Лекция №1 Ғылыми зерттеулер жүргізудің жалпы заңдылықтары

-кесте. Зерттеудің тақырыбының, өзектілігінің және мәселесінің өзара

жүктеу/скачать 81,49 Kb. бет 4/4 Дата 29.11.2022 өлшемі 81,49 Kb. #53485 түрі Лекция

Бұл бет үшін навигация:

• 2-сурет. Зерттеу тақырыбының көкейкестілігін негіздеудіқ логикалық тізбесі

1-кесте. Зерттеудің тақырыбының, өзектілігінің және мәселесінің өзара байланысы Зерттеу тақырыбы Зерттеудін. өзектілігі Зерттеудің мәселесі Мәселені шешуге бағытталған жаңа білім Жаңа мазмұнға, жаңа нормаға немесе әрекеттің жаңа тәсіліне қажеттілікті негіздейді - зерттеу нәтижесінде жаңа білім алу арқылы қазіргі нормалар ға қажетгіліктер сәйкестеңдіріледі - экспериментге сынақтан өткен практикаға ендірілген әрекет тәсілі аркылы қазіргі нормалар мен қажеттіліктер сәйкестендіріледі; - зерттеуде алынған жаңа білім, жаңа әрекет тәсілі арқылы қазіргі норма мен әрекет тәсілі арасындағы сәйкессіздік көрінеді. Демек, зерттеудің көкейкестілігін одан ары ойластыру қажет. Бұл жағдайда біз В.М. Полонскийдің түжырымдамасының бағытын үстанамыз. Ғалым ғылыми зерттеудің бүл бөлігіне мынандай анықтама береді: «Зерттеудің көкейкестілігі - ғылыми идеялар мен практика-лык үсыныстарға (белгілі бір кажеттілікті қанағаттандыру үшін) сұраныс пен казіргі уақыттағы ғылым мен практиканын. бере алатын тұжырымдары арасындағы алшактық дәрежесін сипаттайтын ғылыми зерттеулер сапасын бағалау өлшемі". Оның тұжырымдауынша, кекейкестілік өлшемі үнемі қозғалыста болады, дамиды, уақытқа, нақты шарттар мен айрыкдіа жағдайларға тәуелді болып келеді. Тақырып бүгін көкейкесті, ертең ол соншалықты езектілігін жоғалтып алуы мүмкін, ауыл мектебі үшін маңызды мәселе кала мектебі үшін катардағы сұраққа жатуы да ықтимал; педагогикалық қызметін жаңа бастаған мүғалімді ойландыратын мәселелер тәжірибелі, жоғары білікті педагогқа мәнді болмай шығуы да занды. Көкейкесгі зерттеулер халықка білім беру жүйесінің даму деңгейімен, еліміздің экономика-сымен, оның ғылыми әлеуетімен, осы тарихи сәтте алға қойылатын және шешілетін міндеттермен тығыз байланысты. Ғалым В.М. Полонский ғылыми айналымға «зертгеулердің кекейкестілігін бағалау өлшемі» түсінігін ендірді. Зерттеулердің көкейкестілігін бағалау өлшемі — ғылыми-педагогикалык зерттеулердін. жоспарланған тізімі. Сондай-ақ, М.Т. Громкованың дәлелденуінше, зерттеудің кекейкестілігінің мазмұнына төмендегілер енеді: а) зерттелетін жүйедегі сәйкессіздіктерді анықтау; б) сәйкессіздіктердің дәрежесін көрсету: қайшылық, мәселе, кактығыс, дау-дамай, апат; в) мәселелердің ішкі көздерін аныктау (қандай ұғымдар арасында мәнді сәйкессіздіктер бар?); — зерттелетін жүйенің табиғи ахуалы мен кажеттіліктер, нормалар арасындағы қайшылық; — жүйенің рефлексивтік (білімдік) ахуалы жағдайындағы мақсат, мазұн, әдістер арасында қайшылыктар; — жүйенің әрекеттік жағдайында әрекетгің өлшемдері, тәсілдері, өзін-өзі анықтауы арасындағы қайшылықтар; г) сырткы сәйкессіздіктерді табу және олардың зерттелетін жүйеге әсері; д) зерттелетін жүйенің мәселелердің жоғары деңгейлеріндегі жүйелерге әсерін зерделеу («тіке байланыстар»); е) зерттелетін жүйенің мәселелердің түрлі деңгейлеріндегі жүйелерге әсерін зерделеу («көлденең» байланыстар); ж) зерттелетін мәселені шешуде интеграциялық түғырларды пайдалану. Осы белгілер зерттеудің көкейкестілігін бағалаудың елшемдері бола алады [3]. Педагогикалық зертгеу көкейкестілігінің елшемдері білім беру теориясы мен практикасын дамыту үшін зерттелетін мәселенің шешімінің кажетгілігі мен дер кезінде орындалуын көрсетеді, қоғамдық кажеттіліктер (ғылыми идеялар мен практикалық ұсыныстар) мен оларды канағаттандыру максатында бүгінгі күні ғылым мен практиканың ұсынатын құралдары арасындағы кайшылыкты сипаттайды. Іргелі зерттеулердің көкейкестілігін бағалау өлшемдеріне тақырыптың теориялық маңыздылығы, мәселенің ғылымда зерделенуі дәрежесі, күтілетін нәтиженін осы саладағы теориялық пайымдауларға сәйкестігі жатады. Қолданбалы зерттеудің көкейкестілігінің өлшемдері: тақырыптың зерттелуіне практикалык кажеттілік, мәселенің практикадағы шешімі, нәтижені ендіруден күтілетін әлеуметтік және экономикалық тиімділік. Зерттеу тақырыбыньщ өзектілігін бағалау мәселесімен айналысатындардың пікірінен өзгешелеу негіздеуді белгілі әдіснамашы В.В. Краевский үсынды {2-сурет). Ғылыми бағыттың негіздемесі Зерттеу тақырыбының практикалық кекейкестілігінің негіздемесі Тақырыптың ғылыми көкейкестілігінің негіздемесі (зерттелетін мөселенің маңыздылығы мен оны шешудің қажеттілігін көрсету) (педагогикалық үдеріс нәтижелерін бағалау; келешекте болмауға тиіс окушы-лардың білімі мен тәрбиесіндегі кемшіліктерді көрсе-ту; осы кемшіліктерге апаратын педагогикалық үдеріс кемшіліктерін көрсету) (ғылымдағы мөселе-нің зерттелу дәрежесін керсету, жеткіліксіз зерделенгеи қырларын көрсету) 2-сурет. Зерттеу тақырыбының көкейкестілігін негіздеудіқ логикалық тізбесі Сонымен, зерттеу тақырыбының көкейкестілігінің құрамында зерттеудің өзектілігін негіздеудің келесі шарттары көрініс табады: объективті дүниенің жүйесі ретіндегі зерттеу нысанасын бөліп көрсету; сәйкессіздіктерді, қарама-қайшылыктарды, мәселелерді айқындау; зертгеу тақырыбын нақтылау, зерттеу көкейкестілігін анықтау. жүктеу/скачать 81,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу: