1.5.3 Металдар мен қорытпалардың ішкі құрылымын анықтаудың негізгі әдістері. Металлдар мен қорытпалардың ішкі құрылымын анықтау металлографиялық талдаудың маңызды аспектісі болып табылады, ол материалдың микроқұрылымын зерттеуге және жарықтар, қосындылар, бос жерлер және басқалар сияқты ақауларды анықтауға мүмкіндік береді.
Металдар мен қорытпалардың ішкі құрылымын анықтаудың әртүрлі әдістері бар, олардың кейбіреулері:
Металлографиялық талдау: жылтыратылған металлографиялық кесінділерді оптикалық зерттеуге негізделген әдіс. Бұл әдіс металдың құрылымын микроскопиялық деңгейде зерттеуге, түйіршіктер мен фазаларды анықтауға және материалдық ақауларды анықтауға мүмкіндік береді.
Рентгендік дифракциялық талдау: кристалдық материалдардағы рентген сәулелерінің шашырауын зерттеуге негізделген әдіс. Бұл әдісті қолдану арқылы материалдың кристалдық құрылымын анықтауға, фазаларды және олардың арақатынасын анықтауға болады.
Электрондық микроскопия: Материалдың құрылымын микроскопиялық деңгейде зерттеу үшін электронды сәулелерді қолдануға негізделген әдіс. Электрондық микроскоптардың бірнеше түрлері бар, мысалы сканерлеуші электрондық микроскоп (SEM), трансмиссиялық электронды микроскоп (TEM) және т.б.
Рентгендік дифрактометрия: кристалдық материалдардағы рентген сәулелерінің шашырауын зерттеуге негізделген әдіс. Бұл әдісті қолдану арқылы материалдың кристалдық құрылымын анықтауға, фазаларды және олардың арақатынасын анықтауға болады.
Ультрадыбыстық сынау: материалдың ішкі құрылымын зерттеу үшін ультрадыбыстық толқындарды қолдануға негізделген әдіс. Бұл әдісті қолдана отырып, жарықтар, бос жерлер және басқалар сияқты материалдық ақауларды анықтауға болады.
Бұл әдістердің әрқайсысының өзіндік артықшылықтары мен шектеулері бар, сондықтан металды және қорытпаны толық талдау үшін бірнеше әдістерді қолдану қажет болуы мүмкін.
1.5.4 Макроскопиялық және микроскопиялық талдау арқылы шешілетін мәселелер. Макроскопиялық және микроскопиялық талдаудың көмегімен келесі мәселелерді шешуге болады:
Материалдың сапасын анықтау: макроскопиялық талдау материалдағы жарықтар, ойықтар және т.б. сияқты бетіндегі ақауларды анықтауға көмектеседі. Микроскопиялық талдау материалдың құрылымын микроскопиялық деңгейде зерттеуге, түйіршіктердің өлшемі мен пішінін анықтауға, сонымен қатар кірме және бос орындар сияқты материал ақауларын анықтауға мүмкіндік береді.
Ақаулардың себептерін зерттеу: макроскопиялық және микроскопиялық талдаулар бөлшектер мен конструкциялардағы ақаулардың себептерін анықтауға көмектеседі. Мысалы, макроскопиялық талдау бөлшектің беткі ақауларымен жасалғанын көрсетуі мүмкін, ал микроскопиялық талдау бұл ақаулардың себебін анықтауы мүмкін, мысалы, өңдеу алдында бетті жеткіліксіз тазарту.
Тозу дәрежесін анықтау: бөлшектер мен конструкциялардың тозу дәрежесін анықтау үшін макроскопиялық және микроскопиялық талдауларды қолдануға болады. Мысалы, макроскопиялық талдау бөлікте сызаттар немесе абразиялар бар екенін, ал микроскопиялық талдау материал түйірлерінің пішінін немесе өлшемін өзгерткенін көрсетуі мүмкін.
Материалдың құрамын анықтау: Макроскопиялық және микроскопиялық талдаулар материалдың құрамын анықтауға көмектеседі. Мысалы, микроскопиялық талдау материалда белгілі бір фазалар немесе қосындылар бар екенін көрсетуі мүмкін, олар материалдың белгілі бір түрін немесе өндіріс процесін көрсете алады.
Материалдың құрылымын анықтау: микроскопиялық талдауды микроскопиялық деңгейде материалдың құрылымын, оның ішінде дәндердің пішінін, өлшемін және бағытын, фазалар мен ақаулардың болуын зерттеу үшін қолдануға болады. Бұл ақпарат материалдың қасиеттерін анықтауда және сәйкес өңдеу және өңдеу әдістерін таңдауда пайдалы болуы мүмкін.