Лекция: 20 Семинар 10 СӨЖ 30 соөЖ 30 Аралық бақылау 4 Консультация 2 Емтихан: 3
Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары
жүктеу/скачать 443,13 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары
- 1. Курс аты
- 3. Курс өтетін жері және уақыты
Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары:
1. Тәуелсіздік тақырыбына арналған поэмалар 2.
3.
Тарихи поэмалардағы шындық пен көркем шындық мәселесі
12 – лекция. Тәуелсіздік жылдардағы деректі әдебиет.
Соңғы жылдары туған әдебиетiмiзде, халқымыздың iзденiс- сұраныс салтында, күллi қоғамымызда күрделi құбылыстар мен өзгерiстер, елеулi жаңалықтар жүзеге асып жатыр. Күнi кеше есiмiн ауызға да алғызбайтын Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Шәкәрiм Құдайбердиев, Мiржақып Дулатов, Жүсiпбек Аймауытов, Мағжан Жұмабаев, Мұстафа Шоқаев, Мұхаметжан Тынышбаев сынды талай-талай тарихи тұлғалар қайта тiрiлiп, туған жұртымен, ұрпақ-жұрағатымен қауышып жатыр. Олардың бiр кезде ұмыт болған шығармалары том-том болып жарыққа шығуда. Өмiрбаяны мен тағдыры, бастан кешкен қияметтерi мен арпалысқа толы ғұмыры жайлы мақалалар, эсселер, естелiктер, жекелеген кiтаптар, аңыздар жарық көруде. Бұрынғы аты аталуға рұхсат етiлгенiмен, толыққанды материал жазуға мүмкiндiк берiлмеген елiмiздiң әйгiлi бiртуар қайраткерлерi, атап айтқанда, Қорқыт пен Асан Қайғы, Абылай мен Бұқар жырау, Әйтеке, Қаздауысты Қазыбек, Төле би, Әз Тәуке мен Әбiлқайыр, Қабанбай мен Райымбек, ел қамын жеген Едiге, Исатай мен Махамбет сынды билер мен хандар, батырлар жайлы кесек те келелi кiтаптар дүниеге келуде. Сұлтанмахмұт пен Жаяу Мұса, Санжар Асфендияров пен Қаныш Сәтбаев, Мұхтар Әуезов пен Қалыбек Қуанышбаев, Амангелдi батыр мен Бауыржан Момышұлы, Тұрар Рысқұлов пен Әлия Молдағұлова, кешегi желтоқсан қаһарманы Қайрат
Рысқұлбековтер жайлы соңғы кезеңде жарияланған романдар мен повестер, хикая-дастандар, пьесалар да қоғамымыз бен әдебиетiмiздегi жаңа сiлкiнiс пен бұлқыныстың жоталы көрiнiстерi екенiне еш шүбә келтiруге болмайды.
Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары:
1. Дерек шығарма – керек шығарма 2.
3.
Жазушыларымыздың деректі әңгімелері 13 – лекция. Қазақ әдебиетінің халықаралық байланыстары.
ХХ ғасырдың соңғы жылдарындағы әлеуметтік-саяси өзгерістер нәтижесінде әдебиеттің дамуында жаңа бағыт, соны үрдіс пайда болды. Әлемдік көркем жүйеге енуге талпыныс қарқын алды, рухани кеңістікте көркем байланыстарды барынша кеңейту қажеттілігі туды. Орыс тілінің делдарлығынсыз шет тілінен қазақ тіліне тікелей көркем аудармалар жасау құбылыстары жиіледі. Осындай құбылысқа Медеу Құрмановтың неміс тілінен қазақ тіліне аударған Гетенің “Фауст” поэмасы жатады. Басқа үлгілерге Ғалымжан Мұқанов орындаған Гамбстың “Владимир мен Зара, немесе Қазақтар” француз поэмасының қазақ тіліне аудармасын, Абай және Мұхтар Әуезов шығармаларын қазақ тілінен француз тіліне жасаған тәржімесін жатқызуға болады. Қазақ тіліндегі шығармалардың шет ел тіліне шет ел авторлары күшімен аударылуы алғаш рет жүзеге аса бастады. 1997 жылы голланд түрік танушысы Роберт Эмс Мұхтар Әуезовтың “Көксерегін” қазақ тілінен голланд тіліне аударды. Тәуелсіздік жылдары Қазақстан Республикасы әлемнің көпшілік елдерімен тікелей дипломатиялық қатынасқа түсе бастады. Халықаралық мәдени және әдеби байланыстарды дамыту үшін ерекше қолайлы жағдай қалыптасты. Қазақ әдебиеті қарым-қатынасқа түскен ұлттық әдебиеттер шеңбері айтарлықтай кеңейді. Әсіресе шығыс елдерімен әдеби байланыс жанданды. Шығыс және Батыс әдебиеттерімен рухани қатынастағы бұрынғы жылдар жоғалтқан тепе-теңдікті қалпына келтіруге мүмкіндік туды.
Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары:
1. Қазақ әдебиетінің халықаралық байланыстары 2.
3.
Шығыс және Батыс әдебиеттерімен рухани қарым – қатынас 14 – лекция. Тәуелсіздік жылдардағы мемуарлық, естелік көркем проза.
Тарихи ұлы бетбұрыстарда әдебиеттің мемуарлық, естелік, өмірбаяндық түрi қарқынды дамиды. Жиырмасыншы жылдары елімізде Кеңес өкіметінің орнауы, қазақ елінің автономияға ие болып, жаңа белеске көтерілуі Сәкен Сейфуллиннің “Тар жол, тайғақ кешу” атты көркем мемуарын туғызды. Тәуелсіздігіміздің еркін тынысты тұнық ауасында ұлттық сана- сезім өсті, азаматтық белсенділік артты, азаттық алған халық қайта туғандай күй кешуде. Бұл құбылыстың бір қоғамдық-саяси құрылыстан екіншіге көшкен өтпелі кезеңмен астасуы рухани өміріміздiң астан-кестеңiн шығарды, бар болмысымызды жаңғыртып жаңалады. Енді міне, өмірбаяндық, естелік жанры көгерiп күш алып, айналдырған он жылдың ішінде едәуір төл төкті. Жазушы Зейнолла Қабдоловтың “Менің Әуезовім” атты роман-эссесі /1997/ соңғы жылдардың үздік шығармалары қатарында Мемлекеттік сыйлыққа ие болды. Бұл жанрда Шерхан Мұртаза, Әзілхан Нұршайықов, Мұхтар Мағауин, Қабдеш Жұмаділов, Қапан Қамбаров, т.б. жазушылар қалам тербеді. Аталған жазушылардың бәрі де өз мемуарларына роман деген жанрлық айдар тағыпты. Әдебиет зерттеуші ғалымдар көркем мемуардың шыққан ата тегін іздегенде роман жанрын жиі ауызға алады. Әдебиеттің бұл екі түрін - роман мен естелік көркем жанрларын бір-бірімен іштей байланыстыратын өзекті тақырып – жазушының өз басынан кешкен жайлары. Екеуiн жақындастыратын белгі – жеке адам өмірінің қоғамдық өмiрмен жалғас, сабақтас суреттелетiндiгiнде, зерт пен өнер құймасынан жаратылатын табиғатында, психологиялық лиризмінде. Алшақтататын белгi – мемуардың публицистикаға тым үйірлігі, құжатқа көп жүгінетін мәнері. Қайсыбір мемуарлардың жанрлық сыпаты төңiрегiнде әлсін әлі ду ете қалатын айтыстар өмірбаяндық прозаның фактологиялық материалға, хаттарға, фотоға, цифр, цитатаға тәуелдігіне байланысты туындап жүр.
1.
Тәуелсіздік жылдардағы мемуарлық шығармалардың дамуы 2.
Роман мен естелік көркем жанрлардың бір – бірімен байланысы 3.
15 – лекция. Тәуелсіздік жылдардағы жаңа бағыт – бағдар (модернизм, постмодернизм, экзистенциализм, т.б. ағымдар).
Кейінде постмодернизм үлкен дауға айналып бара жатқан мәселе. Батыста 80-жылдардың өзінде «постмодернизмнің ақыры» деген мақалалар жарық көре бастаған. Постмодернизм – өнердегі, прозадағы, поэзиядағы, кинодағы, театрдағы кеңістікте де, уақытта да шектеудің, қарама-қайшылықтардың жойылуы дегенді білдіреді. Сонымен қатар сол кереғарлықты бір үндестікке әкеле отырып, екеуінің арасынан жақсы бір жарасымдылық табу қажет. Осы жағынан келгенде постмодернизм, әрине, бір жағынан, автордың даралығын жояды. Екінші жағынан, қоғамды алға оздырады. Неге? Өйткені постмодернизм дегеніміз білім мен тәжірибенің көбеюі. Сол тұрғыдан алғанда ол элитарлық әдебиет пен бұқаралық әдебиеттің арасынан бір жарасымдылық тапқысы келеді. Бұған қоса мәтінге былапыт, бейпіл сөздердің енуіне, қалай болса солай сөйлеуге жол ашады. Ендеше дау болатын да жөні бар ғой. Өйткені Толстой, Достоевский, Гогольдің классикалық прозасына жойыла бастау қаупі төнбей ме! Әрине, ол жойылмайды. Және әдебиетте ешқандай шектеу де болмауы тиіс. Жалпы, өнерде мен әдебиетте бір-ақ шарт бар. Ол – көркемдік шарты. Бұл талғамнан туындайтын нәрсе. Ал, әр дәуірдің талғамы әртүрлі болуы да мүмкін. Бірақ әр кезеңде де ешқашан өзгермейтін көркемдік талабы болады. Форма жоқ жерде өнер жоқ деп жүреміз. Өтімді сөз айту үшін де тартымды пішін керек. Қазақтың: «Ханның айтатынын құл да айтады, бірақ аузының дуасы жоқ» деген сөзін білесіз. Ал постмодернизм, меніңше, формадан бас тартып, стильді алға шығарды. Демек, форманың өзі көркемдікке бағынуы тиіс. Мұның журналистикаға да қатысы бар.
Студенттің өзін - өзі тексеру сұрақтары: 1. Тәуелсіздік жылдардағы бағыт-бағдарды қалай түсінесің? 2. Оған қандай шығармаларды жатқызуға болады? 3. Олардың басқа кезең ағымдарынан ерекшелігі
«Тәуелсіздік жылдардағы әдеби процесс» пәнінен тест сұрақтары 1.
Тәуелсіздік жылдардағы әдебиеттің қамтитын кезеңін ата. А) 1920-30 Б) 20ғ басы В) 1960-1980жж Г) 1991-2001жж Д) 2001ж бері 2. «Соңғы парыз» дилогиясының авторы? А) Д.Исабеков Б) Ә.Нұрпейісов В) Ә.Нұршайықов Г) Қ.Жұмаділов Д) Б.Нұржекеұлы 3. «Өмірзая» шығармасында көтерілетін не мәселе? А) Табиғат Б) Қоғам В) Ауыл шаруашылығы Г) Өндіріс Д) Жастық шақ 4. «Соңғы парыз» дилогиясындағы көтерілетін мәселе А) Семей полигоны Б) Арал экологиясы Г) Өткенге өкініш Д) Аштық, репрессия 5. «Абайдың жұмбағы» роман-хамсаның авторы? А) Ж.Әлмашұлы Б) Қ.Исабаев В) Р.Тоқтаров Г) С.Иманасов Д) Д.Амантай 6. «Серт», «Шоң би» шығармаларының авторы? А) Т.Ахметжан Б) Р.Мұқанова В) Қ.Исабаев Г) Қ.Жұмаділов Д) Д.Әшімхан 7. «Дарабоз» романының басты кейіпкерін атаңыз?.
А) Бөгенбай батыр Б) Қабанбай батыр В) Абылай хан Г) Жарылғап батыр Д) Райымбек батыр 8. “Құлыным. Қыз – қызғалдақ! Оны жұлып алу, иіскеп тастай салуға әркім құмар, қашан да. Соны есіңе тұт. Жетілесің. Бойжеткен боласың! Сен де өзіңе тең іздейсің! Сонда тек жүрегіңе сен! Соның ырқына көн! Соның дегенін істе! Жүрегің сені адастырмайды... Осы айтқанымды ұмытпа ешқашан, құлыным”- бұл қай шығармада кездеседі. А) Б.Нұржекеұлы «Күтумен кешкен ғұмыр». Б) Ә.Ыдырысов «Таңшолпан». В) Қ.Қамбаров «Махаббат тұрағы». Г) Т.Ахметжан «Сұлу мен суретші». Д) А.Алтай «Алтайдың алқызыл модағайы» 9. «Прометей алауы» шығармасының авторы кім? А) Р.Мұқанова Б) Т.Ахметжан В) М.Мағауин Г) А.Алтай Д) Қ.Жұмаділов 10. “Ақын үзiлiп кеттi. Мынау жарық дүниеге құштар болып шырылдап келген әлдекiмге өз орнын босатып ұшып кеттi. Бiржола көшiп кеттi”.Үзінді қай автордың, қай шығармасынан алынған? А
11. Тәуелсiзбiн! – Танып тұрмын өзiмдi. Ұшырамын қанат байлап сезiмдi. Ешкiм ендi көкiрегiмнен итерiп, ешкiм ендi шұқымайды көзiмдi, - қай ақынның, қай өлеңнен алынған? А) Т.Медетбек «Тәуелсізбін»
Б) И.Сапарбай «Көк базар» В) А.Ершуов «Қазақ тілім» Г) Н.Айтұлы «Ана тілім» Д) Иран-Ғайып «Ұрпақ сөзі» 12. «... қазақ елін қазақ басқаруы тиіс», - мәселені төтесінен қоятын қазақтың көрнекті биін атаңыз?
А) Төле би Б) Шоң би В) Қазыбек би Г) Әйтеке би Д) Абай 13. “Шоң үлкен адам болған. Оның елді ақылмен, әділ және іскер басқарғаны сонша, оның өкіметіне хандар да қызыға қараған. Ол заманда сұлтандар халықты қатты қанаған екен. Шоң оларды өзі билеген аймақтан аластатып, халқының шексіз сүйіспеншілігіне бөленген”, - кімнің сөзі? А) Ильминский Б) Мелиоранский В) Янушкевич Г) Уәлиханов Д) Долгов 14. Экзистенциализм – деген сөз не мағына береді? А) Өмірге келу Б) Өмірден кету В) Өмір сүру Г) Өмірдің өзі Д) Аудармасы жоқ 15. “Ұждандылық – жүрек саналылығы”. (“Нравственность – это разум сердца”), - кімнің сөзі? А) Гете
Б) Гейне В) Байрон Г) Фет Д) Мекрежковский 16. Махаббат сезімі сан қилы. “Лев Толстой: “Қанша бас болса, сонша ақыл болатыны сияқты, қанша жүрек болса, сонша махаббат түрі бар” – деген қай жазушының, қай шығармасынан алынған. А) Б.Нұржекеұлы «Күтумен кешкен ғұмыр» Б) Ә.Ыдырысов «Таңшолпан» В) Қ. Қамбаров «Махаббат тұрағы» Г) Ш. Елеукенов “Әттең, дүние”
Д) Ә.Нұршайықов «Махаббат, қызық мол жылдар» 17.
Тәуелсіздік жылдардағы әдебиеттің қамтитын кезеңін ата. А) 1920-30 Б) 20ғ басы В) 1960-1980жж Г) 1991-2001жж Д) 2001ж бері 18. «Соңғы парыз» дилогиясының авторы? А) Д.Исабеков Б) Ә.Нұрпейісов В) Ә.Нұршайықов Г) Қ.Жұмаділов Д) Б.Нұржекеұлы 19. «Өмірзая» шығармасында көтерілетін не мәселе? А) Табиғат Б) Қоғам В) Ауыл шаруашылығы Г) Өндіріс Д) Жастық шақ 20. . «Соңғы парыз» дилогиясындағы көтерілетін мәселе А) Семей полигоны Б) Арал экологиясы Г) Өткенге өкініш Д) Аштық, репрессия 21. «Абайдың жұмбағы» роман-хамсаның авторы? А) Ж.Әлмашұлы Б) Қ.Исабаев В) Р.Тоқтаров Г) С.Иманасов Д) Д.Амантай 22. «Серт», «Шоң би» шығармаларының авторы? А) Т.Ахметжан Б) Р.Мұқанова В) Қ.Исабаев Г) Қ.Жұмаділов Д) Д.Әшімхан 23. «Дарабоз» романының басты кейіпкерін атаңыз?. А) Бөгенбай батыр Б) Қабанбай батыр В) Абылай хан Г) Жарылғап батыр Д) Райымбек батыр
24. “Құлыным. Қыз – қызғалдақ! Оны жұлып алу, иіскеп тастай салуға әркім құмар, қашан да. Соны есіңе тұт. Жетілесің. Бойжеткен боласың! Сен де өзіңе тең іздейсің! Сонда тек жүрегіңе сен! Соның ырқына көн! Соның дегенін істе! Жүрегің сені адастырмайды... Осы айтқанымды ұмытпа ешқашан, құлыным”- бұл қай шығармада кездеседі. А) Б.Нұржекеұлы «Күтумен кешкен ғұмыр». Б) Ә.Ыдырысов «Таңшолпан». В) Қ.Қамбаров «Махаббат тұрағы». Г) Т.Ахметжан «Сұлу мен суретші». Д) А.Алтай «Алтайдың алқызыл модағайы» 25. «Прометей алауы» шығармасының авторы кім? А) Р.Мұқанова Б) Т.Ахметжан В) М.Мағауин Г) А.Алтай Д) Қ.Жұмаділов 26. “Ақын үзiлiп кеттi. Мынау жарық дүниеге құштар болып шырылдап келген әлдекiмге өз орнын босатып ұшып кеттi. Бiржола көшiп кеттi”.Үзінді қай автордың, қай шығармасынан алынған? А) Т. Ахметжан «О дүниенің қонағы» Б) Б.Нұржекеұлы «Бейтаныс әйелдің құпиясы» В) Р.Мұқанова «Мұқағали» Г) Н.Ораз «Аяқталмаған ертегі» Д) Ж.Қорғасбек «Жансебіл» 27. Тәуелсiзбiн! – Танып тұрмын өзiмдi. Ұшырамын қанат байлап сезiмдi. Ешкiм ендi көкiрегiмнен итерiп, ешкiм ендi шұқымайды көзiмдi, - қай ақынның, қай өлеңнен алынған? А) Т.Медетбек «Тәуелсізбін»
Б) И.Сапарбай «Көк базар» В) А.Ершуов «Қазақ тілім» Г) Н.Айтұлы «Ана тілім» Д) Иран-Ғайып «Ұрпақ сөзі» 28. «... қазақ елін қазақ басқаруы тиіс», - мәселені төтесінен қоятын қазақтың көрнекті биін атаңыз? А) Төле би Б) Шоң би В) Қазыбек би Г) Әйтеке би Д) Абай 29. “Шоң үлкен адам болған. Оның елді ақылмен, әділ және іскер басқарғаны сонша, оның өкіметіне хандар да қызыға қараған. Ол заманда сұлтандар халықты қатты қанаған екен. Шоң оларды өзі билеген аймақтан аластатып, халқының шексіз сүйіспеншілігіне бөленген”, - кімнің сөзі? А) Ильминский Б) Мелиоранский В) Янушкевич Г) Уәлиханов Д) Долгов 30. Экзистенциализм – деген сөз не мағына береді? А) Өмірге келу Б) Өмірден кету В) Өмір сүру Г) Өмірдің өзі Д) Аудармасы жоқ 31. “Ұждандылық – жүрек саналылығы”. (“Нравственность – это разум сердца”), - кімнің сөзі? А) Гете Б) Гейне В) Байрон Г) Фет
Д) Мекрежковский 32. Махаббат сезімі сан қилы. “Лев Толстой: “Қанша бас болса, сонша ақыл болатыны сияқты, қанша жүрек болса, сонша махаббат түрі бар” – деген қай жазушының, қай шығармасынан алынған. А) Б.Нұржекеұлы «Күтумен кешкен ғұмыр» Б) Ә.Ыдырысов «Таңшолпан» В) Қ. Қамбаров «Махаббат тұрағы» Г) Ш. Елеукенов “Әттең, дүние” Д) Ә.Нұршайықов «Махаббат, қызық мол жылдар»
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЙНАР УНИВЕРСИТЕТІ
Тілдер кафедрасы 5В050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» / шифр, мамандық/
Тәуелсіздік жылдардағы әдеби процесс пәні бойынша
студенттерге арналған оқыту бағдарламасы (СИЛЛАБУС)
Оқу түрі күндізгі бөлім Курс 4 Семестр 7 Кредит саны 2 Лекция 20 Семинар 10 СӨЖ 30 СОӨЖ 30 Аралық бақылау 4 Консультация 2 Емтихан 3
Студенттерге арналған оқыту бағдарламасы Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру стандартына сай Қайнар университетінің 2013 жылғы оқу жоспарына сәйкес құрастырылды.
Кафедраның оқу-әдістемелік кеңесінің«____»__________2013ж. мәжілісінде №_______хаттамамен талқыланып бекітілді.
Кафедра меңгерушісі ________________доцент, п.ғ.к., Мұхтарова Ә.С
( аты-жөні)
Тілдер кафедрасының оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды
( аты-жөні)
1. Курс аты: Тәуелсіздік жылдардағы әдеби процесс. Курс коды: ТПК Кредит саны: 2 2. Курс оқытушысы: Әлімбетов Қайырбек Амандосұлы аға оқытушы. Байланыс телефоны: 2-55-86-72. 3. Курс өтетін жері және уақыты: Сабақ кестесі бойынша
Кур с Семест
р Креди
т Лекци
я Семина
р СРС
П СР С Барлығ ы
Бағалау формас
ы 4 2 2 20
10
Емтиха
н
жүктеу/скачать 443,13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|