Курстық ЖҰмыс пәні: Экономика негіздері Тақырыбы: Темір жолдағы эксплутациялық шығындар
ІІ.2 Тасымалдау құнын анықтау әдістері
жүктеу/скачать 48,32 Kb.
|
Нурдаулет курсавой экономика
| ІІ.2 Тасымалдау құнын анықтау әдістері
Тасымалдау құнын анықтау үшін калькуляциялау әдістері қолданылады, олар орташадан ерекшеленетін нақты жағдайларда жүзеге асырылады. Есептеу әдістеріне мыналар жатады: -номенклатураның жеке баптары бойынша шығындарды есептеу әдісі (тікелей калькуляция әдісі); -бірлік шығыс нормаларының әдісі; -шоғырландырылған шығыс ставкаларының әдісі; -тасымалдаудың орташа құнының өзгеру коэффициенттерінің әдісі; -шығындарды өлшеу әдісі; -әсер ету коэффициенті әдісі. Шығынды тікелей калькуляциялау әдісі нақты тасымалдауға байланысты әрбір бап бойынша шығындарды дәйекті түрде есепке алудан және осы тасымалдауларға жатқызылуы тиіс шығындар бөлігін бөлуден тұрады. Әрбір бап бойынша шығындардың нақты трафик көлеміне қатысты бөлігі келесідей есептеледі: -орташа жол деректерінен осы баптың шығыстарының сомасы және осы баптың шығыстары байланысты есептегіш құралының құны жазылады; -жол бойынша орташа есеппен есептегіш бірлігіне осы баптың орташа құнын анықтау; -есептеу формулалары бойынша есептегіштің шығындары нақты тасымалдау көлеміне жатқызылатын болып табылады; -есептелген есептегішті жолдың орташа өзіндік құнына көбейту арқылы осы баптың құнының нақты тасымалдауға қатысты бөлігі есептеледі. Бұл есептеулер негізгі тікелей шығындардың әрбір бабы бойынша жүргізіледі: Темір жол экономикасының барлық салаларына ортақ және жеке шаруашылықтар үшін жалпы шаруашылық шығындары қарастырылып отырған тасымалдауға жатқызылған еңбекақы сомасына пропорционалды түрде анықталады. Содан кейін нақты тасымалдаулардың құны есептеледі. Есептеулер кезінде бірліктің өзіндік құнының мөлшерлемелері әдісі жиі қолданылады. Шығын мөлшерлемелері - бұл калькуляциялық (есептелген) есептегіш бірлігіне тәуелді шығындар. Олар орташа жол деректері бойынша есептеледі. Калькуляциялық есептегіштерге келесі шаруашылықтардың тәуелді шығындары кіреді: -вагон, жүк және коммерциялық жұмыстар (вагон-км, вагон-сағат және жүк жөнелтілімдерінің саны); -локомотив (локомотив-километрлер үшін, локомотив-сағат, локомотив бригадаларының бригада-сағаттары, электр (отын) энергиясын тұтыну және маневрлік локомотив-сағат үшін); -жолдар (негізгі жолдар бойынша - тоннаға. - вагондар мен локомотивтердің брутто километрі, станция жолдарында - маневрлік локомотив сағатына); -тасымалдау, сигнал беру және байланыс (маневрлік локомотив сағаттары үшін). Тасымалдау шарттары орташадан айтарлықтай ерекшеленетін жағдайларда, шығындар мөлшерлемелері екі тәсілдің бірімен түзетіледі - не олар тасымалдаудың берілген шарттарынан тікелей есептеледі (вагон түрлері, локомотивтер сериясы және т.б. бойынша), немесе олар орташа жол тарифтерінің коэффициенттерін пайдалана отырып түзетіледі. Реттеу коэффициенттері олардың орташа жол құнымен салыстырғанда нақты тасымалдау жағдайлары үшін шығындардың өзгеруін ескереді. Жолдағы пайдалану жұмыстарының сапасын арттыру жөніндегі іс-шараларды экономикалық бағалау жиынтық шығындар нормаларын пайдалана отырып жүргізілуі мүмкін. Операциялық қызметті жетілдіруді экономикалық бағалау үшін тапсырмаға байланысты жиынтық мөлшерлемелерді есептеу әртүрлі талдау нұсқалары үшін жүргізілуі мүмкін. Бұл әдіс тасымалдаушылардың тұрақты өткізу қабілеттілігі және станциялардың өңдеу қуаттылығы бар эксплуатациялық жұмыстарды экономикалық бағалау үшін қолданылатынын ескере отырып, жүк және жолаушылар тасымалындағы тасымалдау құнын есептеу тек шығындардың бір бөлігінде ғана жүзеге асырылады. жұмыс көлемі бойынша. Тәжірибеде бір жүрістегі 1 пойыз-километр, 1 пойыз-сағат пойыздың тоқтап тұруы, 1 локомотив-сағат пойыздың локомотивінің тоқтап тұруы және 1 локомотив-километрлік поездың жүрісі үшін ең жиі қолданылатын жиынтық шығындар нормалары. Жиынтық мөлшерлемелердің өзі жылжымалы құрамның тоқтап қалуының немесе жүрістерінің өзгеруіне байланысты өзгеретін есептегіш құралдарының шығындары мен бірлік шығыстарының нормалары негізінде есептеледі. Жиынтық шығындар мөлшерлемелерін орташа жол жағдайлары үшін және локомотивтердің нақты сериялары үшін есептеуге болады. Бірінші жағдайда 1 локомотив-километрге және 1 локомотив-сағатқа бір реттік шығындар мөлшерлемелері сәйкесінше жүк және жолаушы тасымалындағы тартудың осы түрі үшін орташа ретінде қабылданады. Локомотив массасы мен отын-энергетикалық шығындардың нормалары да орташа жол деңгейіндегі тарту түрлері мен тасымалдау түрлері бойынша бөлек алынады. Екінші жағдайда 1 локомотив-километр және 1 локомотив-сағат үшін бірлік құнының нормалары локомотив қатарлары бойынша түзетіледі. Локомотивтің массасы мен отын-энергетикалық шығындардың нормалары да локомотивтердің нақты сериялары бойынша деректерге сәйкес алынады. Пойыз жүрісін өзгерту 1 пойыз-километрге жиынтық құн нормасы бойынша бағаланады, оған вагондарды ағымдағы және деполық жөндеуге, олардың амортизациясына, локомотив бригадаларын ұстауға, энергия шығындарына, локомотивтерге техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге кеткен шығындар кіреді. , негізгі жолдардағы жол құрылғыларының амортизациясы, техникалық қызмет көрсету және жөндеу шығындарының бір бөлігі және т.б. Бұл шығындар есептегіштермен есептеледі: вагон-километр, вагон-сағат, локомотив бригадаларының бригада-сағаттары, электр энергиясын тұтыну (нормативтік отын), локомотив-километрлер, вагондар мен локомотивтердің жалпы тонна-километрлері. 1 пойыз-км үшін жиынтық шығындар нормасына локомотивтердің қосалқы жүрістерінің өзгеруіне байланысты шығындар да кіреді. Нақты эксплуатациялық жағдайларға байланысты жүк тасымалындағы 1 пойыз-км үшін жиынтық шығындар нормасының мәні мен құрылымы әртүрлі болады. Пойыздар жүрісі мен жұмыс көлемінің өзгеруін бағалау кезінде жиынтық шығындар нормасына жылжымалы құрамды ұстауға және жөндеуге байланысты шығындар, вагондардың амортизациясы, локомотив бригадаларын ұстауға кеткен шығындар, энергия шығындары, техникалық қызмет көрсету, жөндеу және жол құрылғыларының амортизациясы және локомотивтердің амортизациясының құны. Локомотивтерді жақсырақ пайдалану нәтижесінде пойыз салмағының әсерін бағалау кезінде бұл мөлшерлеме жүк вагондарын ұстауға, ұстауға, жөндеуге және амортизациялауға жұмсалатын шығындарды алып тастайды, өйткені пойыздардың әртүрлі салмақтары үшін пойыз-километрлердің құны тұрақты көлемге есептеледі. вагондардың тұрақты жүктемесімен тасымалдау жұмыстары. Жолдағы жиынтық шығыс нормаларын кең ауқымды мәселелерді шешуге пайдалануға болады. Мысалы, жол жөндеу кезінде 1 пойыз-километр жүрісі және 1 пойыз-сағаттық тоқтап қалу шығындарының мөлшерлемелерін пайдалана отырып, пойыздарды шеңбер бойымен жіберудің немесе жөндеудің аяқталуын күту кезінде станцияда тоқтатудың орындылығын экономикалық тұрғыдан бағалауға болады. . Жиынтық мөлшерлемелерді қолданудың тағы бір саласы теміржол көлігімен көрсетілетін қосымша қызметтерге есеп айырысу немесе келісім-шарттық бағаларды анықтау болып табылады, олардың төленуі ағымдағы тасымалдау төлемінде және қосымша алымдарда көзделмеген. Бұл жағдайда жиынтық шығыс нормаларының саны мен олардың құрамы айтарлықтай кең көлемде өзгеруі мүмкін. Жылжымалы құрамды пайдаланудың сапалық көрсеткіштерінің өзгеруі темір жол көлігінің экономикалық көрсеткіштеріне әсер етеді: пайдалану шығындары, кірістер, пайда. Жылжымалы құрамды пайдаланудың сапалық көрсеткіштерінің тасымалдау құнының құнына әсерін экономикалық бағалау мақсаттарға және есептеулердің талап етілетін дәлдігіне байланысты әртүрлі әдістермен жүзеге асырылуы мүмкін. Есептеулердiң жоғары дәлдiгi талап етiлетiн жағдайларда, бiрлiктiң шығыс нормалары әдiсiн қолданған жөн. Индикативті есептеулерді жүргізген кезде олардың көлемін азайту үшін жиынтық шығыс нормалары әдісін немесе әсер ету коэффициенттері әдісін қолданған жөн. Әсер ету коэффициенттерінің мәндері жылжымалы құрамды пайдаланудың келесі сапалық көрсеткіштері бойынша жүк тасымалдауында есептеледі: -тиелген вагонның динамикалық жүктемесі; -пойыздың жалпы салмағы; -жергілікті пойыздың жылдамдығы; -вагондардың бос жүрісінің тиелген жүріске қатынасы; -локомотивтердің бір қозғалыстағы жүрістерінің поездар басындағы жүріске қатынасы. Жүкті тасымалдау құны алғашқы үш көрсеткішке кері байланысты. Жүк тасымалдау құны соңғы екі көрсеткішке тікелей байланысты. Жолаушылар ағынында әсер ету коэффициенттері келесі көрсеткіштер бойынша есептеледі: -жеңіл автокөліктің болуы; -жолаушылар пойызының құрамы; -жергілікті пойыз жылдамдығы. Бұл көрсеткіштермен жолаушыларды тасымалдау құны кері байланысты. Әсер ету коэффициенттерін есептеу және оларды пайдалану кезінде кейбір болжамдар жасалды. Есептік көрсеткіш өзгерген кезде жылжымалы құрамды пайдаланудың барлық басқа сапалық көрсеткіштері өзгеріссіз қалады деп болжанады. Мысалы, жүк тиелген вагонның динамикалық жүктемесінің әсерін бағалау кезінде құрамы өзгеріссіз пойыздың жалпы массасының өзгеруі орын алады. Пойыздың жалпы массасының әсерін бағалау кезінде оның өзгеруі вагондардың тұрақты динамикалық жүктемесі бар пойыз құрамының өзгеруіне байланысты болады. Пойыздардың секциялық жылдамдығының жүк және жолаушылар тасымалына әсерін бағалау кезінде оның өзгеруі пойыздардың тұрақты техникалық жылдамдығы кезінде аралық станциялардағы тоқтап қалу уақытының өзгеруіне байланысты болады. Тәуелділіктің әртүрлі түрлері үшін әсер ету коэффициенттерінің экономикалық мәні әртүрлі. Кері байланыс кезінде әсер ету коэффициенті бұл көрсеткіш өзгерген кезде өзгеретін шығындар үлесін (тасымалдау құны) көрсетеді. Тікелей тәуелділікте әсер ету коэффициенті осы көрсеткіштің абсолютті мәні бір пайызға артқанда (төмендегенде) тасымалдау құны қанша пайызға өсетінін (төмендететінін) көрсетеді. Әсер ету коэффициенттерінің мәндері жүк тасымалдауларының тұрақты өткізу қабілеттіліктері мен станциялардың өңдеу қуаттарында есептелетін жағдайларда, оларды шығыс мөлшерлемелері әдісімен есептегенде, шартты түрде белгіленген шығындардың мәні жүк бірлігіне өзгеріссіз қалады. айналым (жолаушылар айналымы). Әртүрлі жүк түрлерін тасымалдау құны 8-10 есеге ерекшеленеді, бұл көптеген факторлардың әсерінен, олар мыналарды қамтиды: -тасымалдауға пайдаланылатын вагондардың түрі; -әртүрлі жүк түрлерін тасымалдау кезінде вагондарға тиеудің техникалық нормаларын; -вагон түрлері бойынша айтарлықтай ерекшеленетін бос жүріс пайызы; -жүктің жекелеген түрлерін тасымалдау кезінде арнайы алынбалы жабдықты пайдалану және арнайы операцияларды орындау қажеттілігі; -бір уақытта тасымалданатын партияның мөлшері; -жүк жөнелтілімінің салмағы; -трафикті бағыттау деңгейі; -жүк тасымалдау қашықтығы және т.б. Жоғарыда аталған факторлардың әсерін барынша толық есепке алу үшін әртүрлі жүк түрлерін тасымалдау құнын есептеу кезінде (мысалы, тарифтік мақсаттарда) шығындардың мөлшерлемелері әдісін қолдану қажет. Дегенмен, оны теміржол көлігінің жұмысы бойынша ағымдағы статистикалық есеппен қолдану өте күрделі дайындық жұмыстарын және күрделі есептеулерді талап етеді. Сондықтан, кейбір жағдайларда, тәжірибеде факторлардың шектеулі санының әсерін ескеретін, бірақ есептеулер үшін қажетті ақпарат көлемін және есептеулердің күрделілігін айтарлықтай азайтуға болатын шамамен әдістерді қолдануға болады. Бұл әдістердің бірі 10 т-км брутто үшін жүкті тасымалдау құны жүк түріне байланысты емес және жолдағы (жол желісі) тұрақты мән болып табылады деген болжамға негізделген (шын мәнінде тасымалдау құны 10 т-км брутто жүк түрі бойынша ерекшеленеді). Бұл жағдайда тек үш фактордың әсері ескеріледі: тиелген вагонның динамикалық жүктемесі, вагондардың бос жүріс пайызы және тасымалдауға пайдаланылған вагондардың таралық салмағы. жүктеу/скачать 48,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|