ҚҰлажанов қ. С., Таусарова б. Р



бет3/118
Дата07.03.2023
өлшемі0,92 Mb.
#72359
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   118
Байланысты:
??ëàæàíîâ ?. Ñ., Òàóñàðîâà á. Ð

Есептерді шығару жолдары


Мысал 1.1. Пропион қышқылының С2Н5СООН, М = 74,05 г/моль, Т 200С, ρ =0,987 г/см3, n =1,3874 болатын молекулалық рефракциясын анықтаңыз.


Шешуі: (1.9) теңдеуді пайдалана отырып:

RМ
1,3874

1,3874
2  1
2  2
74,05

0,987
 17,68 cм3 / моль

Молярлық рефракциясын (1.10) теңдеуі бойынша есептейміз.
Атомдардың рефракциясын табамыз (№ 1 қосымша):
RC = 2,42, RH = 1,10;
RO (гидро)= 1,53, RO (карб)= 2,21
RM = 3RC + 6RH + RO (карб) + R O (гидро) = 32,42 + 61,10 + 2,21 + 1,53 = 17,53 см3/моль
R  17,68 17,53  0,15

Жауабы: 17,53 см3моль


Бақылау тапсырмалары


1-25 есептер. а) сыну көрсеткіші; б) қосылыстар үшін Т=298 К аддитивтілік ережесін пайдалана отырып молярлық рефракцияны есептеңіз.





Зат

Эмпирикалық формуласы

Молеулалық массасы

Сыну көрсеткіші,
n

Тығыз- дығы, ρ

1

Метанол

CH3OH

32

1,3264

0,787

2

Хлоэтан

C2H5Cl

64,5

1,3646

0,883

3

Хлоэтанол

ClCH2CH2OH

80,5

1,4418

1,193

4

Этанол

C2H5OH

46

1,3595

0,785

5

Сірке қышқылының
метил эфирі

CH3COOCH3

74

1,3557

0,926

6

Ацетон

CH3COCH3

58

1,3585

0,785

7

Пропанол

CH3C2H4OH

60

1,3825

0,798

8

Сірке
қышқылының этил эфирі

C2H5COOC2H5

88

1,3697

0,894

9

Диэтил эфирі

C2H5OC2H5

74

1,3447

0,705

10

Бутанол

CH3(CH2)3OH

74

1,3964

0,805

11

Бензол

C6H6

78

1,4978

0,874

12

Гексан

CH3(CH2)4 CH3

86

1,3723

0,655

13

Бромбензол

C6H5Br

157

1,5572

1,483

14

Пентанол

CH3(CH2)4OH

88

1,4095

0,814

15

Хлобензол

C6H5Cl

112

1,5251

1,106

16

Анилин

C6H5NH2

93

1,5859

1,020

17

Толуол

C6H5CH3

92

1,4941

0,864

18

Ацетофенол

CH3COC6H5

120

1,5315

1,024

19

Этилбензол

CH3CH2CH3

106

1,4927

0,863

20

Хинолин

C9H7N

129

1,6253

1,082

21

Фенол

C6H5OH

94

1,5509

1,072

22

Нитробензол

C6H5NO3

123

1,5526

1,208

23

Метиламин

CH3NH2

31

1,3510

0,662

24

Метилбутиламин

CH3NHC4H9

87

1,3402

0,734

25

Метилакрилат

CH2=CHCOOCH3

86

1,4003

0,950



Зертханалық жұмыс №1. Рефракция аддитивтілігі


Жұмыс мақсаты: рефракция аддитивтілігін тәжірибеде зерттеу.


Қажетті құралдар мен ыдыстар: Рефрактометр Аббе, пикнометр, аналитикалық таразы, түтікті тамызғыш.


Реактивтер: толуол, ацетон, бензол, гексан, гептан, жай және күрделі эфирлер, этил, изопропил спирттері, хлороформ, дистилденген су.


Жұмыстың орындалу тәртібі:
Зерттелінетін заттың меншікті (мольдік) рефракциясын есептеу үшін, алдымен сол заттың тығыздығы мен сыну көрсеткішін анықтау керек. Ол үшін салмағы алдын-ала өлшенген бос пикнометрдің белгілі сызығына дейін дистилденген су толтырады. Судың артық мөлшерін сүзгіш қағазымен сорып алуға болады. Сонан кейін суы бар пикнометрді аналитикалық таразыда өлшеп, салмағын анықтаймыз.
Мұндай өлшемді ішінде зерттелінетін сұйықтығы бар пикнометрмен де жүргізеді. Сұйықтың тығыздығын (г/см3) келесі формул бойынша анықтаймыз:

g 2  g1
(1.12)

g1  g0
H2O




2
мұндағы g0 – бос пикнометрдің салмағы (г); g1 , g2 – ішінде суы және

зерттелінетін сұйықтығы бар пикнометрдің салмағы (г); температурадағы судың тығыздығы (г/см3).
Н О
– 25оС

Тығыздықты үтірден кейін үшінші санға дейінгі дәлдікпен 3 рет анықтап, орташа арифметикалық мәнінін алады. Зерттелінетін сұйықтықтың сыну көрсеткішін Аббе рефрактометрінің көмегімен анықтайды. Оқытушы тапсырған сұйықтықтың сыну көрсеткіші мен тығыздығын бірдей температурада өлшеп, анықтайды. 1.9–теңдеу және аддитивтілік ережесі бойынша анықталған мольдік рефракция R мәндерін салыстырамыз. Атомдар, байланыстар рефракция мәндерін анықтама кестесінен аламыз. Өлшеу нәтижелерін кестеге енгіземіз.


Өлшеу реті

Пикнометр салмағы

Тығыздығы
, г/см3

Сыну көрсеткіші, n

Rm

бос

сұйық- тығы бар

суы бар

экс.

теор.



























Зертханалық жұмыс №2.
Заттың молярлық рефракциясының сипатын зерттеу.



  1. Заттың сыну көрсеткішін бес- алты температураларда анықтау.

  2. Сол температураларда заттың тығыздығын анықтау.

  3. Сондай температураларда молярлық рефракциясын анықтау.

  4. Заттың молярлық рефракциясының температурадан тәуелділігіне қорытынды жасау.

Зертханалық жұмыс №3. Екі сұйық қоспасының рефракциясы


Жұмыс мақсаты: Қоспа рефракциясының аддитивтілігін (біртектілігін) зерттеу.


Жұмыстың орындалу тәртібі: Екі сұйық органикалық қосылыстар қоспасын әзірлейді. Бұл қоспаның үлестік құрамын оқытушы шамамен тапсырады, бірақ берілген құрам мөлшерді белгілі дәлдікпен өлшеп, нақты тарлымының мәнінін анықтайды. Әзірленген қоспа ертіндінің тығыздығы мен сыну көрсеткішін өлшеп, меншікті рефракцияны және 1.13 – теңдеу бойынша қоспа рефракцияның теориялық мәнін анықтайды:
r = g1 r1 + (1–g1) r2 (1.13)


мұндағы 1 мен 2 қоспадағы құрамның реті: х1 және g1 –бірінші құрамның үлесі. Мольдік рефракция:
R = х1 R1 + (1–х1) R2 (1.14)

Есептелінген рефракция мен тәжірибелік мәндерді салыстырып, нәтижелерді кестеге енгіземіз.



Тәжірбие реті, №

бос пикнометр салмағы, г

суы бар пикнометр салмағы, г

қоспа ертіндісі бар пикнометр салмағы, г

ерітінді тығыздығы,
, г/см3

қспа ертіндісінің сыну көрсеткіші, п

еретінді рефрак- циясы, Rтәж.

1 рефракция

2 рефракция

ертінді рефракциясы, Rтеор.

...






























Тест тапсырмалары



  1. Көрсетілген молекулалардың қайсысы полярлы:

а) Н2О, N2; б) H2O, HCI; в) HCI, CI2; г) О2, СО2 .

  1. Келтiрiлген қосылыстардың CI2 , I2, HCl, NH3 қайсысының диполь моменті μ= О тең?

а) CI2, HCI; б) I2, NH3;
в) I2, CI2; г) CI2, NH3



  1. Жалпы алғанда молекуланың полярлығын қандай факторлар анықтайды?

а) жеке молекулалардың полярлығы мен олардың молекулаға қатысты орналасауы;
б) молекулада диполь моменті болмайды;
в) жеке байланыстардың полярлығы анықталады;
г) ядроға қатысты электрондық тығыздықтың симметриялы таралуы.



  1. Қандай молекулаларды полярлы молекулалар деп атайды? Молекулалар: а) электрондық тығыздығы симметриялы емес орналасуын сипаттайтын молекулалар;

б) электрлік орталықтардың тығыздықтары сәйкес келетін; в) диполь моментi   0молекулалар;
г) поляризациялануға қабілеті бар.



  1. Қандай молекулаларды полярлы емес деп атайды?

а) электрондық тығыздығы симметриялы орналасуын сипаттайтын молекулалар
б) диполь моментi бар молекулалар
в) симметриялы емес құрылымы бар молекулалар
г) электрондары бiркелкi емес жалпыланған молекулалар



  1. Полярланғыштық деген не? Полярланғыштық деп:

а) атомдар мен молекулалардың электр өрісте дипольдiк моментiн қабылдауға қабілеттілігі;
б) атомдардың ядроға қатысты ығысуы;
в) электрон бұлттарының бастапқы қалпына қатысты ығысуы; г) молекуланың дипольді бағыттауға қатысты ұмтылысы.

  1. Электр өрiсінде полярлы молекулалардың полярлануы қандай шамалардан тұрады?

а) электрондық; б) атомдық;
в) атомдық, электрондық, бағытталу; г) бағытталу.



  1. Молекуланың электрондық және атомдық полярланғышығы темпера- тураға қатысты қалай өзгереді?

а) азаяды; б) көбейеді;
в) тұрақты болып қалады; г) max арқылы өтеді.





  1. Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   118




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет