Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар
жүктеу/скачать 1,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым Активтену энергиясы (Еа) - активті бөлшектің бір молі түзілуінің жылулығы, оның өлшемі энергия өлшеміндей (Дж). Аррениустың негізгі теңдеуіндегі (8-теңдеу) Ао - (экспонента көбейткіші), соқтығысу жиілігіне тәуелді, Еа - активтену энергиясының тәжірибелік мәні. Активтену энергиясының физикалық мағынасын түсіну үшін реакциясын қарастырайық. Реакция барысында энергия өзгерісі 1 - суретте көрсетілген: , Е 1 және Е 2 тура және кері реакцияның активтену энергиялары. 1 - сурет. Химиялық реакция кезінде жүйенің энергия өзгерісі 1 -суреттен активтену энергиясы дегеніміз молекулалардың бір - бірімен әрекеттесулері үшін жеңетін потенциалдық (энергиялық) тосқауыл екенін көреміз. Басқа сөзбен айтқанда, молекулалардың химиялық реакцияға түсуі үшін қажет, олардың орташа энергиясынан аздап жоғары энергияны активтену энергиясы дейміз, немесе, молекулалар соқтығысқаннан кейін ары қарай реакцияға түсуіне қажет болатын минималды энергияны активтену энергиясы дейміз. Тура және кері реакцияның активтену энергиялары жылу эффектісімен ( ) байланысты: Е 2 -Е 1 = (2 - сурет), >0 - эндотермиялық, <0 -экзотермиялық реакция. Аррениус теңдеулері қарапайым реакциялар үшін қорытылып шығарылғанымен, олар көптеген күрделі реакциялар үшін де орындалады, яғни күрделі реакция жағдайында да А 0 және Е а - шамалары Аррениус заңына бағынады. Кейбір күрделі реакциялар үшін экспонента көбейткіші мен активтену энергиясының мағынасы болмайды, Ао және Еа тұрақты болмай кең аралықта өзгеріп отырады, Еа кейде теріс мәнге де ие болуы мүмкін. Мысалы, және О реакциялары бірнеше сатымен жүреді, сатылардың бірінің активтену энергиясы теріс болуы мүмкін. |