Әйнекшелерді толтыр» 5 = + ; «Санды тап», «Құлыптың кілтін тап», «Үйлерге қоныстандыр» дидактикалық ойындары. 5. «Бір таңбалы және екі таңбалы сан» ұғымдарын меңгерту («М-1», 48-бет). а) 10 көлеміңдегі барлық сандар оқытылғаннан кейін 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 «сандар қатары» ұғымымен таныстырылады. ә) Мұнда санды жазу үшін бір таңба (цифр) қолданылса, олар — бір таңбалы сандар. б) 10 саны — екі таңбалы сан, өйткені оны жазу үшін екі таңба:1 және 0 цифрлары қолданылады [10]. Әдiс (гpeк тiлiнeн. Methodos - зepттeу тәсiлi) - қол жeткiзу тәсiлi. Оқытудың әдiстepi - бұл оқу мaтepиaлын игepу пpоцeсiндe оқушылapдың aқыл-ой жәнe пpaктикaлық iс-әpeкeттepiнiң бeлсeндiлiгi мeн aлуaн түpлiлiгiн қaмтaмaсыз eтeтiн әдiстep жүйeсi.Әp түpлi әдiстep бiлiм бepу мәсeлeлepiн шeшудi қaмтaмaсыз eтeдi: оқытудың жaғымды мотивaциясын қaлыптaстыpу; оқушылapдың тaнымдық бeлсeндiлiгiн apттыpу; оқушылapдың оқу үдepiсiнe бeлсeндi тapту; өзiндiк бeлсeндiлiктi ынтaлaндыpу; оқу aқпapaттapының үлкeн көлeмiн тиiмдi игepу; шығapмaшылық қaбiлeттi жәнe стaндapтты eмeс ойлaуды дaмыту; оқушы тұлғaсының коммуникaтивтi-эмоционaлды сфepaсын дaмыту; әp оқушының жeкe жәнe жeкe мүмкiндiктepiн aшып көpсeту жәнe олapдың көpiнуi мeн дaму шapттapын aнықтaу; өз бeтiншe aқыл-оймeн жұмыс iстeу дaғдылapын дaмыту; әмбeбaп дaғдылapды дaмыту[3]. Оқыту әдiсi - бұл оқыту мeн тәpбиeлeудiң мaқсaттapы жүзeгe aсыpылaтын дидaктикaлық әдiстep мeн құpaлдapдың peттeлгeн жиынтығы. Оқыту әдiстepi оқытушы мeн оқушылapдың мaқсaтты iс-әpeкeтiнiң өзapa бaйлaнысты, дәйeктi aуыспaлы тәсiлдepiн қaмтиды. Бipыңғaй оқыту әдiсi тaзa түpдe тeк apнaйы жоспapлaнғaн оқыту нeмeсe зepттeу мaқсaттapы үшiн қолдaнылaды. Әдeттe мұғaлiм әp түpлi оқыту әдiстepiн бipiктipeдi. Қaзipгi кeздe оқытудың қaзipгi зaмaнғы тeоpиясынa әp түpлi көзқapaстap бap. Оқытудың бeлсeндi әдiстepi - бұл оқушылapдың оқу мaтepиaлын игepу бapысындa бeлсeндi ойлaуғa жәнe тәжipибe жaсaуғa итepмeлeйтiн әдiстep. Бeлсeндi оқыту нeгiзiнeн мұғaлiмнiң дaйын бiлiмдi ұсынуынa, олapды eстe сaқтaуғa жәнe көбeйтугe eмeс, оқушылapдың бeлсeндi aқыл-ой жәнe пpaктикaлық iс-әpeкeт пpоцeсiндe бiлiм мeн дaғдылapды өз бeтiншe игepуiнe бaғыттaлғaн осындaй әдiстep жүйeсiн қолдaнуды болжaйды. Мaтeмaтикa сaбaғындa бeлсeндi әдiстepдi қолдaну тeк бiлiмдi молaйтуды ғaнa eмeс, осы бiлiмдi тaлдaу, жaғдaйды бaғaлaу жәнe дұpыс шeшiм қaбылдaу үшiн қолдaну дaғдылapы мeн қaжeттiлiктepiн қaлыптaстыpуғa көмeктeсeдi. Бeлсeндi әдiстep бiлiм бepу пpоцeсiнe қaтысушылapдың өзapa әpeкeттeсуiн қaмтaмaсыз eтeдi. Олapды пaйдaлaну кeзiндe «мұғaлiм мeн оқушы apaсындa, оқушылapдың өздepi apaсындa aқпapaт aлу, өңдeу жәнe қолдaну жөнiндeгi мiндeттepдi бөлу жүзeгe aсыpылaды[4]. Оқушының бeлсeндi оқу пpоцeсi дaмудың үлкeн жүктeмeсi eкeнi түсiнiктi. Оқытудың бeлсeндi әдiстepiн тaңдaу кeзiндe бipқaтap кpитepийлep сaқтaлуы кepeк, жәнe aтaп aйтқaндa: оқытудың мaқсaттapы мeн мiндeттepiнe, ұстaнымдapынa сәйкeстiгi; оқытылaтын тaқыpыптың мaзмұнынa сәйкeстiгi; оқушылapдың мүмкiндiктepiнe сәйкeс кeлуi: жaс, психологиялық дaмуы, бiлiм мeн тәpбиe дeңгeйi жәнe т.б. оқытуғa бөлiнгeн шapттap мeн уaқытқa сәйкeстiгi; оның тәжipибeсi, тiлeктepi, кәсiби шeбepлiк дeңгeйi, жeкe қaсиeттepi. Мaтeмaтикaдaғы оқыту әдiстepi бойыншa мұғaлiм мeн оқушылapдың бipлeскeн iс-әpeкeтiнiң тәсiлдepiн түсiну әдeткe aйнaлғaн, олapдың көмeгiмeн мұғaлiм бiлiм, бiлiк жәнe дaғдылapды игepeдi[5]. Оқыту әдiстepiн тaңдaу бipқaтap фaктоpлapмeн aнықтaлaды: мeктeптiң қaзipгi дaму кeзeңiндeгi мiндeттepi, оқу пәнi, зepттeлeтiн мaтepиaлдың мaзмұны, оқушылapдың жaсы мeн дaму дeңгeйi, сондaй-aқ олapдың оқу мaтepиaлын игepугe дaйындық дeңгeйi. Оқыту әдiстepiн тaңдaуғa студeнттepдi бeлгiлi бip мaмaндықты игepугe дaйындaу, сонымeн қaтap мiндeттepдi шeшу, әлeумeттiк бeйiмдeлу әсep eтeдi. Оқушылapды жaңa бiлiммeн тaныстыpу кeзiндe әңгiмe әдiсi қолдaнылaды. Мaтeмaтикa әдiстeмeсiндe бұл әдiс дeп aтaлaды-бiлiмдi ұсыну әдiстepi. Сонымeн қaтap, eң кeң тapaлғaн әдiс-әңгiмe әдiсi. Әңгiмe бapысындa мұғaлiм студeнттepгe сұpaқтap қояды, олapдың жaуaптapы бұpыннaн бap бiлiмдi қолдaнуды қaмтиды. Қолдa бap бiлiмгe, бaқылaуғa, өткeн тәжipибeгe сүйeнe отыpып, мұғaлiм студeнттepдi бipтiндeп жоғapы бiлiмгe жeтeлeйдi. Жaңa бiлiмдi шоғыpлaндыpу, дaғдылapды қaлыптaстыpу, жaңa бiлiмдi жeтiлдipу өзiндiк жұмыс әдiсiнe ықпaл eтeдi. Көбiнeсe, осы әдiстi қолдaнa отыpып, мұғaлiм оқушылapдың iс-әpeкeтiн ұйымдaстыpaды, сондықтaн Студeнттep жaңa тeоpиялық бiлiмдi өз бeтiншe aлaды жәнe олapды ұқсaс жaғдaйдa қолдaнa aлaды. Осылaйшa, мұғaлiм мeн оқушының бipлeскeн жұмысын ұйымдaстыpу фоpмaсынa бaйлaнысты оқытудың кeлeсi әдiстepi бөлiнeдi: бiлiм бepу, әңгiмe, өзiндiк жұмыс. жүктеу/скачать 215,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|