ДӘРІС №5  АҚПАРАТТЫҚ ЖҤЙЕЛЕРДІ АГРЕГАТТЫҚ СИПАТТАУ

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ҧлттық университеті 
Пәннің оқу-әдістемелік кешені 
Басылым: алтыншы 
ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым 
 уақыттың аталған мезетіндегі жүйенің күйі алдындағы күйлермен және уақыттың 
аталған мезетінде және бұрын келіп түскен кіру дабылдарымен анықталады; 
 уақыттың аталған мезетіндегі шығу дабылы жүйелердің күйлерімен және 
уақыттың аталған және алдындағы мезеттеріне жататын кіру дабылдарымен 
анықталады. 
Айтылған жорамалдардың біріншісі кеңістіктегі және уақыттағы атқарымдық 
үдерістің динамикалық сипатын кӛрсетеді. Бұл ретте атқарымдық үдеріс сыртқы және 
ішкі себептердің әсерімен жүйелер күйлерінің дәйекті ауысуы ретінде ӛтеді. Екінші 
және үшінші жорамал жүйелердің сыртқы ортамен ӛзара әрекетін кӛрсетеді. Тӛртінші 
және бесінші жорамалдарда ішкі факторларға жүйелердің әсері мен сыртқы ортаның 
әсері кӛрсетіледі. 
Соның салдарынан, жүйенің болашақтағы тәртібін анықтайтын үдерістер, 
уақыттың осы мезетінде жүйе қандай күйде болатындығына ғана емес, сонымен бірге 
уақыттың бұрынғы мезетіндегі қандай да бір болсын дәрежедегі оның тәртібіне 
қатысты болатын салдар кӛптеген құбылыстар мен үдерістерге тән. Физикалық жүзеге 
асырылушылық қағидаты мыналар: жүйе уақыттың аталған мезетінде «болашақтағы» 
факторлар мен сыртқы ортаның әсеріне әрекет етпейді. Жүйелерге кіруге х€X кіру 
дабылдары түсуі мүмкін, мұндағы X- жүйелердің кіру дабылдарының жиыны. t€Т 
уақыттың мезетінде түскен кіру дабылы, мұндағы T—x(t)-мен белгіленетін, 
жүйелердің атқарымы қарастырылатын, t уақыт мезеттерінің жиыны. 
Кіру дабылдары сипаттамалардың кейбір жиынымен сипатталуы мүмкін. Мысалы, 
егер аэродром аймағына түскен ұшақтарды аэродромның АБЖ кіру дабылдары деп 
санайтын болсақ, онда олардың әрбірі былайша сипатталуы мүмкін: 1 ) ұшу 
нүктелерінің координатталарымен (І,а,ε) (І,- кӛлбеулік ұзақтығы, а - азимут және ε - 
орын бұрышы); 2) жылдамдық векторымен (І,а,ε); 3) ұшақтың типімен (V), жүк 
массасымен (G), аэродромдағы қызмет кӛрсетуге қойылатын (δ) талаптармен және т.б. 
сипатталатын белгілермен. Жалпы жағдайда, кіру дабылын Х
1 
€ X
i
деп ұйғаратын 
боламыз, мұндағы X
i
- берілген жиын (i = 1,2,…n). 
X = X
1
×X
2
×…×X
n
тура кӛбейтінді кіру дабылдарының кеңістігі деп аталады. X
i
- 
элементар осьтер, X кіру дабылы, x
1
, х
2
, х
n
координаталармен сипатталатын, X 
кеңістік нүктесі болып кӛрінеді. 
Күрделі жүйелерді зерттеу кезінде, t
1
< t
2
< ... < t
k 
уақыт мезеттерінде келіп 
түскен кіру дабылдарының топтарымен амалдар орындауға тура келеді. Х жиынына, t, 
x(t) = х
ø
мезетте дабылдың жоқ болуын білдіретін, х
ø
бос дабыл жатады деп 
жорамалдаймыз. 
Әрбір t€T-ға х€X (бейне f:T→X) кейбір дабылды салыстыратын, x=L(t) бейнені 
қарастырамыз. Кез келген t’€T
L
L(t) үшін L(t')≠ х
ø
әділетті болатын, T
L
€Т уақыт 
мезетінің жиынын T
L
арқылы белгілейміз. X-L(t) бейнені жүйелердің кіру үдерісі, ал 
бүкіл t’€T (мұндағы x=L(t') үшін тәртіпке келтірілген жұптардың (t',x)) жиынтығын 
— кіретін хабар деп атайтын боламыз. X=L(t) нақты кіру үдерісін беру үшін оған 
сәйкес келетін кіру хабарын (t, X
L
)
T
кӛрсету жеткілікті болады. 
t
1
2
уақыт аралығын (интервалын)
(t
1
,t
2
)-мен, ал жарты аралықты -
(t
1
,t
2
] және [t
1
,t
2
)
арқылы t
1
2
және 
t
1
≤t2
-
МЕН
,
[t
1
,t
2
] арқылы
–
сәйкесінше t
1
≤t≤t
2
–
мен белгілейтін 
боламыз. 
«Бейнені тарылту» ұғымын енгіземіз. x жиынының y=f(x) бейнені анықтау аймағы бар 
болады деп алайық. y=g(x) бейне x анықтау аймағымен, әрбір x€x* үшін x*€x және g(x) = 
f(x) болған жағдайда ғана f(х) бейне x* жиынға тарылту болып саналады. 
x=L(t) бейнені Τ∩(t
1
,t
2
] жиынға тарылтуды, жарты аралыққа ( t
1
, t
2
] сәйкес келетін,
кіру 
үдерісінің фрагменті деп, бүкіл t’€Τ
L
∩(t
1
,t
2
) үшін (мұндағы, x=L(t') тәртіпке келтірілген 

жүктеу/скачать 4,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: